ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԻՆՔՆՈՒԹԻՒՆ ՈՒ ՄԻԱՍՆՈՒԹԻՒՆ

Հայաստանի Կիւմրի քաղաքին մէջ շաբաթավերջին տեղի ունեցաւ Համահայկական 8-րդ խաղերու բացման արարողութիւնը, որ ազգային հպարտութեան, մշակութային ժառանգութեան եւ մարզական գերազանցութեան արտասովոր դրսեւորում մըն էր։ Այս նշանակալի իրադարձութիւնը հարթակ մըն է՝ աշխարհի բոլոր անկիւններէն հայերը Հայաստանի մէջ համախմբելու եւ տօնախմբելու անոնց ընդհանուր ծագումը, միաժամանակ, ներկայացնելով իրենց մարզական տաղանդը: Համահայկական խաղերու բացման արարողութիւնը պարզեց վեհ պատկեր մը եւ իր խորհրդանշականութեամբ եւ հայոց պատմութեան հետ խոր զուգահեռականներով իրադարձութիւն մը եղաւ, ինչ որ կը ներգործէ թէ՛ մասնակիցներու եւ թէ հանդիսատեսներու սրտերուն ու մտքերուն:

Բացման արարողութիւնը ազդարարեց Համահայկական խաղերու սկիզբը։ Սա մարզական բազում ճիւղերով մրցաշարք մըն է, որ կը համախմբէ աշխարհի զանազան անկիւններէն հայ մարզիկներ։ Չորս տարին անգամ մը Հայաստանի մէջ տեղի կ՚ունենան այս խաղերը, որոնք նպատակ ունին ամրապնդել հայկական սփիւռքի նոր սերունդի կապերը Հայաստանի հետ, ինչպէս նաեւ խթանել մշակութային փոխանակումներն ու միասնութիւնը աշխարհասփիւռ հայութեան միջեւ:

*

Երբ արեւը մայր կը մտնէ շաբաթ երեկոյեան եւ խաւարը կը պարուրէ մարզադաշտը, հազարաւոր հանդիսատեսներու մէջ կը բարձրանայ սպասումը: Արարողութիւնը կը սկսի հրավառութեամբ լոյսերու եւ երաժշտութեան հմայիչ ցուցադրութեամբ՝ ստեղծելով յուզումի եւ հրաշքի մթնոլորտ: Իրենց ազգային գոյներով մարզիկներու մեծ մուտքը հպարտութեան եւ միասնութեան զգացում կ՚առթէ բոլորին։ Զանազան երկիրներէ հայ մարզիկները, միաւորուած իրենց հայկական ժառանգութեամբ, միասնաբար կը քայլեն՝ ցուցադրելով փոխադարձ սէրն ու ընդհանուր ինքնութիւնը:

*

Հանդիսութեան ընթացքին ներկայացուեցան հայկական աւանդական երաժշտութիւնն ու պարը՝ վերարծարծելով մշակութային վաղեմի աւանդութիւնները: Պարողները նրբագեղ էին բեմին վրայ, անոնց խայտաբղէտ զգեստները կ՚արտացոլէին հայոց հարուստ գորգագործութեան դրուագները: Այս փուլին հանդէս եկաւ նաեւ Էսաեան սանուց միութեան «Մարալ» երգի-պարի համոյթը, ինչ որ յատկանշական էր թրքահայութեան համար։ Համոյթը հմտօրէն կը միահիւսէր աւանդական ժողովրդական պարերու, ժամանակակից քորէոկրաֆիի եւ տրամաթիք պատումի տարրերը՝ ստեղծելով տեսա-լսողական խրախճանք մը, անկրկնելի զգացումներու տարափով մը հանդերձ:

Նշանակալի դեր կը խաղային խորհրդանշանները։ Հայկական եռագոյնը կը ծածանէր կեդրոնական հարթակի վրայ: Սա պատկանելիութեան զգացումի, պետականութեան արժէքի եւ համերաշխութեան զգացումներու ալիք մը կը ստեղծէր՝ հայազգի հաւաքական ինքնութեան հասարակաց յայտարարին վրայ:

Կարեւորագոյն պահը Համահայկական խաղերու ջահի վառուիլն էր։ Իւրաքանչիւր անգամ ջահը կը կրէ հայ անուանի մարզիկ մը, որ կը ներկայացնէ կրակի փոխանցումը սերունդէ սերունդ եւ կը խորհրդանշէ մասնակից մարզիկներու ոգին ու վճռականութիւնը: Երբ ջահակիրը յառաջ կը քայլէ, հանդիսատեսը շունչը կը պահէ սպասումով: Մէկ կայծով մեծ ջահը կը դառնայ բոցավառ փարոս մը՝ լուսաւորելով մարզադաշտը եւ ազդարարելով խաղերու պաշտօնական մեկնարկը։ Այս խորհրդանշական պահը մարզիկներու համար ոգեշնչման աղբիւր է եւ հայ ժողովուրդի միասնականութեան մարմնաւորումը։

Համահայկական 8-րդ խաղերու մարզական կամ մշակութային ծրագիրը մեծ մասամբ կեանքի կը կոչուի քաղաքամայր Երեւանի մէջ։ Ուստի, բացումին Կիւմրիի մէջ տեղի ունենալը կարեւոր քայլ մըն էր՝ աշխուժութիւնը ամբողջ երկրին մէջ զգալի դարձնելու առումով։ Անտարակոյս, Համահայկական խաղերու շարունակական իրականացումը կարեւոր ներդրում մը կ՚ունենայ նաեւ մարմնամարզի ամբողջ Հայաստանի մէջ ժողովրդականացման եւ հայկական սփիւռքի նոր սերունդի ներկայացուցիչները երկրի բոլոր անկիւններուն մէջ միաւորելու տեսակէտէ։

Հուսկ, Համահայկական խաղերու բացման արարողութեան տպաւորութիւններուն ներքեւ բոլորը ներշնչուած են՝ հայկական մշակոյթով, ինքնութեամբ եւ մարզական կարողութիւններով: Երաժշտութեան, պարի, պատմութեան եւ խորհրդանշապաշտութեան հմուտ միաձուլման միջոցով այս իրադարձութիւնը գրաւեց սրտերն ու մտքերը բոլոր անոնց, որոնք անոր ականատեսն ու վկան դարձան: Երբ աշխարհի զանազան երկիրներէ հայ մարզիկները կը միանան այսպիսի հասարակաց յայտարարի մը վրայ, անոնք կ՚ըմբոշխնեն իրենց ժառանգութեան եւ միասնութեան ուժը: Բացման արարողութիւնը սահմանեց արտասովոր մարզական իրադարձութեան մը երանգները, որոնք կը խթանեն սրտի խոր կապերը եւ կը թարմացնեն պատկանելիութեան զգացումը աշխարհասփիւռ հայերու միջեւ։

ՊԻԱՆՔԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ

http://www.jamanak.com/content/հարթակ/7-08-2023-ընդհանուր-ինքնութիւն-ու-միասնութիւն