İra Tzourou
Arsen Haçadur Minasyan, İran’ın Gilan eyaletine bağlı Reşt şehrinde 1909 senesinde doğdu. Eğitimine şehirde yaşayan Ermenilerin kurduğu “Anoushiravan Ermeni Okulu”nda başladı ve aynı okuldan mezun oldu. Eğitimi sırasında kimyaya çok ilgi duyan Arsen, mezun olduktan sonra Kazvin’e giderek bir eczanede çalıştı. Eczane sahibi Maro hayat arkadaşı oldu ve evlendiler.
Deneysel bir eczacı olan Arsen Minasyan, özel ilaçlar üretmeye ve ilaçlarını eczanelere satmaya başladı. Reşt eczacılarına çok para kazandırdı. II.Dünya Savaşı’nın patlak vermesi ve İran’ın müttefikler tarafından işgal edilmesiyle birlikte işsizlik ve yüksek fiyatlar halkın belini büktü. Birçok hasta ilaçlarından mahrum kaldı. Minasyan eşi ile Karun eczanesini açtılar.
Minasyan geceleri Tahran’a gider, ilaç için hammade hazırlar, Reşt’e döner, eczanede gece geç saatlere kadar ilaç üzerinde çalışırdı. İlaçlarını hastalara sabaha ücretsiz verirdi. Bu tempoda çalışmak aklına eczanesinin 24 saat hizmet vermesini getirdi. Dolayısıyla Gilan’daki ilk 24 saat açık eczanene Minasyan’ın eczanesi oldu. İyiliksever, iffetli ve güvenilir bir adamdı. Reşt’te gerçek bir Müslüman arayan herkese Mösyö’ün adresini vermeye başladı halk.
İlaçlarını yüksek fiyata satan diğer eczaneler ile arası bozuldu. İnsanlar her türlü ilaç için Mösyö’ye yöneldi ve bu darbeler Arsen’in rakiplerinin kendisine karşı psikolojik bir savaşa girmesine neden oldu; rekabetin kâr amaçlı olduğu bir toplumda, eğer birisi akışa karşı çıkarsa, iftira edilir. Arsenik uyuşturucusu kullandığı ya da “Ermeni”- “bir öteki” olduğu söylendi. Bir Müslüman ilaç almak için Müslüman bir eczacıya gitmek zorunda kaldı. Ancak insanlar Minasyan’ın hazırladığı ilaçlarla iyileştikleri gerçeği ile karşı karşıya gelince söylentileri göz ardı edip aldırış etmediler. Bu yardımsever adama engel olamayacaklarını gören rakipleri, valiye ve polise yöneldi. Minasyan’ın sendikanın belirlediği fiyatlara karşı ilaç fiyatını düşük tutarak ya da kârsız ilaç ve yasak uyuşturucu satarak, hatta müşterilerine zarar vererek hareket ettiği iftirası ile şikayet ettiler. Davacı oldular. “Mösyö” kendisine yönelik şikayetleri araştırmak için karakola çağrıldığında Minasyan’ın nazik davranışları, sadeliği ve alçakgönüllülüğü karşısında davacılar şikayetlerini geri çektiler. İnsanların gönlünde yer etmiş olması sayesinde ona yönelik ötekileştirme devam etse de hastalarının güvenini sarsmadı.
Tüm bu dönemde ilaç tedariki ve finansal zayıflığın kendisine yüklediği baskılar nedeniyle borç altına girdi. Alacaklılar sürekli ona baskı yapıyor ve alacaklarını talep ediyorlardı. Minasyan ise şiddetli kar ve yağmurun nehirlerde sel yarattığı şehrinde, devamlı çıkan yangınların evlere zarar vermesi üzerine eczanesini bir meslektaşına devretti ve aceleyle vatandaşlarının yardımına koştu. Her yıl insanlar zarar görüyordu ve Minasyan, bir itfaiyeci gibi yangını söndürmek için hayatını riske atıyordu. Minasyan artık sadece bir eczacı değildi, hastaları ziyaret ederek, mahkemede kefalet ödeyerek halkın mütevellisi olmuştu. İlaçları ile sınırlı kalmayan Arsen, aynı zamanda hastalık, sel ve yangın durumunda halkın dostu ve yardımcısı olarak Gilan’daki ilk gönüllü yardımcılardan biriydi.
Bir süre sonra Gilan Eczacılar Birliği yönetim kurulu üyesi oldu ve kısa sürede iyiliği, saflığı ve sevgisiyle Gilan halkının gözünde “beden almış Mesih” oldu. Gilan’ın tüccarları ve hayırseverleri Minasyan’a olan güvenlerinden dolayı ona uygun gördüğü şekilde harcaması için büyük para ve altın verdiler. İnsani yardım hizmetleri, Tahran Üniversitesi’nin kendisine eczacılıkta fahri doktora ünvanı vermesine yol açtı.
Gilan’daki Ermeni azınlık heyetine başkanlık etmesi için oy birliği ile seçildi. Rahip olmamasına rağmen rahiplerle aynı sorumluluklara sahipti. Halktan herhangi bir yardımı esirgemediği için sermayesinin çoğunu kaybetti. Sonuç olarak bir süre sonra eczanesini satmaya karar verdi. Minasyan’ın yüksek manevi ve insani değerleri ve vatandaşlarının güveni nedeniyle belediye meclisine girdi. Hatta onu Reşt belediye başkanı olarak seçmeye bile karar verdiler.
1954 senesinde aldığı krediyle ve aralarında Mohammad Reza Hakimzadeh Lahiji, Ayatollah Ziaberi, Haj Reza Azimzade, Dr. Mohammad Ali Chinichian ve Haj Agha Estaqamat da dahil olmak üzere, Reşt’teki bir grup hayırseverin yardımıyla, Süleymanab Bala Reşt ve Mazar yakınlarında Mīrzā Kūchak Khān’a ait arazi üzerine İran’daki ilk yaşlı ve engelliler evi inşa edildi. Yönetimin ağır sorumluluğunu üstlendi. Eczaneyi sattığından zamanının çoğunu burada geçirdi. Eşine 2.000 Toman ayırdığı eczane imtiyazından 5.000 Toman aldı ve geri kalanını huzur evindeki engellilere harcadı. 1954’te İran’daki ilk modern sanatoryum olan Gilan sanatoryumunun kurucusu oldu.
Gilan halkı anılarında Reşt’in çuval dokumacılarının, Reşt Belediye Meydanı’ndaki çimenlerde haklarını korumak için aileleriyle birlikte açlık grevine girdiği zamanı hatırlıyor.
Meydanın etrafındaki alan polis ve askerlerle doluydu ve kimse grevcilere yaklaşmaya cesaret edemiyordu. Meydana sepetlerle hurma, ekmek, peynir ve süt kavanozlarıyla giden sadece Arsen’di ve ne polis ne de Savak ajanları Arsen’i durdurmaya cesaret edemedi. İlk gün, polis Arsen’e grevciler arasında fazla yer almaması için yalvardı ve Arsen sakince, “Valiye şikayetimi iletin ve Arsen’in meydanın ortasındaki çocuklar için süt dağıtığını söyleyin” dedi.
Minasyan, Reşt’teki birçok evsizin ruhani babasıydı. Bir Hristiyan olmasına rağmen, Müslümanların dini inançlarına büyük saygı duyuyordu. Yöredeki Müslüman bayramlarına ve yas törenlerine katıldı. Camilere girdiğinde halk onun şerefine ayağa kalktı ve “Allah’ın dua ve selamı onun üzerine olsun” anlamına gelen salavat getirdi. Gilan eczacıları ve doktorları her yıl 26 Eylül Eczacılık Günü’nde emeğine saygıdan, kurduğu huzur evine ilaç ve yemek gönderdi.
Arsen Minasyan sanatoryumda yaşlılara hizmet ederken aniden 4 Nisan 1977 saat 22: 00’de vefat etti. Ölüm haberi şehri yasa boğdu. Ölü bedenini taşımak isteyen insanlar caddelere ve meydanlara çıktı. Ona ebedi mezarına kadar eşlik etmek isteyen Müslümanlar Salavat ve La ilaha illa Allah’ın gönderildiği gibi omuzlarında taşımak için yollara çıkmıştı. Minasyan görkemli bir cenaze töreniyle doğduğu şehirde gömüldü. Gilan’ın göz yaşları içinde binlerce Müslüman ve Hristiyanın, Raşt huzurevinden Ermeni Kilisesi’ne kadar dört kilometrelik bir mesafede omuzlarda taşıdığı bu büyük adamın bedeni, ait olduğu kilisesinin bahçesine gömülmüştür.
Memleketi Reşt’teki ölümünden kırk iki yıl sonra, bu alçakgönüllü büyük adamın büstü kurmuş olduğu eczanenin önünde anısını yaşatıyor. Her sene Reştliler mezarına gelerek onun için fatiha okumaya devam ediyor.
Hayırseverlikte eşi benzeri olmayan, ırk, din, etnik köken, yoksulluk ve servet farkı gözetmeksizin insanlara yardım eden Arsen Minasyan, sonsuza dek hatırlanacak kişilerden biri. Gilan’ın sadık ve şerefli halkı, insani işlerini her zaman hatırlar ve ona özel bir saygı duyar.
Kaynaklar
Encyclopedia of Iranian Armenians Hirmand Publisher p.301-p.302.
Gilan Ermenileri, Dr.Ali Foruhi, Faramarz Talebi, Gilan Yayınları.
Rasht belediye meclisi kültür komisyonu.
Merhamet dolu bir adam, Jafar Mehrdad.
İlk yorum yapan siz olun