ՔՆԱՐԵՐԳԻՉ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾ ՎԱՀԱՆ ՏԷՐԵԱՆԻ ՅԻՇԱՏԱԿԻՆ

Türkçesi İçin

ՀԱՅ ԳՐԻՉԻ ՎԱՐՊԵՏ ՔՆԱՐԵՐԳԻՉ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾ ՎԱՀԱՆ ՏԷՐԵԱՆԻ ՅԻՇԱՏԱԿԻՆ

(28 Յունուար 1885- 7Յունուար 1920)

ԾՆՆԴԵԱՆ 133- րդ ՏԱՐԵԴԱՐՁԻՆ ՄԱՀՈՒԱՆ 98-րդ. ՏԱՐԵԼԻՑԻ ԱՌԹԻՒ.

Վահան Տէրեան, Վահան Սուքիասի Տէր-Գիրգորեան իրական անունով ծնած է 28 Յունուար (9 Փետրուար??) 1885 թուականին, Վրաստանի, Թիֆլիս քաղաքի Գանձա գիւղին մէջ:

Հոգեւորական ընտանիքի որդի Վահան 1897 թուականին կը մեկնի Թիֆլիս եղբօրներու մօտ, ուսումի պատրաստուելու համար. 1899 թուականին կ’ընդունուի Մոսկուայի Լազարեան ճեմարան, ուրկէ շրջանաւարտ կ’ըլլայ 1906 թուականին, նոյն թուականին կ’ընդունուի Մոսկուայի Համալսարանի Պատմաբանասիրական Ֆաքուլթէթ, այս թուականներուն կ’սկսին անոր բանաստողծութիւնները մամուլի էջերուն մէջ հրատարակուիլ:
Վահան Տէրեան իր համալսարանական ուսումի ընթացքին, յեղափոխական գործունէութիւններու մասնակցելու յանձանքով կը ձեռբակալուի ու կը դատապարտուի բանտարկութեան Մոսկուայի բանտի մը մէջ:

1908 թուականին Թիֆլիսի մէջ լոյս կը տեսնէ, անոր առաջին ժողովածուն «ՄԹՆԱՇԱՂԻ ԱՆՈՒՐՋՆԵՐ» (Կէս Մութ-Կէս Լոյսին Երազներ) անունով:1915 թուականին «ՄՇԱԿ»թերթի մէջ կը հրատարակուի, իր հայրենասիրական բանաստեղծութիւններու շարքը, «ԵՐԿԻՐ ՆԱՅԻՐԻ»ն, որը, հայ հայրենասիրական քնարերգութեան նմոյշներու գագաթնակէտերէն մին է ու կապուած է, հայ ժողովուրդի ապրած ողբերգութեան, մարդասիրական աւանդութիիններու եւ նաեւ խաղաղ կեանքի հեռանկարի հետ:

Վահան Տէրեան 1917 թուականին գործոն ձեւով կը մասնակցի Պօլշէվիկեան յեղափոխութեան ու անոր յաջորդող քաղաքական շարժումին, 7 Յունուար 1920 թուականին ծանր հիւանդութեան մը պատճառաւ կը վախճանի Ղազաքիստանի մէջ:

Վահան Տէրեանի ստեղծագործութեան լաւագոյն գնահատականը Եղիշէ Չարենցի հետեւալ խօսքն է. «Եթէ չլիներ Վահան Տէրեանը,ես չէի լինի»:Վահան Տէրեան, մեր, այն բանաստեղծներէն մին է որ, հայ ժողովուրդի հոգեբանութեան մէջ,հպարտութեան զգացողութիւնը վառ կը պահէ: Տէրեան որպէս, ազգային հանճար, որպէս, համազգային արժէք մեզ կը միաւորէ ազգային հպարտութեամբ ու արժանապատութեամբ: Վահան Տէրեանի բանաստեղծութեան շարքերէն մի քանիներն են: “Մթնաշաղի Անուրջներ”,”Գիշեր ու Հուշեր”,”Ոսկի Հեքիաթ”,”Ոսկի Շղթա”,”Երկիր Նայիրի”, “Վերադարձ”.

Տօքթ. Սարգիս Ատամ

ՀՐԱՇՔ-ԱՂՋԻԿ
Հրաշք-աղջիկ, գիշերների թագուհի,
Ճառադայթող քո աչքերով դու եկար,
Ոսկե բոցով լցրիր հոգին իմ տկար,
Հրաշք-աղջիկ, ցնորքների դիցուհի…
Կախարդ լուսնի հրապուրող շողի պես
Դու ժպտացիր գուրգուրանքով սեթևեթ,
Ազատ սիրտըս շղթայեցիր առհավետ,
Հրաշք-աղջիկ, դո՛ւ, միշտ հաղթող ու միշտ հեզ։
Դու մի ցավոտ հիացումի երգ գիտես,
Քո ժպիտում կա խորհուրդի մի փայլանք,
Քո աչքերում կա մի անանց զմայլանք.
Դու չըմեռնող մի վայելքի խոսք գիտես…
Հրաշք-աղջիկ, անհայտ երկրի մանուշակ,
Գիշերային արեգակի ճառագայթ,—
Դու իջնում ես՝ կարող, որպես մահու խայթ,
Քնքուշ, որպես անդարձ բախտի հիշատակ…
1906

Լուսաւորել եմ կարմիր մոմերով
Իմ երազների պարտեզը բոլոր,
Եւ անմար յոյսով, պայծառ հաւատով,
Սպասումեմ քեզ, որ կը գաս մի օր:
Ծաղկի պէս փարթամ հոգիս է բացուել,
Ալ թերթեիկները ճամբիդ է փռել,
Արցունքով ջրել’, դէ ասա, անգին,
Շատ~ պիտի մնամ քու վերադարձին:
Ասա’. իմ’ Աստղիկ, իմ կեանքի փարոս,
Երկար~ պիտ’ ապրիմ այս անսէր օրով,
Թէ’ ,շուտով կը գաս սիրտս կը բուժես
Քու անմեղ հոգու անուշ բոյրերով:

Վահան Տէրեան (1916)