İstanbul Bakırköy’de bir Sokak ve Dadyan Ailesi

Dadyan Ailesi Osmanlı İmparatorluğunda ,çeşitli kademelerde devlete hizmet vermiş Ermeni  bir ailedir . Aslen Sivaslı olan Dadyan Ailesi,15.yüzyılda Zad isminde aile büyükleri ile birlikte Erzincan’ın  Gamaragab köyüne göç etmiş ve köyün tamamını satın almış ve köyde ünlü ve zengin Zadyan Ailesi olarak tanınmışlardır.  Daha sonra 1650 yılında ailenin genç torunlarından Bedros’un İstanbul’a göç ettiği , orda kuyumculuk işiyle ilgilendiği ve Osmanlı Sultanı  Selim III.un  barutçubaşılık görevini üstlenen amcası Dad Arakel Amira’nın ismini kendisine soyadı yaparak Dadyan soyadını aldığı ve  o günden beri ailenin ”Dadyan”  soyadını kullandığı söylenir: Daha sonraki yıllarda aile fertleri çeşitli mevkilerde devletin üst düzey makamlarında görev yapmıştır.

Dadyanlar tam üç asır Osmanlı İmparatorluğunun çeşitli kademelerinde  hizmet etmekle birlikte, devlet içerisindeki asıl görevleri barutçulukbaşılıktır : Bu hizmetlerinden dolayı Sultan II.Mahmut tarafından bu ailenin hiçbir üyesinden hiçbir şekilde vergi alınmaması kararlaştırılmış ve aileye pozitiv ayrımcılık tanınmış ve o  ailenin en büyük ferdi olan Barutçubaşı Hovannes Dadyan’a imtiyaz verilerek İstanbul-Ataköy’den  Florya’ya kadar olan geniş bir arazi  hediye edilmiş: Hovahannes Bey de bu arazi üzerinde büyük bir baruthane ve Ermeni okulu ve Kilise inşa ettirmiştir. Bugün Bakırköy’deki Dadyan Ermeni Okulu ve Ermeni Kilisesi bunlardan birer örnektir.  Daha sonraki yıllarda Hovahannes Bey inşa ettirdiği baruthanede Osmanlı barutunu Avrupa barutunundan daha kaliteli bir hale getirmiş ve kendi ülkelerinde çalışmaları için birçok Avrupalı devlet adamından teklifler almıştır. Buna karşılık Hovahannes Bey bu teklifleri reddetmiştir. Bunun üzerine Sultan Abdülaziz, Hovahannes Bey’e “Dile benden ne dilersen” demiş, fakat Hovahannes Bey “Devletlum sizden tek arzum her gün fakirlere et ekmek dağıttığım Surp Pırgiç Ermeni Hastahanesinde bana yardımcı olmanızdır.” demiştir. Bunun üzerine Osmanlı Sultanı bir ferman hazırlanarak Osmanlı Devleti yıkılana kadar devlet tarafından her gün hastahaneye et ve ekmek yardımı yapılmıştır.

Ailenin en önemli simalarından biri de kuşkusuz Artin Dadyan Paşa’dır . İlk öğrenimini özel olarak alan ve ermenice ile fransızca öğrenen Artin Dadyan, öğrenimine Paris’te devam etmiş, Sainte Barbe ve Grand de Louis kolejlerinden sonra. Sorbone Üniversitesinde uluslararası ilişkiler ve siyaset alanında öğrenim görmüştür . Paris Büyükelçiliği kalem müdürlüğü, Paris Büyükelçiliği ve Cenevre Büyükelçiliği görevlerinden sonra Londra ziyaretinde Sultan Abdülaziz’in   sekreterlik görevinde bulunmuş ve Hariciye Nezareti Muhaberat Kalem Müdürlüğüne getirilmiştir. Daha sonra  Maliye Nezareti (Maliye Bakanlığı) müsteşarlığı görevlerine getirldikten sonra ,asıl ihtisas alanı olan Hariciye Nezareti’ne (Dışişleri Baknalığı) müsteşar olarak atanmıştır. Sultan II.Abdülhamit’in çocukluk arkadaşı da olmasından dolayı sultanın güvenini kazanmış ve  Hariciye Nazırlığına (Dışişleri Bakanı)getirilmiş ve vezir olarak taltif edilmiştir. Bu görevini tam 25 yıl sürdüren Artin Dadyan Paşa 1901 yılında  İstanbul-Şişli’deki evinde  kalp yetmezliğinden dolayı vefat etmiştir. Paşanın cenazesi Sultan II. Abdülhamit’in isteğiyle çok görkemli bir şekilde Beyoglu Üç Horan Ermeni Kilise’sinde   ve naaşı Beşiktaş Ermeni Kilisesi’nin avlusuna defnedilmiştir. Cenazenin tüm masrafları sultanın emriyle hazineden karşılanmıştır.

Ailenin diğer bir önemli üyelerinden biri de Mıralay Boğos Dadyan Paşadır. Boğos Dadyan   askeri okuldan mezun olduktan sonra Miralay rütbesiyle  Balkan savaşlarına ve I.Dünya savaşına katılmıştır. Cumhuriyet  döneminde ,kendisine  Millet Vekilliği teklif edilmiş, fakat Paşa hastalığı nedeniyle bu onurlu  görevi kabul edememiştir.  1934 yılında ölen Boğos Dadyan ‘ın  mezarı, Kumkapı Surp Astvadzadzin Patriklik Kilisesi Şapeli önündedir.