Türk dünyası için stratejik öneme sahip Türk toprağı Zengezur, 1921 yılında SSCB lideri Lenin tarafından Ermenilere verildi. 100 yıl sonra Rusya da Zengezur’a muhtaç duruma düştü.
YILMAZ BİLGEN
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) kuruluşuna kadar Türk toprağı olan Zengezur bölgesi, 1921 ve 1929 yıllarında Azerbaycan’dan koparılarak Ermenilere verildi. Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Kütüphanesi Bölüm Başkanı Nazım Mustafa ile Azerbaycan Millî Meclisi Üyesi ve Siyasal Bilgiler Uzmanı Prof. Dr. Hikmet Babaoğlu, Zengezur’un nasıl Azerbaycan’dan koparıldığını gazetemize değerlendirdi.
GASBEDİLMİŞ TÜRK TOPRAĞI
Nazım Mustafa şöyle konuştu: SSCB’nin kuruluşunu müteakip 1921 yılında Lenin yönetimi Anadolu ve Türk dünyasının kara bağlantısını kesme amaçlı bir hamlede bulundu. Zengezur’da 12 kilometrelik bölümü gasp etti, ardından da Ermenilere verdi. Sonrasında bu alan 42 kilometreye çıkarıldı. Plan hem Azerbaycan-Nahçivan kara ulaşımını koparmak hem de Türk dünyasının tek bir hat dahilinde iletişim ve ulaşım imkânını ortadan kaldırmaktı. Karayolu ve tren hattı konusunda Türkleri İran ve Ermenilere mahkûm etmeyi hedefleyen bir projeydi. Ancak 100 yıl sonra aynı Ruslar bizim kadar o koridora muhtaç duruma düştü. Rusların şu an hem İran hem Türkiye hem de Avrupa ve Ortadoğu’ya açılan tek kara kapıları Zengezur kaldı. Ukrayna ve Gürcistan alternatifleri ortadan kalktığı için özellikle Avrupa’ya açılan başka çıkış noktaları yok.
.jpg?ssl=1)
Azerbaycan ordusu son Ermeni tahrikleri sonrası çıkan çatışmalarda Laçın, Zengezur ve Zengilan hattında çok önemli yükseltileri işgal güçlerinden arındırdı. Ağdaş, Derincala ve Kılıçdağı başta olmak üzere sahada dengeleri değiştiren stratejik birçok yükselti, Azerbaycan ordusunun kontrolüne geçti. Bu bir yanı ile Zengezur’da Ermeni kontrolünü imkânsız hâle getirdi ve şartları değiştirdi. Ermeniler 9 Kasım 2020 tarihinde Zengezur ile ilgili maddeyi imzaladı. Ancak özellikle Sarkisyan, Koçeryan kliği Zengezur’u şantaj aracı olarak kullandığı ve atılması gereken adımları engellediğinden dolayı bu konuda hiçbir ilerleme kaydedilemedi. Hatta son tahrikler bir yanı ile Zengezur’u sabote etme amaçlıydı. Şimdi durum değişti ve Ermeniler koridor konusunda daha zayıf durumda. Batılı ülkeler, özellikle Fransa ve ABD Zengezur’un faaliyete geçmesinin geciktirmek isteyen ülkeler. Bunun tam zıddına Moskova, Türkiye ile birlikte bir an önce hattın kara ve demir yolu seferlerine açılmasından yana.
15-20 MİLYAR DOLARLIK GETİRİ POTANSİYELİ VAR
Zengezur’un açılmasıyla ilgili Erivan’ı endişelendiren bir başka boyut buradan elde edilecek ekonomik kazanım. Bu stratejik yol aynı zamanda ‘Bir Yol Bir Kuşak’ projesinin bir kanadını da etkiliyor. İlk planda 10 milyar dolarlık bir kazanç imkânı sunan Zengezur ile kısa sürede 15-20 milyar dolarlık ticari işlem hacmine ulaşılması öngörülüyor. Ermeni lider Paşinyan işin özünde Azerbaycan ve Türkiye ile münasebet kurmak istiyor ve bu sayede Ermenistan’ın geleceğini kurtaracağına inanıyor. Bunu da açık bir biçimde dile getirdi. Aslında bu hat onlar açısında da bir nefes kanalı. Ancak Ermeni şovenizmi ile gözü kör olan odaklar bu gerçeği göremiyorlar. Hatta bu süreç Kafkasya’nın geleceğini de yakından ilgilendiriyor. Bununla birlikte Paşinyan’ın sonunu da getirebilir. Ancak her ne olursa olsun bu bağlantı yeniden sağlanacak.
KAZIM KARABEKİR ÇOK MÜCADELE VERDİ
Azerbaycanlı uzman Dr. Nazım Mustafa, Zengezur tuzağını ilk fark eden ismin Osmanlı paşası Kazım Karabekir olduğunu belirtti. Karabekir Paşa’nın “Zengezur, Rus ya da Ermeni eline geçerse boğazımızı sıkarlar, bağımız kopar” dediğini hatırlatan Nazım Mustafa “O dönem Gence’ye bağlı bu geçiş koridorunun elimizde kalması için büyük mücadele verdi. Ancak dönem şartları Anadolu kapılarının Türk dünyasına kapatılmasına engel olamadı” diye konuştu.
ERİVAN MESAJI ALDI
Son Ermeni provokasyonları ve ardından yaşanan çatışmalarda Ermeni kanadının bir kez daha ağır bozgun yaşadığını hatırlatan Batı Azerbaycan Topluluğu Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Hikmet Babaoğlu, Erdoğan-Putin-Aliyev arasında varılan mutabakatın Türk dünyası açısından büyük kazanım olduğunu ifade etti. Babaoğlu “Son olaylar sahada elde edilen başarı kadar diplomasi alanında da kazanımlar sağladı. Ermeni bozgunculuğuna cephede verilen derse Moskova’da dolaylı destek verdi ve Erivan’a haddinizi bilin dedi” şeklinde konuştu.
316 ERMENİ ASKERİNİN CESEDİ TESLİM EDİLECEK
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, çatışmalarda 105 Ermeni askerinin öldüğünü iddia etse de Azerbaycan “Sınır hattı bölgesinde kalan 316 Ermeni askerinin cesedi var. Bunları Ermeni tarafına teslim edeceğiz” açıklamasında bulundu. Öte yandan Azerbaycan Savunma Bakanlığı 21 askerin daha şehit olduğu bildirildi. Son açıklanan rakamla birlikte şehit Azerbaycan askerlerinin sayısı 71’e yükseldi.
İlk yorum yapan siz olun