Kurban Bayramına sayılı günler kala Diyarbakır çarşıları boş kaldı. Geçmiş yıllarda, bayramdan yaklaşık 20 gün önce dolup taşan, iğne atsan yere düşmeyecek çarşılar, şimdilerde boş kaldı. Diyarbakır Sur esnafı, “5 seneden bu yana işler kötüye gidiyor. Alışveriş merkezleri açıldığından beri çarşıya gelen yok. Bayrama sayılı günler kalmasına rağmen siftah dahi yapmadık. Esnaflık bitme noktasına geldi” dedi.
ÖZEL
Yağmur ENSARİ-
Diyarbakır’ın kalbi Sur ilçesi geçmiş yıllarda bayram havasının en fazla yaşandığı yerdi. Bayramdan haftalar önce tarihi Sipahi Çarşısı (Çarşiya Şevıti), Aşefçiler Çarşısı ve Gazi Caddesinde iğne atsan yere düşmedi. Diyarbakır halkı bayram şekerinden lokumuna, elbisesinden ayakkabısına kadar tüm ihtiyacını Sur’da karşılardı. Kurban Bayramına sadece sayılı günler kalmasına rağmen tarihi çarşılar koronavirüs salgını nedeniyle boş kaldı. Bayram öncesi büyük bir sessizliğin yaşandı Sur’da esnaflar siftah dahi yapamadan günü bitiriyor. Sıkıntılı bir süreçten geçen Sur esnafı, kara kara ne yapacağını düşünüyor.
‘İŞ EHLİNDEN ÇIKTI, ESNAFLIK BİTTİ’
İki kuşaktır esnaflık yapan Sipahi Çarşısının (Çarşiya Şevıti) demirbaşlarından Zeki Samsa, şu ifadeleri kullandı: “5 seneden bu yana işler kötüye gidiyor. Eskiden alışveriş merkezleri yoktu diye herkes çarşılara gelirdi. Alışveriş merkezleri açıldığından beri çarşıya gelen yok. Ayrıca Sur’da yaşanan olaylar ve Sur’un yıkılmasıyla beraber işler kesilmeye başladı. Onun üzerine pandemi başlayınca işler tamamen bitti. Bayrama sayılı günler kalmasına rağmen siftah dahi yapmadık. Başka bir sorunda artık iş ehlinden çıktı. Eski esnaflar tam esnaflardı. Şimdi esnaflar 5-10 yıllık bir geçmişe sahipler. Kepenk kaldırmakla tek esnaf olunmaz. Eskiden burada kiralık dükkân dahi bulunmazdı. Babadan oğula herkes esnaflıkla uğraşırdı. Şimdi iş ehlinden çıkınca bu hale geldik. Biz gerçek esnaflığı Ermeni komşularımızdan öğrendik. Ticaretin durması Ermeni komşularımızın gitmesiyle başladı.”
‘HİÇBİR VALİ HALİMİZİ SORMADI’
Sur ilçesine hiçbir valini uğramadığını söyleyen Samsa, “Şimdiye kadar gelen hiçbir valinin, emniyet müdürünün çıkıp esnafın halini sorduğunu görmedik. Sorunlarımızı, ihtiyaçlarımızı, şehrin kalkınması ve kültürel değeri için kendisiyle birebir sohbet etmeyi isteriz” diye konuştu.
‘ERMENİ KOMŞULAR GİTTİ’
Üç kuşak boyunca Sipahi Çarşısında (Çarşiya Şevıti) esnaflık yapan Zülküf Ersan, Diyarbakır’da kültürel çeşitliliğin bitme noktasına gelmesinin sonucunda esnaflığın bitmeye yaklaştığının altını çizarek şöyle konuştu: “3 kuşak bu çarşıda esnaflık yaptık. Demir sac ve soba üzerine imalat yapıyorduk ama mesleğin misyonu bitince işi bırakmak mecburiyetinde kaldık. Sur olayları Diyarbakır’ı değil tüm Güneydoğu’yu etkiledi. Diyarbakır’ın 5 bin yıllık kültürü imha edildi, tarihi doku yok edildi. Sur’da yaşayan insanlar zaten günü birlik kazanıp yiyen insanlardı. Günlük kazandıkları yevmiyeleriyle gelip buradan alışveriş yaparlardı. Olaylar başlayınca buradaki günlük alışverişi yapan, hareketliliğe katkı sunan vatandaşlar buradan gittiler. Biz zamanında bu çarşıda Ermeni, Yahudi ve Müslümanlar beraber esnaflık yapardık. Ermeni komşularımızdan zanaat öğrendik. Öyle ki zamanında burada esnaflık yapan Yahudi komşumuz Moşe Dayan 1960’lı yıllarda İsrail Savunma Kuvvetleri’nin Genel Kurmayıydı. Esnaflık bir üniversite gibidir. Her tabana inebilen biri olmalıdır. Eskiden kalfalar ustaların yanında çekirdekten yetiştirildi şimdi ise gelen kalfalar ne kadar para vereceksin kısmına bakıyor. Yeni gelen ustalar taş üstüne taş koymayınca şimdi ustalar kalmadı. Ermeni ustalar gittikten sonra Diyarbakır’da esnaflık, zanaat bitti.”
‘EN SON ŞEHİT GAFFAR OKKAN ÇARŞIYA GELDİ’
Geçmiş dönemlerde bürokratların sürekli çarşıyı ziyaret ettiğini söyleyen Ersan, şunları söyledi: “Eskiden Cuma-Cumartesi günleri öğleden sonra vali, kolordu komutanı, belediye başkanı, emniyet müdürü Dağkapı’dan başlayıp Mardin Kapıya kadar esnafı gezerdiler. Esnafın halini hatırını sorup esnafı dinlerlerdi. Geçmiş olaylardan sonra bu ziyaretler bitti kimse uğramaz oldu. Emniyet Müdürümüz Ali Gaffar Okkan sürekli gelirdi ama ondan sonra kimse çarşımıza uğramadı.”
‘İŞLER DURMA NOKTASINA GELDİ’
Sur esnaflarından Yılmaz Çetiner, şöyle konuştu: “İşler çok kötü gidiyor. Eskiden büyük bir yoğunluk oluyordu. Özellikle bayramdan yaklaşık 20 gün önce dükkânlar tıka basa doluyordu. Geçtiğimiz bayram bile bundan daha iyiydi. Korona başladığından bu yana işler tamamen durdu. Geçen yıllarda Sur’da olaylar olmasına rağmen bu kadar etkilenmemiştik. Sur olaylarında dükkânları açtığımızda işler iyi gidiyordu ama şimdi kimse yok.”
ESNAF SOKAĞA ÇIKMA KISITLAMASINDAN KORKUYOR
Geçtiğimiz Ramazan Bayramında uygulanan sokağa çıkma kısıtlamasının bu bayram yine uygulanma olasılığından dolayı büyük bir tedirginlik yaşadıklarını söyleye Çetiner, “Eğer bayramda sokağa çıkma kısıtlaması uygulanırsa büyük mağduriyet yaşayacağız. Kimse zaten gelmiyor o zaman hiç kimse bu tarafa uğramaz. O yüzden sokağa çıkma yasağının gelmesini istemiyoruz” dedi.
‘KORONA PİYASAYI DURDURDU’
Koronavirüs salgınıyla beraber büyük duraksama yaşandığına dikkat çeken esnaf Serdar Turan, “Sur esnafı olarak çok kötü durumdayız. Piyasa koronadan dolayı durma noktasında. Bayram öncesi şeker getirdik ama kimse dükkânlarımıza uğramıyor. Geçen bayram bundan daha iyiydik. Esnaf çok kötü bir hal aldı. Korona Diyarbakır’ı bitirdi. Buraya gelenler yine yerli turistler oluyor ama eğer bayramda sokağa çıkma yasağı uygulanırsa bayramdan sonra Diyarbakır komple biter. Zabıtalardan büyük baskı görüyoruz. O yüzden gelen yeni valimizin bizleri ziyaret etmesini, dinlemesini bekliyoruz. Valimizin bizlerle istişare etmesini, Sur esnafının halini bizden dinlemesini bekliyoruz” ifadelerini kullandı.
http://www.guneydoguguncel.com/esnaflik-bitme-noktasina-geldi/
İlk yorum yapan siz olun