Los Angeles Times’da yayımlanan 27 Ocak Tarihli yazının İngilizce orijinaline buradanulaşabilirsiniz.
Uluslararası Adalet Divanı Cuma günü Gazze’deki savaşa yönelik İsrail aleyhinde bir ara karar verdi. Güney Afrika tarafından geçtiğimiz ay açılan davada mahkeme, İsrail’in Gazze’deki Filistinlilere karşı soykırım uyguladığının akla yatkın olduğunu hükmetti. Bu karar, uluslararası hukuk sisteminde İsrail’in cezasız kaldığı dönemin sonunu işaret ediyor.
Kararda, İsrail devlet liderlerinin, savaş dönemi kabine bakanlarının ve üst düzey ordu subaylarının açıkça yaptıkları düzinelerce “yok etme niyeti” beyanlarına ve benzeri görülmemiş düzeydeki öldürme ve yıkımlara işaret edildi. Mahkeme ayrıca, İsrail’in bombardımanında 26.000’den fazla Filistinlinin ölmesi ve 64.000’den fazlasının yaralanmasının yanı sıra zorla yerinden edilen yaklaşık 2 milyon insanın açlık ve bulaşıcı hastalıkların yayılmasıyla karşı karşıya kalması gibi vahim durumları göz önünde bulundurarak geçici tedbirler aldı.
Geçici tedbirler, Güney Afrika’nın talep ettiği gibi bir ateşkes emrini içermiyordu, ancak UAD yargıçlarının 15’e karşı 2 gibi ezici bir çoğunluğunun oyuyla İsrail’e Gazze’de herhangi bir soykırım eylemini önlemesi ve ordusunun bu tür eylemlerde bulunmamasını sağlaması talimatını verdi.
Mahkemenin geçici tedbirlerinin bir parçası olarak İsrail’in ayrıca soykırıma teşviki önlemesi ve cezalandırması; Gazze’ye acil yardım sağlanmasını temin etmesi; delillerin yok edilmesini önlemesi ve korunmasını sağlaması ve bir ay içinde mahkemeye bu tedbirlerle ilgili bir rapor sunması gerekiyor. Aslında bu emirler ateşkes gerektiriyor, çünkü bunları yerine getirmenin başka bir yolu yok.
Uluslararası Adalet Divanı’nın kararı, Aralık 1948’de oluşturulan ve Nazizm ile bugün Holokost olarak adlandırdığımız olayların istisnai olduğu görüşüne dayanan Birleşmiş Milletler’in soykırım sözleşmesinden kaynaklanıyor.
Bu bir amaca hizmet ediyordu: Holokost’u -o dönemde hala devam etmekte olan- Avrupa emperyalizmi ve sömürgeciliğinin önceki birkaç yüzyılda dünyanın dört bir yanında bıraktığı ceset yığınlarından ve yok edilen kültürlerden ayırmak.
Holokost’un istisnai statüsü, özellikle de Holokost’tan kurtulan ve hayatlarını orada yeniden kurmayı seçen çok sayıda kişi göz önüne alındığında, Mayıs 1948’de kurulan yeni Yahudi devletini de istisnai hale getirdi.
İsrail’in istisnai statüsü, temel suçu olan Nakba’nın kasıtlı olarak bulanıklaştırılmasına yol açtı: 1948 savaşında 750.000’den fazla Filistinlinin kitlesel olarak sürülmesi ve yüzlerce köy ve kasabanın yok edilmesi. İsrail’in uluslararası hukuk kapsamında herhangi bir suç işleyebileceği, bu istisnai çerçevede neredeyse hayal bile edilemez hale geldi. Böylece İsrail için cezasızlık, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra uluslararası hukuk sistemine dahil edildi. Nakba’yı gizlemeye yönelik acil ihtiyaç, İsrail devletinin yerleşimci-sömürgeci bir proje olarak doğasını inkar etmeye yönelik daha geniş bir itici güçten de kaynaklandı. Paradoksal olarak, İsrail’in kuruluşu, Avrupa’da Yahudileri dışlama ve nihayetinde yok etmeyi hedefleyen ırkçılığı ve beyaz üstünlüğünü yeniden üretti.
İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, 5 Aralık’ta MSNBC’de gerçekleştirdiği bir söyleşide bu beyaz üstünlükçü ve sömürgeci zihniyeti oldukça açık bir şekilde ifade etti: İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarında Filistinlilerin toplu olarak öldürülmesiyle ilgili bir soruya yanıt olarak “Bu savaş sadece İsrail ile Hamas arasında bir savaş değil” dedi. “Bu savaş gerçekten ama gerçekten Batı medeniyetini kurtarmaya yönelik bir savaş…. Cihatçı bir şebeke, bir kötülük imparatorluğu tarafından saldırıya uğruyoruz.” Bu imparatorluk “tüm Ortadoğu’yu fethetmek istiyor ve eğer biz olmasaydık, sırada Avrupa ve ABD olacaktı” dedi.
Soykırım kavramı, Holokost’un ve İsrail’in uluslararası hukuk sistemindeki istisnai statüsünü korumak ve bu uzun süredir devam eden görüşe meydan okumak yerine onu mümkün kılmak için işlev gördü. Ta ki şimdiye kadar.
UAD’nin İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırısının soykırım olmasının kabul edilebilir olmasını hükmetmesiyle birlikte, dünyadaki her üniversite, şirket ve devletin artık İsrail ve kurumlarıyla olan ilişkilerini çok dikkatli bir şekilde değerlendirmesi gerekecektir. Bu tür bağlar artık soykırıma suç ortaklığı anlamına gelebilir.
Uluslararası Adalet Divanı’nın kararından birkaç saat sonra, başka bir mahkeme ilgili bir davayı görüştü: San Francisco’da, Anayasal Haklar Merkezi, Filistinli örgütler ve bireyler adına, Başkan Biden ve diğer ABD yetkilileri aleyhine, Gazze’de soykırımı önlemeye yönelik BM yasal yükümlülüklerine uymadıkları ve ABD’nin İsrail’e devam eden askeri ve diplomatik desteği nedeniyle soykırıma suç ortaklığı yaptıkları gerekçesiyle federal mahkemede dava açtı.
Filistinli davacılar Cuma günü birbiri ardına Nakba’daki aile geçmişleri, İsrail’in kitlesel şiddetine dair kendi deneyimleri, 8 Ekim’den bu yana kaybettikleri akrabaları, artık olmayan büyüdükleri mahalleler, İsrail bombardımanları ve işgalinin enkaza çevirdiği okullar ve bir daha asla çay içemeyecekleri kafeler hakkında ifade verdi.
Tesadüf ki bu anlatımlar, Sovyet güçlerinin Auschwitz’deki Nazi imha kampını kurtardığı 27 Ocak 1945’e işaret eden Uluslararası Holokost’u Anma Günü‘nden hemen önce geldi.
Uluslararası hukukta yeni bir döneme giriyoruz. İlk kez mahkemelerin soykırım suçunu Filistinlilerin yaşadıklarını tanımlamak için yasal bir çerçeve olarak değerlendirdiğini görüyoruz. Bu davalar aracılığıyla Filistinlilerin sesleri, Holokost hafızasında yeni bir döneme, Nakba’nın inkârının ötesine, devlet şiddetine maruz kalan tüm insanların seslerini, bilgilerini, tarihlerini ve perspektiflerini nihayet ön plana çıkaracak bir dünyaya işaret ediyor.
Raz Segal, New Jersey’deki Stockton Üniversitesi’nde Holokost ve soykırım çalışmaları alanında doçent ve modern soykırım çalışmaları alanında prestijli bir profesördür.
Gönüllü katkılarla yayınını sürdüren -Avlaremoz’da, sizlere daha çok içerik sunabilmek adına çeviri esnasında “DeepL Translator” yardımcı araç olarak kullanılmıştır.
Kapak Fotoğrafı: Ortada Güney Afrika Adalet Bakanı Ronald Lamola, sağda Filistin’in çok taraflı işlerden sorumlu bakan yardımcısı Ammar Hijazi ile birlikte 11 Ocak’ta Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı’nın önünde duruyor. (Patrick Post / Associated Press)
İlk yorum yapan siz olun