Ankara 7. İdare Mahkemesi azınlık toplumlarını ilgilendiren çok önemli bir karar aldı. Mahkeme, azınlık vakıflarının seçim yönetmeliğini iptal eden 2013 tarihli genelgeyi hükümsüz kıldı. Mahkeme kararının tam metnine Agos ulaştı.
Kararın tam metni şöyle:
Ermeni Cemaatine mensup davacılar tarafından; “…Vakıfların iş ve işlemlerinin devamlılığı için yeni düzenleme yapılıncaya kadar mevcut yönetim kurulu üye sayısı eksilen vakıflarda kalan yönetim kurulunun kararıyla kendi cemaati arasından mevcut yönetim kurulu üye sayısını tamamlayabilecekleri hususunda cemaat vakıflarının bilgilendirilmesi…”ne yönelik olarak tesis olunan Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün 11/03/2019 tarih 38094 sayılı işleminin ve bu işlemin tüm cemaat vakfı yöneticilerine bildirilmesine ilişkin İstanbul Vakıflar 1. Bölge Müdürlüğü’nün 14/03/2019 tarih ve E:40958 sayılı işleminin; Vakıflar Kanunu’na aykırı olduğu, seçime ilişkin Vakıflar Yönetmeliği’nde yer alan maddelerin 2013 yılında yürürlükten kaldırılması sonrasında 11/02/2013 tarih ve 370 sayılı işlem ile cemaat vakfı yönetim kurulu başkanlıklarına yazı yazıldığı, bu yazıda; yeni yönetmelik hükümleri yürürlüğe girene kadar; yönetim kurulunun görevine devam edeceği, yönetim kurulu seçimi ve seçim çevresi değişikliği talebinde bulunulamayacağı, seçim yapılamayacağı, hazırlanacak yönetmeliğe esas görüş bildirileceği hususlarında talimatlandırma yapılmasına rağmen halen yönetmelik düzenlemesinin yapılmadığı, seçme ve seçilme hakkına müdahale edildiği ileri sürülerek iptaline karar verilmesi talep edilmektedir.
SAVUNMANIN ÖZETİ : Yönetmelik maddelerinin iptali sonrasında mevcut yönetim kurulu üye sayılarında ölüm, istifa vb. sebeplerle eksilmeler olması nedeniyle dava konusu işlemlerin vakıfların devamlılığı adına tesis olunduğu, kamu yararına uygun işlem yapıldığı ileri sürülerek davanın reddine karar verilmesi gerektiği savunulmaktadır.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Ankara 7. İdare Mahkemesi’nce, duruşma için önceden belirlenerek taraflara bildirilen 21/12/2020 tarihi saat: 10:35’de İdare Mahkemesi duruşma salonunda toplanıldı. Davacıları temsilen Av. Sebu Aslangil’in ve davalı idareyi temsilen Av. Aylin Hakverdi’nin geldiği görülmekle, taraflara usulüne uygun söz verilerek açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi. Dava dosyasındaki bilgi ve belgeler incelenerek işin gereği görüşüldü:
Dava; Ermeni Cemaatine mensup davacılar tarafından; “…Vakıfların iş ve işlemlerinin devamlılığı için yeni düzenleme yapılıncaya kadar mevcut yönetim kurulu üye sayısı eksilen vakıflarda kalan yönetim kurulunun kararıyla kendi cemaati arasından mevcut yönetim kurulu üye sayısını tamamlayabilecekleri hususunda cemaat vakıflarının bilgilendirilmesi…”ne yönelik olarak tesis olunan Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün 11/03/2019 tarih 38094 sayılı işleminin ve bu işlemin tüm cemaat vakfı yöneticilerine bildirilmesine ilişkin İstanbul Vakıflar 1. Bölge Müdürlüğü’nün 14/03/2019 tarih ve E:40958 sayılı işleminin iptaline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
2709 sayılı T.C. Anayasası’nın “II. Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları” başlıklı 67.maddesinde, “Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir…” hükmü amirdir.
5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nun “Yönetim ve temsil şekli” başlıklı 6.maddesinin üçüncü fıkrasında, “Cemaat vakıflarının yöneticileri mensuplarınca kendi aralarından seçilir. Vakıf yöneticilerinin seçim usûl ve esasları yönetmelikle düzenlenir…” hükmü yer almaktadır.
Dava dosyasının incelenmesinden, 19/01/2013 tarih ve 28553 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Vakıflar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1.maddesi ile, 27/09/2012 tarih ve 27010 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Vakıflar Yönetmeliği’nin Üçüncü Bölümü ile birlikte 29, 30, 31, 32 ve 33.maddelerinin yürürlükten kaldırılması sonrasında, Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün 11/02/2013 tarih ve 370 sayılı işlemi ile yeni yönetmelik hükümleri yürürlüğe girene kadar; yönetim kurulunun görevine devam edeceği, yönetim kurulu seçimi ve seçim çevresi değişikliği talebinde bulunulamayacağı, seçim yapılamayacağı, hazırlanacak yönetmeliğe esas görüş bildirileceğinin tüm cemaat vakfı yönetim kurulu başkanlıklarına iletildiği, ölüm, istifa vb.sebeplerle yönetim kurulu üye sayılarında düşüş yaşanması üzerine; “…Vakıfların iş ve işlemlerinin devamlılığı için yeni düzenleme yapılıncaya kadar mevcut yönetim kurulu üye sayısı eksilen vakıflarda kalan yönetim kurulunun kararıyla kendi cemaati arasından mevcut yönetim kurulu üye sayısını tamamlayabilecekleri hususunda cemaat vakıflarının bilgilendirilmesi…”ne dair Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün 11/03/2019 tarih 38094 sayılı işlemi ile bu işlemin tüm cemaat vakfı yöneticilerine bildirilmesine ilişkin İstanbul Vakıflar 1. Bölge Müdürlüğü’nün 14/03/2019 tarih ve E:40958 sayılı işlemin tesisi üzerine Ermeni Cemaatlerine mensup davacılar tarafından görülmekte olunan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yürürlükten kaldırılan, Vakıflar Yönetmeliği’nin “Cemaat Vakfı Yöneticilerinin Seçimi” başlıklı Üçüncü Bölümünün 29, 30, 31, 32 ve 33.maddelerinde, “Madde 29 (1)Cemaat vakfı hayratının bulunduğu ilçe, o vakfın seçim çevresidir. Ancak, vakfın müracaatı üzerine bölge müdürlüğünce yapılan araştırma sonucuna göre; cemaat vakfının bulunduğu ilçede yeterli cemaatin bulunmaması hallerinde vakfın bulunduğu il, vakfın bulunduğu il mücavir alanında yeterli cemaatin bulunmaması halinde ise cemaati en fazla olan çevre il Genel Müdürlükçe seçim çevresi olarak ilan edilebilir.
Madde 30 – (1) Cemaat vakıflarının yönetim kurulu seçimlerinde;
a) Vakfın yönetim kurulu seçimine, vakıf veya hayratından yararlanan cemaat mensupları katılır .
b) Her vakıf için ayrı bir yönetim kurulu seçilir ve yönetim kurulu seçimleri dört yılda bir yapılır. Cemaat vakfı yönetim kurulu yedi üyeden oluşur. Ancak, cemaat sayısının yetersizliği durumunda yönetim kurulu en az üç üyeden oluşturulabilir. İstifa, ölüm, görevden alma ve benzeri nedenlerle boşalan yönetim kurulu üyelikleri yedek üyelerle tamamlanır. Ancak üye sayısının üçten aşağı düşmesi halinde, yeni yönetim kurulu seçimi üç ay içerisinde yapılır. Vakfın işleyişi açısından yediden fazla üyeye ihtiyaç duyulması halinde ise yapılacak seçim tarihinden iki ay önce Genel Müdürlüğün olumlu görüşü ile yönetim kurulu üye sayısı artırılabilir.
Madde 31 – (1) Seçmenlerin; a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması, b) On sekiz yaşını doldurması, c) Seçim çevresinde ikamet etmesi, şarttır.
Madde 32 – (1) Vakıf yönetim kuruluna seçilecek kişilerin 31 inci maddede belirtilen şartlara ek olarak aşağıdaki şartları da taşıması gerekir: a) En az ilkokul mezunu olmak, b) Kanunun 9 uncu maddesinde belirtilen suçların birinden mahkûm edilmemiş olmak.
Madde 33 – (1) Cemaat vakıflarının seçimleri aşağıdaki usuller çerçevesinde yapılır: a) Mevcut yönetim kurulu; seçmen listelerini, seçim tertip heyetinin kimlerden oluştuğunu, seçim tarihini, oy kullanma yerini ve hangi saatler arasında yapılacağını, oy sandığının nereye konulacağını, seçim tarihinden en az on beş gün önceden ilgili bölge müdürlüğüne bir dilekçe ile bildirir. Mevcut yönetim kurulunun görev süresinin sona ermesine rağmen yönetim kurulu seçimine gidilmemesi durumunda, ilgili bölge müdürlüğünce cemaat mensupları arasından belirlenen seçim tertip heyeti, seçim işlerini yürütür.
b) Yönetim kurulu seçimi bir gün içinde sonuçlandırılır.
c) Seçmen listelerinde ve oy pusulalarında, vakıf ismi başa gelmek suretiyle, “…vakfı yönetim kurulu seçimi” tabirinden başka isimler kullanılamaz.
ç) Seçim tertip heyetince, seçmen listelerinde semt, mahalle, cadde ve sokak temelinde gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra seçmen listesi seçim yapan vakfın merkezine asılır. Seçmen listelerinin askıdan indirileceği tarih cemaat gazeteleri veya diğer mahalli gazetelerden birinde ilan edilebilir.
d) Seçmen listeleri on beş gün süre ile askıda kalır. Bu süre içinde yapılacak itirazlar tertip heyetince karara bağlanır.
e) Cemaat vakfı yönetim kurulu seçimlerinde seçim tertip heyetince seçim tasnif kurulu oluşturulabilir .
f) Seçmen, oyunu bizzat kullanır.
g) Cemaat vakfı seçimleri noter huzurunda gizli oy ve açık tasnif usulü ile yapılır. Tertip heyetince seçim tarihinden iki ay önce Genel Müdürlüğün olumlu görüşü alınarak seçimler noter huzurunda yapılmayabilir. Adaylar aldıkları oy sayısına göre sıralanarak, vakıf yönetim kurulunun asıl ve yedek üyeleri düzenlenen seçim tutanağı ile belirlenir.
ğ) Cemaat vakıflarının yönetim kurulu seçimlerinin güvenliği ilgili valilik veya kaymakamlıkça sağlanır .
h) Seçim işlemleri tamamlandıktan sonra on gün içerisinde, seçilenlerin isim listesi, nüfus cüzdanı suretleri, ikametgah belgeleri ve seçim tutanağının bir suretinin bölge müdürlüğüne verilmesi ile seçim tertip heyetinin görevi sona erer.
ı) Seçim giderleri ilgili vakfın bütçesinden karşılanır.
i) Seçim işlemleri ile sonuçlarının ve seçilen kişilerin bu Yönetmelik hükümlerine uygun olup olmadıkları hususunda bölge müdürlüğünce araştırma yapıldıktan sonra, yeni seçilen vakıf yönetim kurulu üyelerine yetki belgesi verilir.
j) Seçim sonuçları ve yetki belgesi verilen yönetim kurulu üyeleri, bölge müdürlüğünce Genel Müdürlüğe ve ilgili valiliğe bildirilir.
(2) Cemaat vakıflarının seçim çevreleri ve seçimleri hakkındaki bilgiler, seçimden önce bölge müdürlüğü tarafından ilgili valiliğe bildirilir.” hükümleri yer almakta idi.
Görüldüğü üzere 19/01/2013 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan değişiklik ile yürürlükten kaldırılması uygun görülen hükümlerde, cemaat vakfı yönetim kurullarının oluşumuna dair ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiş idi. Bu ayrıntılı düzenlemelerin yürürlükte kaldırılması üzerine ise, Vakıflar Genel Müdürlüğü İstanbul 1. Bölge Müdürlüğü’nün 11/02/2013 tarihli işlemi ile muvakkat tedbirler belirlenmiş, bu kapsamda; yeni yönetmelik hükümleri yürürlüğe girene kadar; yönetim kurulunun görevine devam edeceği, yönetim kurulu seçimi ve seçim çevresi değişikliği talebinde bulunulamayacağı, seçim yapılamayacağı, hazırlanacak yönetmeliğe esas görüş bildirileceği hususlarında tüm vakıf yönetim kurulu başkanlıkları talimatlandırılmış idi.
Ancak, aradan altı yıldan fazla bir zaman geçmesine karşın yönetmeliğe mülga edilen maddeler yerine hüküm ihdas edilmemesi üzerine dava konusu işlemlerin tesis olunduğu görülmektedir.
Yukarıda açık metinlerine yer verilen Anayasal ve yasal düzenlemeler ile uyuşmazlık konusu olay birlikte değerlendirildiğinde, herkesin seçme ve seçilme hakkına sahip bulunduğu, bu hakkın salt Devlet yönetimine ilişkin olan görevleri kapsadığının kabulüne olanak bulunmadığı, aynı zamanda cemaat vakfı yöneticilerinin vakfın mensuplarınca kendi aralarından seçilmesinin yasal bir zorunluluk olduğu açık olup, gerek Anayasal düzenlemeler uyarınca koruma altına alınan seçme ve seçilme özgürlüğüne gerekse de Vakıflar Kanunu’nun amir hükmüne aykırılık teşkil edecek nitelikte tesis olunan davaya konu işlemlerde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle; dava konusu işlemlerin iptaline, aşağıda dökümü yapılan 364,70-TL yargılama gideri ile karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için belirlenen 3.110,00-TL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacılara verilmesine, posta ücreti avansından artan miktarın kararın kesinleşmesinden sonra davacılara iadesine, bu kararın tebliğini izleyen günden itibaren 30 gün içerisinde Ankara Bölge İdare Mahkemesi’ne istinaf yolu açık olmak üzere, 31/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Ayrıca Bkz. Vakıf seçimlerini iptal eden genelge hükümsüz
Yorumlar kapatıldı.