Karaman’da Artan Ev ve Sokak Kiliseleri

Mükremin Kızılca

Değerli okuyucularım, bu gün sizlerle sıra dışı bir Karaman belgesi paylaşıyorum.

Bilindiği gibi 1856 yılındaki Islahat Fermanına kadar Osmanlı devletinde yeni kilise ve havra inşası yasaktı. Ama daha önceden inşa edilmiş olan kiliselerin tamir ve bakımı yapılıyordu. 

Bu çerçevede, 1752 yılında Karaman’da Hristiyan Acem tayfaları tarafından kilise isteriz bahanesiyle ev odalarında ve mahalle aralarında resimlerle süslü kiliseler ihdas ediliyor. 

Bunun İstanbul’a bildirilmesi üzerine zamanın padişahı 1. Mahmut bir buyruldu göndererek yetkilileri bu konuda uyarıyor ve bu tür kaçak kiliselerin engellenmemesi halinde kendilerini ağır cezaların beklediğini söylüyor. 

Söz konusu buyrultunun aslı ve transkripti aşağıdadır. 

“Kilise Buyrultusu

Şeriat-şiar Larende kadısı Efendi ve Voyvodası ve Yeniçeri Serdarı inha olunur ki

Larende kasabasında kadimden muayyen kilise olmadığından ehl-i zimmet taifeleri mahalle aralarında ve acem taifeleri hane odalarında musanna’ suretler vaz’ ve kilise ittihazıyla ayin-i batıllarını icra eyledikleri tarafımıza … kadimden muayyen kilise olmayan kasaba ve kuralarda sonra kilise ihdas edenlerin haklarından gelinip icra-yı icab-ı şer’isi olunmak için keşiş ve papaz ve karabaş ve kocabaşlarıyla … makulelerini divan-ı Karaman’a ihzarı için işbu buyruldu tahrir ve ısdar.

Kıdvetü’l-akran zide kadruhü … ve irsal olıcak bimennihi Teala vusulünde vech-i meşruh üzere ihdası memnuattan olan kilise icadına cesaret edenler ba’de’t-tefehhus ahz ve divan-ı Karaman’a ihzar eyleyip müsamaha ve tehavünden hazer ve mücanebet edip  mucibiyle amil olasız deyü. 

Fi 7 Ramazan 1165 / 19 Temmuz 1752 / Mihr Mustafa Paşa” 

Özet ve sonuç

Bundan 250 yıl önce Karamanda Hristiyanlar ve Acem tayfaları ev odalarında ve mahalle aralarında keşiş, papaz, karabaş ve kocabaşların teşvikiyle sanatkârane resimlerle bezenmiş kiliseler meydana getirince halk İstanbul’a bildiriyor. 

Padişah da Karaman voyvodası, yeniçeri ağası ve serdarına bir fermanla; yeni kilise inşasının yasaklardan olduğunu ancak antik eser olarak ayakta kalan kiliselerin tamirinin yapılıp ibadet etmenin serbest olduğunu, yeni kilise inşasına teşebbüse cesaret edenlerin Karaman mahkemesine çıkarılmalarını ve İslami usul neyi gerektiriyorsa yapmalarını aksi halde yani göz yumdukları ve işi ağırdan aldıkları takdirde yetkililerin sonucuna katlanacaklarını ifade ediyor. 

(Karaman Şer’iyye Sicilleri 85. Defter DSCN0560 / b)

https://www.karamandan.com/Mukremin_Kizilca-Karamanda_Artan_Ev_ve_Sokak_Kiliseleri-k80401.html