Pınar Tarcan
Yaklaşık 10 yıldır patrik seçimi yapamayan Türkiye Ermeni toplumu için seçim süreci, Patrik Mutafyan’ın ölümünden sonra işlemeye başladı. İlk aşama olan patrik kaymakamı seçimi yarın yapılacak. Düşünce Platformu üyesi Tatyos Bebek süreci ve taleplerini anlattı.
*Patrik Mutafyan’ın cenaze töreninden. Fotoğraflar: AA
Tedavi gördüğü hastanede 8 Mart’ta hayatını kaybeden Türkiye Ermenileri 84. Patriği 2. Mesrob Mutafyan’ın son yolculuğuna uğurlanmasının ardından Ermeni toplumu 10 yıldır yapılamayan Patrik seçimi için takvimin netleşmesini istiyor.
Patrik seçiminin gerçekleşmesi için ilk aşama Patrik Kaymakamı’nın (değabah) seçilmesi ki cemaati seçim sürecine o kaymakam götürmeli. 27 Haziran’da yapılması planlanan kaymakam seçimi 4 Temmuz’a yani yarına ertelenmişti. Düşünce Platformu üyesi Tatyos Bebek, süreçle ilgili beklentilerini bianet’e aktardı.
“4 Temmuz’a ertelenmesi garip”
“Kaymakam seçiminin 4 Temmuz’a ertelenmesi garip bir olay” diyen Tatyos Bebek, şöyle devam etti:
“Zaten seçim yaklaşık 10 yıldan beri erteleniyor. Normalde bu patrik seçiminin kaymakamam 2010 yılında yapılması lazımdı. Devletin kimi müdahaleleri ile bu seçim ertelendi.
“Daha önce 27 Haziran’da yapılması neden ertelendi bilmiyoruz. Neden müdahale ediliyor, kim ediyor.
“Tabii bu müdahale aslında olmaması gereken bir şey bizim AYM’ye açtığımız bir dava var, orada bir karar verildi daha gerekçesi yazılmadı ama devletin o konudaki baskılarını (din ve vicdan hürriyetine yapılan bir müdahale’ olarak görüyor AYM.
“Seçimler laiklik ilkesine uymalı”
“Dolayısıyla bu kabul edilebilir bir şey değil laik ve demokratik bir ülkede yaşıyoruz. Bu seçimleri cemaatin kendi içerisinde bu işi halletmesi lazım. Ama bu bir türlü olmuyor. 2010’da olması gereken şey 2019 da hala olmadı.
“Bu bizim için değabah yani kaymakamlık seçimlerinin gelişmeleri de gösteriyor biraz sorunlu bir seçim olacak. Ama ben her halükarda bu seçimi kim kazanırsa kazansın süercin başlaması için bir kaymakamın seçilmesini olumlu bulurum.
Ermeni toplumu dolayısıyla ben de 4 Temmuz’daki seçimi heyecanla bekliyoruz. İnşallah tekrar bir erteleme olmaz.
“Eğer iş normal sürecinde akarsa toplum Ermeni toplumu kendi iç dinamikleriyle bu işi çözerse ben seçim sürecinin çok uzayacağını zannetmiyorum. Çünkü toplumda o konuda büyük bir talep ver ermeni toplumu şu an patrik’in seçilmesini çok istiyor seçilmemesi bizim için zul oldu.”
Bebek, tekrar bir ertelenme olmazsa değabah seçiminin ardından Patrik seçiminin sonbaharda gerçekleşmesini beklediklerini söyledi.
Patrik seçme işlemi nasıl gerçekleşiyor?
Tatyos Bebek, Patrik seçimi işlemini bianet’e şöyle anlattı:
Patrik öldükten sonra, önce bir “Değabah” dediğimiz patrik kaymakamı seçilir. Bu kaymakam, Yüksek Seçim Kurulu başkanı gibidir. Seçimi sağlıklı bir şekilde yürütmekle görevlidir.
Değabah’ı ruhanilerden oluşan bir kurul seçer ki 2017’de şu an Almanya’da olan Karekin Bekçiyan’ı seçmişlerdi.
Değabah seçimlerinden sonra, tüm vakıflar bir araya gelerek, içinde ruhanilerinde bulunduğu ama çoğunluğu sivillerden oluşan müteşebbis heyeti dediğimiz kurulu oluştururlar. Müteşebbis Heyetin sayısı değişebiliyor. İki yıl önce seçilen müteşebbis heyet 17 kişiden oluşuyordu mesela.
Bu müteşebbis heyet, değabah ile birlikte toplumu seçime götürür. Bütün ilçelerde seçime katılacak seçmen sayıları belirlenir, sandıklar düzenlenir ve seçim yapılır.
Patrik seçimlerinin yapılacağı tarih valilik vasıtasıyla İçişleri Bakanlığı’na bildirilir. Bu, izin almak gibi algılanmamalı, bilgi vermek için yapılan bir prosedürdür. Çünkü yapılan dini bir ritüeldir, Türkiye laik bir toplumdur ve Ermeni toplumu da kendi dini liderini seçmektedir.
Devlet, seçimin güvenli yapılabileceği tarihi uygun görüp resmi yazıyla Patrikhane’ye bildirir. Seçim sonuçlarına göre yeni seçilen Patrik Devlet’e bildirilir. Devlet onayladığı takdirde seçilen Patrik kamusal alanda cüppe giyip asasını kullanabilir.
5 maddede Patrik seçimi krizinde yaşananlar
2008 yılından beri sağlık sorunları yaşayan Baş piskopos Mesrop Mutafyan’ın, Adli Tıp tarafından da onanan ağır demans hastalığı neticesinde, bilinçsiz yatışı ve görevlerini yerine getirememesi sebebiyle, 2010 yılında Başepiskopos Aram Ateşyan Patrik Genel Vekili hükümet tarafından atanmıştı.
Patriğin ağır sağlık sorunu 9 yılı aşkın süre stabil kalırken Ermeni toplumunun talebiyle 2016 yılının Ekim ayında seçim kararı alınmıştı. 2017’nin Mart ayında ise Karekin Bekçiyan Patrikhane’yi seçime götürmek için Patrik Kaymakamı seçildi.
Seçim sürecinin başlamasına rağmen Patrik vekilliğinden istifa etmeyen Aram Ateşyan göreve devam ederken seçimin yapılması için 2017 Ağustos’unda gönderilen dilekçe İçişleri Bakanlığı tarafından yanıtsız bırakıldı.
İstanbul Valiliği Karekin Bekçiyan’ın patrik kaymakamı seçilmesine dair işlemlerin geçersiz sayıldığını söylerken, içinde ‘sözde Patrik Kaymakamı Bekçiyan’ ifadelerinin yer aldığı bir mektupla patrik kaymakamının aldığı kararların hepsinin geçersiz sayılacağını kaydetti.
İstanbul Valiliği son olarak Patrik seçimini iptal etti. Ermeni toplumunun büyük çoğunluğunun onayını alan Karekin Bekçiyan bunun üzerine “Karanlık kampanyalar çok çirkin boyutlara ulaştı. Bu tutumun toplumumuzu daha da yıpratmasından ve hatta yozlaştırmasından korkuyorum” diyerek ülkeden ayrıldı.
Türkiye Ermenileri 84. Patriği Mesrob Mutafyan’ın 8 Mart’ta hayatını kaybetmesinin ardından yeni Patrik’in resmen seçilmesi için süreç başlamış oldu.
Yorumlar kapatıldı.