İsviçre’de düzenlenen ‘Ukrayna Barış Konferansı’na Fener Rum Patriği Bartholomeos’un “ekümenik” sıfatıyla katılıp ortak bildiriyi imzalaması tartışma yarattı. Dışişleri İsviçre’den açıklama istedi.

İsviçre’de 15-16 Haziran tarihlerinde düzenlenen, Rusya’nın davet edilmediği, Çin’in katılmadığı “Ukrayna Barış Konferansı”nın Türkiye’den iki katılımcı vardı. Biri Türkiye’yi temsilen Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, diğeri Fener Rum Patriği Bartholomeos.

Yaklaşık 90 ülkeden devlet başkanı, bakan ya da temsilcinin katıldığı konferansta Bartholomeos “Ekümenik Patrik” sıfatıyla bulundu.

Vatikan’ın devlet sekreteri düzeyinde “gözlemci” olarak katıldığı konferansın ardından ortak bir bildiri de yayımlandı.

Ortak bildiriye Vatikan imza atmadı. Türkiye’nin imzaladığı bildiriyi konferansa katılan Güney Afrika, Suudi Arabistan, Hindistan, Güney Afrika, Tayland, Endonezya, Meksika ve BAE de imzalamadı. Irak, Ürdün ve Ruanda ise imzalarını geri çekti.

İsviçre Dışişleri Bakanlığı’nın internet sitesinde halen imzaya açık olarak bulundurulan ve ilk olarak 16 Haziran’da yayımlanan ortak bildiriye Fener Rum Patrikliği’nin 18 Haziran tarihinde imzasının “Ekümenik Patriklik” olarak eklendiği ortaya çıktı.

Dışişleri İsviçre’den ‘izahat’ istedi: ‘Ekümenik Patriklik’ imzası metne sonradan eklenmiş

Dışişleri: Fidan ile resmi ikili görüşme yapılmadı

Konferans kapsamında Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile ayrı ayrı görüşen Fener Rum Patriği Bartholomeos’un Hakan Fidan ile de ikili resmi görüşme yaptığı iddia edildi. Dışişleri Bakanlığı bu iddiayı yalanladı.

Zelenskiy ile Bartholomeos İsviçre’deki konferansta görüşme yaptı.

Bakanlık Sözcüsü Öncü Keçeli, konuyla ilişkin sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda “Fener Rum Patrikhanesi’nin, 15-16 Haziran 2024 tarihlerinde İsviçre’de düzenlenen Ukrayna Barış Zirvesi’ne devlet statüsünde katıldığı ve Sayın Bakanımızın Zirve marjında Fener Rum Patriği Bartholomeos‘la resmi bir ikili görüşme yaptığı yönündeki haberler gerçeği yansıtmamaktadır” ifadesine yer verdi.

Düzenleyici ülkeler İsviçre ve Ukrayna’dan izahat istendi

Keçeli ortak bildiriye Fener Rum Patrikhanesi’nin isminin eklenmesiyle ilgili İsviçre ve Ukrayna’dan izahat istendiğini ifade ettiği açıklamasında şunları kaydetti:

“Zirve sonunda kabul edilen ve kamuoyuyla paylaşılan Ortak Bildiri’ye bilahare Fener Rum Patrikhanesi’nin isminin de imzacı olarak eklendiğine dair iddialarla ilgili olarak Zirve’nin organizatörleri İsviçre ve Ukrayna’dan izahat istenmiştir.
Öte yandan, Fener Rum Patrikhanesi’nin konumuna ilişkin devlet politikamızda herhangi bir değişiklik olmadığı da izahtan varestedir.”

Metin halen imzaya açık tutuluyor

Konferansın katılımcılarının toplu fotoğrafı (Bartholomeos arkada soldan 5. sırada, Hakan Fidan ortada Zelenskiy’in arkalarında)

İsviçre Dışişleri Bakanlığı’nın internet sitesinde yer alan bilgilere göre konferansın ardından yayımlanan ortak bildiriyi halihazırda 79 ülke ve 6 örgüt imzalamış görünüyor. İmzacı örgütler şöyle sıralanıyor: Ekümenik Patriklik, Avrupa Komisyonu, Avrupa Konseyi (Council of Europe), Avrupa Konseyi (European Council), Avrupa Parlamentosu, Amerikan Devletleri Örgütü (OAS). İnternet sitesinde ortak bildirinin isteyen devlet ve örgütlerin imzasına açık olduğu belirtiliyor.

Ekümenik Patriklik ne demek? Neden tartışma yaratıyor?

Yunanca “dünya” veya “yaşanan yer” anlamına gelen anlamına gelen “oikoumene” sözcüğünden türeyen ekümenik terimi, evrensel veya bütün Hristiyanları kapsayan anlamına geliyor.

“Ekümenik Patrik” sıfatı, Bizans İmparatorluğu döneminde özellikle 6. yüzyıldan itibaren İstanbul’daki Fener Rum Patrikhanesi’nin lideri için, patriğin tüm Hıristiyan dünyası üzerindeki otoritesini vurgulamak amacıyla kullanıldı.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde Rum cemaatinin evlenme, cenaze gibi işleri, hukuki ve cezai işlerinde, bürokraside yetkileri olan Rum Ortodoks Patriği’nin “Ekümenik” unvanı, patrik ve cemaat tarafından geleneksel olarak kullanılmaya devam edilmişti. 

İstanbul’daki Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi’nin “Ekümenik Patriklik” unvanını kullanarak tüm Ortodoks Hristiyanları temsil ettiği iddiası bazı Ortodoks kiliseler tarafından tartışmalı bulunuyor.

Lozan Antlaşması’nın imzalanmasının ardından Patrikhane’nin yetkisi yalnızca İstanbul, Bozcaada ve Gökçeada’daki Rum cemaatinin dini ihtiyaçlarını karşılamakla sınırlı tutulmuştu.

Azınlıklara özel bir imtiyaz verilmeyen Lozan Antlaşması’nın ve Medeni Kanun’un yürürlüğe girmesi sonrası patrikhanelerin dünya işlerinde ve azınlıkların şahsi işlemlerinde de hiçbir yetkileri kalmamıştı.

Fatih Kaymakamlığı’na bağlı bir dini kuruluş olarak patrikhane

“Ekümeniklik” tartışması 2022 yılında Fener Rum Patriği Bartholomeos’a Trabzon’da hediye edilen Trabzonspor formasında “Ekümenik” unvanının yer almasıyla bir kez daha gündeme gelmişti.

Patrikhane’nin bağlı olduğu Fatih Kaymakamlığı konuya ilişkin bir açıklama yaparak “Lozan Anlaşması tutanakları ile yargı kararlarında Fatih Kaymakamlığına bağlı dini bir kuruluş olarak kabul edilen Fener Rum Patrikhanesinin ‘ekümeniklik’ iddiası hukuki gerçeklerle bağdaşmamaktadır” ifadelerini kullanmıştı.

https://haber.sol.org.tr/haber/disisleri-isvicreden-izahat-istedi-ekumenik-patriklik-imzasi-metne-sonradan-eklenmis-393835