Ermenistan’da İngiliz siyaseti dönemi

Dünya Bülteni/ Haber Merkezi

Güney Kafkasya’da denize kıyısı olmayan bir ülke olan Ermenistan’ın, bugünlerde yürüttüğü jeostratejik hamlelerine bakıldığında bir taraftan Karabağ sorununu çözerek, şimdiye kadar dışlandığı bölgenin bir parçası olarak gelişmişlik düzeyini yükseltmek ve Rusya’nın yörüngesinden kısmen çıkmak istediği, diğer yandan da Rusya’nın desteğini kaybetmeden Azerbaycan ve Türkiye’ye karşı ulusal çıkarlarını koruma refleksiyle hareket ettiği görülebilir.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla 1991 yılında bağımsızlığına kavuşan Ermenistan, Dağlık Karabağ’ın işgali nedeniyle Azerbaycan ve Türkiye ile sorunlar yaşıyor. Sovyetlerin dağılmasına rağmen Rusya Federasyonu vaz geçmediği gibi askeri üslerini de tahliye etmiş değil. Tam tersine buradaki asker sayısını artırdı, silah ve mühimmat takviyesi yaptı. Rusya, Ermenistan’a 2016’da 14 helikopter gönderdi.

Rus hava üssü Erebuni, 1995’te kuruldu. Ermenistan’ın Gümrü şehrinde bulunan diğer bir Rus üssünde; S-300 savunma füze sistemleri, MiG-29 savaş uçakları ve yaklaşık 4 bin 500 Rus askeri bulunuyor. Rusya’nın Güney Kafkasya da tek askeri üssü Ermenistan’da bulunuyor. Rusya’nın Ermenistan’da iki askeri üssü mevcut. 102. Gümrü askeri üssü ve aynı üsse ait olan ve başkent Erivan’daki Erebuni askeri havaalanında yer alan 3624. hava üssü. Ermenistan’daki Rus Askeri Üsleri diğer bölge tarafından bölgesel güvenliğe tehdit olarak algılanıyor. Rusya’nın Ermenistan’daki üslerine silah ve lojistik malzeme nakli için İran’ın kendi hava sahasını kullanmaya müsaade etmesi, Türkiye ve Azerbaycan’ın jeopolitik ve jeokültürel birlikteliğine karşı Ermenistan’ı destekleme politikasının bir sonucu.

YENİ LİDER ARMEN SARKİSYAN KİMDİR ?

Kafkassam’dan Ömür Çelikdönmez’in derlediği habere göre geçtiğimiz hafta Ermenistan’da sessiz sedasız, kavgasız gürültüsüz Cumhurbaşkanı seçimi gerçekleştirildi. Armen Sarkisyan, 2 Mart’ta Ulusal Meclis tarafından seçilen Ermenistan’ın dördüncü cumhurbaşkanı oldu. Sarkisyan soyadı Ermeni siyasetinde oldukça popüler ve Ermenistan tarihinin farklı dönemlerinde birçok üst düzey devlet görevlisinin soyadı Sarkisyan.

Seçim öncesi görev süresi Nisan 2018’de sona erecek Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan, Ermenistan’ın Türkiye’yle 2009’da imzaladığı, ilişkilerin normalleşmesini amaçlayan anlaşma protokollerini “hükümsüz ve geçersiz” ilan ettiğini duyurmuştu. Ermenistan ve Türkiye Ekim 2009’da ilişkilerin normalleşmesi ve sınırın açılmasını öngören anlaşmaya imza atmıştı.

Armen Sarkisyan; 23 Haziran 1953, Revan/Erivan/ Yerevan doğumlu. Yani Dağlık Karabağlı Ermeni politikacılardan değil. Yerevan Devlet Üniversitesi Fizik ve Matematik Fakültesi mezunu. 23 yaşındayken YDÜ öğretim üyesi oldu. 1984-1985 ve 1989-1991 yılları arasında Cambridge Üniversitesi’nde ve Londra Üniversitesi Matematik Enstitüsü’nde yabancı araştırmacı ve öğretim üyesi olan Sarkisyan aynı zamanda Harvard Üniversitesi ve Kennedy Üniversitesi Yönetim Kurul üyesi olmuştu. Sarkisyan Tetris oyunları yaratan ve satan Tetris-Wordtris şirketinin eş kurucularından biri. 1992-1995 tarihleri arasında Ermenistan’ın Londra Büyükelçisi görevine atandı. 1996’da Sarkisyan Ermenistan’ın 5. Başbakanı oldu. Hükümetini 4 aya kadar yürüttükten sonra sağlık durumundan dolayı görevden istifa ettiği açıklamıştı.

BOL BRİTANYA MADALYASINA SAHİP

Britanya kraliyet ailesi ile yakın dostluk ilişkileri olan Sarkisyan 1997 yılında II. İoannes Paulus tarafından Aziz George, 2008 yılında Tüm Dünya Ermenileri Katolikosu 2. Karekin tarafından Aziz Grigor Lusvaoriç madalyalarına layık görülmüştü. Sarkisyan Dünya’nın bir çok ülkesinde sanayi çeşitli alanlarda faaliyet gösteren 15 şirketten ibaret olan Knightsbridge Group şirketinin kurucusudur. 2000 yılından beri Eurasia House International şirketinin kurucu başkanıdır. Sarkisyan aynı zamanda British Petroleum, Alcatel ve Telefonica gibi dünya devlerinin danışmanı. Ermenistan’ın Londra büyükelçiliği ve Ermenistan başbakanlığı görevlerinde bulunmuştur. 2001-2013 İngiliz Petrol (BP), Alcatel, Telefonica, Bank of America Merrill Lynch ve diğer çokuluslu şirketler şirketlerinin Kıdemli Danışmanı Armen Sarkisyan evli ve iki oğlu var. Teorik fizik, astrofizik, bilgisayar modelleme, siyaset bilimi ve geçiş ekonomisi üzerine çok sayıda akademik makale ve yayın sahibi.

DIŞ POLİTİKA MAKAS DEĞİŞİMİ

Armen Sarkisyan’ın seçilmesi sadece Ermenistan’ın dış politikada gerçekleştireceği makas değişikliğinin habercisi görülmemeli. Ermenistan’daki mevcut iktidarın ve Meclisin Reven/Erivan doğumlu Armen Sarkisyan tercihi, Dağlık Karabağ (Artsakh) kökenli politikacıların dominant olduğu siyasi yaşamın yeniden dizayn edileceğini ortaya koyuyor. Dağlık Karabağ Özerk Oblastı’ndan Ermenistan devlet kademesinde etkin olanların tasfiyesi gerçekleştiriliyor.

Dağlık Karabağ sorunu; Azerbaycan ve Ermenistan iktidarlarının beslendiği milli dava olmaktan çıkabilir. Azerbaycan ve Ermenistan’da iktidara gelen tüm aktörler, otoriter ve güvenlik odaklı bir siyasal algıya oynuyor. Adeta ekmek teknesi. Her iki ülkede bir diğerinin düşmanlığıyla ayakta duruyor.

Neden mi? Çünkü Başkanlık sistemine dayalı yönetim yapısına sahip Ermenistan’da milliyetçilik ve güvenlik odaklı siyasal algı o kadar kuvvetli ki, Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra bağımsızlık ilan edilen Ermenistan’da, Devlet Başkanlığı koltuğuna oturan isimlerin tamamının Dağlık Karabağ kökenli ya da bu bölgenin Azerbaycan’dan koparılması esnasında önemli bir rol oynayan isimlerden oluşması asla tesadüf değildir.

Sebebine gelince; diaspora Ermenilerinin çatışmacı tutumu belirleyici olduğu kadar Ermeni toplumunun bütün benliğini adeta esir almış olan “sözde soykırım” faktörünün de önemli bir payı var.

2015’te yapılan anayasa referandumu ile parlamenter sisteme geçen Ermenistan’da mevcut Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’ın görev süresi, 9 Nisan’da doluyor. Armen Sarkisyan, 9 Nisan’da yemin ederek göreve başlayacak ve ülkede parlamenter sistem yürürlüğe girecek. Seçildikten sonra Meclisteki tüm milletvekillerine oylama için teşekkür eden Armen Sarkisyan “Tabii ki geleceğimizin önemli zaferleri Artsakh ((Dağlık Karabağ), Ermenistan ve Diaspora için sizin destek ve katılımınız yanısıra tüm yurttaşlarımızın destek ve katılımını bekliyorum.ʺ dedi.

DİPLOMATİK KARİYERDE İNGİLTERE ETKİSİ

Armen Sarkisyan’ın diplomatik kariyeri ve en son görev yaptığı İngiltere Büyükelçiliği, önümüzdeki günlerde İngiltere Ermenistan ilişkilerin farklı mecralarda sürdürüleceğinin işareti. Sadece bu değil! Armen Sarkisyan’ın İngiliz Petrol (BP), Alcatel, Telefonica, Bank of America Merrill Lynch ve diğer çokuluslu şirketler şirketlerinin kıdemli danışmanı olması da Kraliçe’nin Güney Kafkasya’da daha çok etkisinin hissedileceğinin habercisi. Çünkü İngiliz Petrol şirketi British Petroleum (BP) Ermenistan-İngiltere siyasi diyalogunda kilit rol oynuyor. 2011’de Ulusal Meclis Avrupa Entegrasyonu Daimi Komitesi başkanı Naira Zohrabyan, İngiltere Dışişleri Bakanlığı’ndaki Güney Kafkasya işleri sorumlusu Josephine Gold ile konuyla ilgili görüşmüştü. BP plc; Merkezi Birleşik Krallık’ın başkenti Londra’da olan Britanyalı ve çok uluslu enerji ve petrol şirketi. Şirket dünyadaki en büyük özel enerji şirketlerinden ve dünyanın en büyük altı enerji şirketi arasında yer alıyor. 1908 yılında Anglo-Persian Oil Company olarak kuruldu. 1954’te British Petroleum adını aldı.

Armen Sarkisyan’ın danışmanlığı yaptığı Bank of America Corporation, merkezi Kuzey Carolina, Charlotte’da bulunan çokuluslu bir bankacılık ve finansal hizmetler şirketi ve ABD’deki en büyük bankalar listesinde 2. sırada yer alıyor. 2008’de Merrill Lynch’ı satın alması, onu dünyanın en büyük servet yönetimi şirketi ve yatırım bankacılığı pazarında önemli bir oyuncu haline getirdi. Bank of America, ABD’nin 50 eyaletinde, Columbia Bölgesi’nde ve 40’tan fazla ülkede faaliyet gösteriyor.

YENİ LİDERİN İRAN – ABD POLİTİKASI

Ermeni Meselesi’nin çıkışında ve uluslararası krize dönüşmesinde İngiltere ve Rusya’nın doğuda takip ettikleri emperyalist politikaların ve aralarındaki siyasi rekabetin rolü tartışılamaz. Türkiye’nin bakiyesi olduğu Osmanlı Devleti dâhilinde yaşayan Ermeniler de, İngiltere ve Rusya tarafından bu emperyalist politikaların gerçekleşmesi için araç olarak kullanılmışlardı. İngiltere, Rus tehdidine karşı sömürge yollarının güvenliğini sağlamak; Rusya ise sıcak denizlere inme politikasını gerçekleştirebilmek için Osmanlı Devleti hâkimiyetinde bulunan Ermenileri bağımsızlık vaadiyle kışkırttılar. Bence İngiltere’ye yakın bir ismin Ermenistan Cumhurbaşkanlığına getirilmesi, ABD’nin İran’a yönelik planlarını ele veriyor gibi. İran dahilindeki Güney Azerbaycan’ın karışabileceği hesap ediliyor ve Kuzey Azerbaycan’ın güneyle birleşmesinin önüne geçilmek isteniliyor.

Armen Sarkisyan, Ermenistan’da neredeyse ittifakla Cumhurbaşkanı seçilmiş olsa da Rus yanlısı Ermeniler için o bir ” the West’s man” yani “Batı’nın adamı”. Daha önce, Sarkisyan Erdi’deki Amulsar Altın Madeni Projesini yürüten Lydian International Ltd’de direktörlük görevini yerine getirdi. Böyle bir geçmişi olan bazı uzmanlar ona “Batı’nın adamı” (“the West’s man.”) olduğuna inanıyorlar. Armen Sarkisyan yıllardır yurtdışında Ermenistan’ı temsil etti ve çok deneyimli.

---

http://www.dunyabulteni.net/dunya/418039/ermenistanda-ingiliz-siyaseti-donemi