Musa Dağ direnişi ve Said limanına varış

Buğra Poyraz

1804 yılında İngiltere’de kurulmuş olan Hristiyan yayıncılık organizasyonu B.F.B.S., “The Bible in the World” isimli bülteni ile hem tüm dünyaya yayılmış olan temsilcilerin faaliyetlerine hem de bu ülkelerde olan politik olaylara yer vermiştir. Bültenin Ocak 1916 sayısında yayımlanan habere Antakya’da Musa Dağ’da bulunan ve yaklaşık 5000 kişinin ikamet ettiği altı Ermeni köyü ve bu köylülerin dramı konu edilmiş.

Habere göre 1915 Temmuz ayında Antakya Valisi bölgedeki altı Ermeni köyünde oturanlara yedi gün içinde sürgüne hazırlanmaları emrini verir. Sürgünün ne demek olduğunu bilen Ermeniler, küçük baş hayvan sürülerini ve kendilerini savunmak için silahlarını alarak Musa Dağ’a çıkarlar. Musa Dağ’ın bir yamacı denize inmektedir.  Ermeniler altı hafta boyunca dağın yüksek rakımlarında saklanırlar. Bu süre içerisinde Antakya, askerlerin ve silahlı çetelerin kontrolü altındadır. Sonunda Fransız savaş gemileri ufukta görünür, komutanlar Ermenilerin yardım isteğine olumlu yanıt verir ve Ermeniler güç de olsa güverteye çıkarlar. Toplam 1000 erkek ile 3000 kadın ve çocuk 14 Eylül 1915 tarihinde Mısır’daki Port Said Limanı’na inerler. 

Hiçbir şeyleri olmayan Ermeni mülteciler, Mısır yönetimi tarafından Süveyş Kanalı’nın doğusunda kurulan 500 çadırlık bir kampa yerleştirilirler. B.F.B.S. Cemiyeti’nin Mısır ofisi çalışanları bu mülteciler için tercümanlık yapar ve ihtiyaçları olan malzemeleri temin etmeye çalışırlar; okuma bilenlere ücretsiz Türkçe ve Ermenice Kutsal Kitap ve İncil’ler dağıtırlar, kampta kurulan Ermeni kilisesinde kullanılmak üzere Eski Ermenice Kutsal Kitap ve papazların kullanımı için küçük boy Kutsal Kitaplar temin ederler. Haberde Ermeni papazlar tarafından mültecilere ücretsiz Kutsal Kitap dağıtılmasının fotoğrafları da paylaşılmıştır.

Haberde son olarak mültecilerden Vartan Varteressian’ın ücretsiz Kutsal Kitap dağıttığı için B.F.B.S. Cemiyetine yazdığı mektuba yer verilmiş. Varteressian 1 Kasım 1915 tarihinde Cemiyet’in Port Said’teki temsilcisi Mr. Hooper’a yazdığı mektupta şöyle der:

“Zalim kader yüzünden Nil’in kıyılarına atıldık, orada insan ruhunu besleyen Kutsal Kitap’sız bırakıldık. Sizin saygıdeğer Cemiyetiniz her aileye bir Kutsal Kitap hediye ederek bizi teselli etti. Aynı zamanda Kutsal Kilise için ve bu kulu için de Kutsal Kitaplar temin etti. Cemiyetinize kendi adıma ve cemaatim adına bu kadar soylu bir hareket yaptığınız için en içten teşekkürlerimi sunarım. O’na ve O’nun Kelâmı’na şan ve şeref olsun. Saygılarımla, Vartan Varteressian.”

Kaynak: The Bible in the World 1916