Habernokta.net – Süryaniler Kimdir? İstanbul Süryani Kadim Vakfı Mor Efrem Süryani Kadim Ortodoks Kilisesi’nin temeli bugün atıldı.

Süryaniler, kökenleri 5000 yıl öncesine giden bir toplumdur. Mezopotamya’da yeşeren ve uygarlığın gelişiminde önemli rol üstlenen eski Mezopotamya halklarının yani köklü bir kültürün mirasçılarıdır. Hıristiyanlığı kabul ettikten sonra, coğrafyayı istila edenlerin baskı ve egemenlikleri yüzünden başlangıçtaki etkinliklerini kaybetmişlerdir. Günümüzde ise dünyanın değişik bölgelerinde dağınık bir şekilde yaşamaktadırlar.

Süryanilerin kökeni ve nerden geldiklerine dair bilinen üç farklı görüş vardır.Bu görüşlerden birisi, Süryanilerin Aramiler’den geldiğini savunan tezdir. Bu tezin dayanağı Süryani halkının Aramca konuştuğu ve bundan dolayı da kökeninin Aramiler olduğunu iddia etmektedir. Süryanilerin kökenine dair ikinci görüş ise Süryanilerin Asurlular’dan geldiğini savunan tezdir. Bu görüşe göre Süryaniler, eski Mezopotamya’da imparatorluklar kurmuş olan Asurlular’ın torunlarıdır. Bu iki görüşün eksiklikleri, Süryanilerin kökenini tüm eski Mezopotamya halklarına dayandığını belirten yeni bir görüş ortaya çıkarmıştır.

Aslında bu farklı görüşlerin önemi, getirdikleri tarihsel açıklamalardan ziyade, bu görüş sahiplerinin Süryaniler için düşledikleri farklı toplumsal modellere sahip olmasındadır. Yani Asur görüşünü savunanlar, Süryanilerin öncelikle siyasal bir toplum olmasını arzu etmekte; Arami görüşünü savunanlar ise daha çok inanca dayalı bir toplum modeli oluşturmak ve bu model çerçevesi içinde toplumu bir arada tutmaya çalışmaktadırlar.

Aslında Asur ve Arami ile anlatılmak istenen halk aynıdır. Söz konusu olan halk, Eski Mezopotamya kültürünü taşıyan ve inancı bakımından Hıristiyan olan bir topluluktur. Bu halk Irak ve İran’da daha çok “Asur” adıyla tanınırken, Suriye ve Türkiye’de aynı halk için “Süryani” adı kullanılmaktadır. Süryani kelimesi özellikle Hıristiyanlığı sonrası yaygınlık kazanmıştır ve Hıristiyan olan Yukarı Mezopotamya halkını belirtir. “Asurlu” kelimesi ise İsa’dan önceki Yukarı Mezopotamya halkı için kullanılmaktadır. Başka bir deyişle “Asurlu” kelimesi “Süryani” kelimesi ile anlatılmak istenen halkın Hıristiyanlıktan önceki zamanını belirtir. Bir yerde bugün bu halk için kullanılan, “Asur”, “Arami”, “Süryani” (ve daha başka adlar; Keldani, Maruni vs.) kelimeleri aynı topluluğu nitelemektedir.

Süryanilerin kökenini sadece Aramilere veya Asurlulara dayandırma çabalarının , Mezopotamyanın eski tarihine bakıldığında çok anlamlı olmadığı görülecektir. Buna karşılık Süryanilerin kökenini, tüm eski Mezopotamya halklarına (Fenikeliler, Akkadlar, Keldalılar, Babiller, Kenanlar, Asurlular ve Aramiler) dayandırmak daha mantıklıdır. Çünkü bütün bu halklar aynı kökenden oldukları için daha kolay kaynaşabilmişlerdir. Aynı dili konuşan, benzer örf ve adetleri yaşayan bu halklar Hıristiyanlık inancı ile birlikte aynı dine de sahip olmuşlardır. Ve bu eski halkların temeli üzerinde, yeni bir ada sahip olan Süryaniler doğmuştur.

Süryani Adı Nereden Geliyor?

Süryani (Süryoyo) adının nasıl, ne zaman ve neden dolayı kullanıldığı kesin olarak bilinmiyor. Süryani isminin kökeni hakkında pek çok varsayım var. Varsayımların ortak özelliği; Süryani adının ya Mezopotamya’daki bir şehirden ya da bu coğrafi bölgede hüküm sürmüş bir kralın adından kaynaklandığıdır. Sizlere bilgi olması açısından, bugün en sık rağbet edilen iki varsayımı aktaracağım. Bu iki varsayım Yakup Bilge’nin, Yeryüzü Yayınları arasında çıkan ve 1992 yılında basılan “Anadolu’nun Solan Rengi Süryaniler” kitabından alınmıştır.

1) Kimi yazarlara göre Suriye adı, bölgeyi ele geçiren Kilikos’un kardeşi Suros’tan geliyor. Süryani adı da bu sözcükten türüyor. XII.yy’da yaşamış olan Diyarbakır metropoliti (Bir bölgede yaşayan Süryanilerin kilise içindeki en üst rütbedeki kişisi) Arami kralı Suros’un adına izafeten, egemenliği altındaki ülkenin “Surisyin” olarak adlandırıldığını, daha sonra Surisyin adındaki son “s” harfinin atılarak “Suriyin” şeklini aldığı ve burada yaşayan halkında bu adla anılmaya başlandığını söyler.

2)Asurluların ülkesine Yunanlılar tarafından sözcüğün onuna bir ‘y’ eklenerek “Asurya” deniliyordu. Yunalıların kullandığı ve gitgide yaygınlık kazanan “Asurya ve Asuryan” kelimeleri Aramca konuşan halkın diline girdiği zaman, dil kurallarına göre bazı değişikliklere uğradı ve Asuroyo şeklinde telaffuz edildi. Tarihsel süreçte “A” harfi düşerek kelime Suroyo (Süryani) şeklini almıştır.

Cumhuriyet tarihinin ilk Süryani kilisesinin inşaatı başladı

Yeşilköy’deki temel atma törenine katılan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Süryani cemaatinin cömert katkılarıyla kısa sürede inşaatının tamamlanacağına inandığım bu kiliseyi İstanbul’umuz için de yeni bir zenginlik olarak görüyorum” dedi.

Süryani cemaatinin bağışlarıyla 2 yıl içinde tamamlanması planlanan kilise Cumhuriyet döneminde sıfırdan inşa edilmiş ilk Süryani kilisesi olacak.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, törende yaptığı konuşmada Türkiye’nin “aralarında Süryani ve Ezidilerin de bulunduğu 4 milyona yakın kişinin misafir edildiğini” söyledi ve kültürel çeşitliliğin önemine dikkat çekti:

“Bu coğrafyayı yaklaşık bin yıldır, İstanbul’u da 566 yıldır yöneten bir milletiz. Bu uzun tarih boyunca coğrafyamız hep dini, etnik, kültürel çeşitliliğin, çok renkliliğin, en önemlisi de insanlık vicdanının merkezi olmuştur. İspanya’dan Kafkasya’ya, Doğu Avrupa’dan Kuzey Afrika’ya kadar her yerden bu topraklara gelen tüm mazlumlar, tüm mağdurlar için kapılarımız da kalbimiz de sonuna kadar açık olmuştur.”

Bugün İstanbul’da 18 bin Süryani’nin yaşadığı tahmin ediliyor.

Süryaniler en yoğun olarak Yeşilköy’de bulunuyor.

Kiliseyle ilgili özellikler
Beyoğlu Süryani Kadim Meryemana Kilisesi Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Sait Susin, “Sayın Cumhurbaşkanımızın bu konuda bize çok desteği oldu. Temel atma töreninde bizi onurlandırdıklarında mutluluğumuz bir kat daha artacak. Mor Efrem Süryani Ortodoks Kilisesi, kadim kiliselere ait Cumhuriyet tarihinde yapılan ilk kilise olacak” ifadelerini kullandı.

Yeşilköy’deki mezarlığn boş bölümünde yapılacak kilise için, bölgede kayıp mezar olup olmadığı da araştırılmıştı.

Agos gazetesi, kilisenin inşaatının dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu’nun talimatıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Yeşilköy’de bir araziyi Süryanilere tahsis etmesiyle başladığını aktarıyor.

Ancak tahsis edilen arazinin eski Katolik Mezarlığı olması, üzerine Ortodoks Kilisesi yapma planı nedeniyle tartışmalara yol açmıştı.

İstanbul Süryani Kadim Vakfı kilise inşaatı için başvuru yapıp İstanbul Koruma Kurulu’ndan gerekli inşaat iznini alsa da Yeşilköy Katolik Vakfı’nın itirazıyla karşılaştı.

Vakıf, arazi tahsisine itiraz ederek işlemin iptal edilmesini ve tedbir kararı getirilmesini talep etti.

Bunun üzerine Süryani toplumu yoğun bir diplomasi trafiğine başladı. Konu Vatikan’a Papa Francesco’ya kadar taşındı. Görüşme trafiğinin ardından verdi. Katolik Vakfı, arazi üzerindeki tedbir kararını kaldırttı.

https://www.habernokta.net/suryaniler-kimdir-suryani-adi-nereden-geliyor/