ABD Başkanı Joe Biden, eski Cumhuriyetçi senatör Jeff Flake’i Türkiye büyükelçisi olarak atadı. Atama kararından hemen sonra bir blog yazısında Flake, “Uzun süredir NATO’daki müttefikimiz olan Türkiye Cumhuriyeti ile ilişkisinin stratejik önemini” vurguladı.
“Senato tarafından onaylanırsam, yurtdışında ABD çıkarlarını temsil eden güçlü, deneyimli ve yetenekli bir ekibe katılmaktan memnuniyet duyacağım” dedi.
Daha önce Temsilciler Meclisi’nde on yıldan fazla bir süre hizmet veren Flake, 2013’ten 2019’a kadar da Senato’da Cumhuriyetçi senator olarak görev aldı ve seçilmesi eski Cumhuriyetçi ve Demokrat meslektaşlarından övgü aldı.
Demokrat Senatör Patrick Leahy, Flake’in Ankara’da görev yapmasının “olağanüstü bir seçim” olduğunu belirtti.
Leahy, “Türkiye hükümetiyle ilişkilerimiz son yıllarda güvenlik meseleleri ve insan hakları politikalarıyla ilgili gerilimlerden dolayı zorluklarla geçti. Jeff, her iki ülke, bölge ve dünya için daha yapıcı bir ilişki çerçevesinde çalışmak için mükemmel bir seçim” dedi.
Yeni büyükelçiyi yoğun bir iş gündemi bekliyor.
Biden yönetimi, öğrencilerin önderlik ettiği protestolara yönelik baskılar, toplumsal cinsiyete dayalı şiddete ilişkin uluslararası bir sözleşmeden ani geri çekilme ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip’in de aralarında bulunduğu Yahudi ve LGBT karşıtı söylemler nedeniyle Türk meslektaşını eleştirmekten geri durmadı.
Türkiye’nin 2019’da Rus yapımı S-400 füze savunma sistemini satın alma kararı ve akabinde gelen ABD yaptırımları ile Ankara’nın terörle bağlantılı olmakla suçladığı Suriyeli Kürt savaşçılara Washington’un devam eden askeri desteği konusunda da derin anlaşmazlıklar devam ediyor.
Aynı zamanda Türk devletine ait bankalardan Halkbank aleyhine, İran’a yönelik yaptırımları aşmak için milyonlarca dolarlık bir plan olduğu iddiasıyla açılan dava New York mahkemelerinde sürüyor.
Flake’in işbirliği için yeni zeminler bulması da muhtemel. Türkiye, ABD ordusunun Eylül ayında ülkeden tamamen çekilmesinin ardından Afganistan’ın başkenti Kabil’deki Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı’nın sorumluluğunu üstlenmeyi ön şart olarak kabul etti.
Flake, yirmi yıla yakın bir süredir Senato ve Meclis’teki dışişleri komitelerinde görev yapmış olması nedeniyle uluslararası ilişkilere yabancı değil. Gençliğinde Güney Afrika’da bir Hıristiyan misyoner olarak çalıştı ve 1990’da bağımsızlığını kazanan Namibya’da demokrasi yanlısı bir kampanyanın yürütülmesine yardımcı oldu.
Muhtemel yeni büyükelçinin Türkiye hakkındaki görüşleri pek bilinmiyor. Ancak, 2007’de Temsilciler Meclisi üyesi olarak Malatya’daki Zirve Yayınevi’nde üç Hıristiyan çalışanın öldürülmesini kınayan bir karara ortak sponsor oldu. Kararda Türkiye’ye din özgürlüğünü güvence altına alma ve dini azınlıkları koruma çağrısında bulunuluyordu.
2011’de Flake, ABD Başkanının İran Merkez Bankası ile bilerek iş yaptıkları ortaya çıkan yabancı finans kuruluşlarının ABD’de muhabir banka hesapları açmasını yasaklayan bir karara sponsor oldu. Kararda açıkça Türkiye’ye atıfta bulunulmasa da, devam eden Halkbank davası tam da bu tür bir yaptırıma benziyor.
Flake ayrıca 2017’deki Amerika’nın Düşmanlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası (CAATSA) lehinde oy kullandı. Tasarı, Rusya’nın savunma sektörüyle bilerek ilişki kuran kuruluşları hedef alıyor ve Türkiye’ye S-400 füzeleri satın almasıyla ilgili mevcut yaptırımların yasal dayanağını sağlıyor.
Bununla birlikte Flake, belki de ABD’de eski Başkan Donald Trump’ı eleştiren en önde gelen Cumhuriyetçilerden biri olarak biliniyor. 2019’da emekli olduktan kısa bir süre sonra konuşan Flake, Trump’ın Türkiye cumhurbaşkanı da dahil olmak üzere otokratik güçlü adamları kucaklamasına sert sözlerle eleştirdi.
“Dünyanın her yerinde otoriter dürtü yeniden canlanıyor, kötü adamlar kaslarını esnetiyor ve özgür dünyanın lideri tarafından cesaretlendiriliyorlar” diyen Flake, Trump’ın Erdoğan’a “çok yüksek notlar” verdiğini de sözlerine ekledi.
Ankara’ya atanmasının onaylanması durumunda Flake’in bu aleni eleştirel görüşü ne kadar sürdüreceği ise belirsizliğini koruyor. Erdoğan geçmişte açık sözlü ABD büyükelçilerine karşı agresif bir şekilde tepki göstererek diplomatik çalışmalarına zarar verdi.
Ancak demokratik idealleri savunmasına rağmen, bazı ABD sivil toplum figürleri Flake’in adaylığına olumsuz tepki verdi. Amerika Ermeni Ulusal Komitesi (ANCA) iletişim direktörü Alex Gallitsky, Flake’in sicilinin Erdoğan’ın Türkiye’sine karşı koyma kapasitesinde “umut uyandırmadığını” söyledi.
ANCA’nın ABD Kongre üyelerine yönelik Ermeni meselelerine ilişkin puanlandırma sistemine göre Flake, Osmanlı İmparatorluğu’nun son günlerinde Ermenilerin toplu olarak katledilmelerinin soykırım olarak tanımlanmasına karşı sürekli olarak oy kullandığı için F notu aldı.
Gallitsky Flake’in, konuyla ilgili bir oylama ilk kez Senato Dış İlişkiler Komitesi’ne geldiğinde Ermeni soykırımını tanımayı reddeden bu organın sadece beş üyesinden biri olduğunu söyledi.
Flake’in muhalefeti, Nisan ayında Biden yönetiminde bu değişim yaşanmadan önce, Türkiye ile iyi ilişkilerin korunması adına ABD’nin geleneksel Soykırım’ı tanımama tutumu göz önüne alındığında, özellikle olağandışı değildi.
Gallitsky, “Biden’ın adayı Jeff Flake’in Türkiye’ye ilişkin sahip olduğu tek deneyimin, Temsilciler Meclisi ve Senato’da ABD’nin Ermeni Soykırımı’nın tanınmasına karşı oy kullanmak olduğu gerçeği, Erdoğan’ın insan haklarını küçümsemesine karşı koyabilecek birini talep eden bir görev için derhal diskalifiye edilmelidir” dedi.
Yorumlar kapatıldı.