Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ziyaret edeceği Gagauz Özerk Yeri’nin başkenti Komrat’ta karşılama hazırlıkları devam ediyor.
Başkent Komrat’ta İcra Komitesi binası ve açılışı yapılacak Kültür Evi’nin önünde bulunan cadde üzerinde halk, ellerinde Türk, Moldova ve Gagauz bayraklarıyla Erdoğan’ı karşılamayı bekliyor.
Gagauz Türklerini diğer Türklerden ayıran en büyük özellik hristiyan olmalarıdır. Peki bu Gagauz Türkleri neler yapar? Adetleri vs nelerdir? Nasıl yaşarlar? İşte birbirinden ilginç bilgilerle Gagauz Türkleri…
Kendileri hakkında değişik yargılara varılsa da verilse de ortak kanaat Gaguzların 11.yüzyılda Orta Asya’dan Tuna’yı aşarak Balkanları kendilerine yurt edindiğidir.
Diğer Türk boyları gibi Anadolu’ya göç etmek yerine Karadeniz’i geçerek Balkanlarda, Besarabya’da kendilerine yaşam alanı bulan Gagauzlar burada Hristiyanlığın Ortodoks mezhebini asırlar önce benimsemişlerdir.
Türkçe sözcükleri dillerinde görebiliriz. Hristiyan olmalarına rağmen,Allah,bereket,kısmet,kurban,dua gibi islami terminolojiye ait kavramları dillerinde görebiliriz.
Buna rağman özellikle 16.yüzyıldan itibaren benimsenen ortodoksluk Rus kültürü ile iç içe olmalarını sağlamıştır.
Gagaauzların çoğu kendilerine 2.dünya savaşında sürgüne ve 1979 yılında çoğu Gagauz’u Afganistan çöllerine göndermesine rağmen Rusya’ya büyük saygı ve sevgi duyuyor. Sokaklarda,okullarda Rusça hakim dil.Rus müzikleri popüler.
RUSLARA YAKINLIK VAR
Gagauzların yüzde 97’si kendilerine en yakın millet olarak Rusları görmektedir. Türklük kavramı onlar için pek bir mana ifade etmemektedir. Bununlar birlikte Oğuz ismini çocukalrına koyabiliyorlar,Nasrettin Hoca’yı tanıyorlar,Timur onlar için de büyük bir lider. Hatta Bagadır sözcüğü bile Mete’nin diğer adı olarak (BAHADIR) biliniyor.
Bugün Moldova sınırları içerisinde özerk olarak yaşamaktadırlar. Gagauz Yeri olarak adlandırdıkları ülkelerinde 3 büyük şehir bulunuyor.Başkentleri Komrat’tır. Ne yazık ki hakim dil Rusça’dır.Gagauzca konuşuluyor ama sadece yüzde 20 oranında.
Çünkü Rus emperyalizmi Gagauz Dilini ve Kültürünü neredeyse sindirmiş durumda. Gagauzca konuşanlar daha çok yaşlılar.
Hatta Gagauzca konuşmak ayıp bile karşılanabiliyor.
Eğitim dili Rusça.Pazarlarda yoksul halkın konuştuğu dil ise Gagauz Türkçesi. Bu Türkçe biraz Trakya’daki Türkçe’yi andırıyor.Köylerde Gagauzca varlığını halen sürdürüyor.Köy isimleri tamamen Türkçe:Beşelma,Çeşmeköy,Çukur Mıngır..
BAŞKENT KOZMOPOLİT.
Buradan şu sonuca varabiliriz. Şehirlerde kozmopolit bir hayat olduğu için Gagauz Dili ve kültürü kendine yaşam alanı bulamamış. Zaten başkent Komrat’ta Bulgarlar, Moldovanlar, Gagauzlar karışık halde yaşıyor. Yani Ortodoksluk temel merkezli bir topluluk.
Anlaşmaları kolay.Rusça hepsinin ortak dili olduğu için ulusal bir dil ancak zenginlik olarak kalabiliyor Oğuz Türklerinin bir boyu olan Gagauzların Türkçesinde pek çok sözcük Türkçe ile ortak. Hatta diyebilirim ki Gagauz Dilinde olup da Türkçede olmayan bir sözcük neredeyse yok. Mesela “elma” sözcüğü “alma” olarak kullanılıyor.
Git,gel,koş,kaç,gül,yap,çık,atla gibi belli başlı fiiller bozulmadan duruyor. Arapça ve Frasçadan sözcük dillerinde yok. Bu yüzden mesela eski bir sözcük olan “topluş” sözcüğü kullanılıyor.
Biz ise “topluş”u attık,yerine Arapça’dan meclis sözcüğünü aldık.Yine siyah sözcüğünü de örnek verebiliriz. Siyah sözcüğü literatürlerinde yok.
Onlar için yabancı bir sözcük. Peki,hangi sözcük var.. “Kara” Hatta” Kara Bahtlı” diye bir deyim bile var. Deyimlerin çoğu ortak.Açık ağızlı deyimi hem bizler için hem de onlar için aynı anlama geliyor.
Kültürel olarak kurt figürü onlar için bir değer ifade ediyor.Ama kurt sözcüğünün ilk anlamı elma ,armut gibi meyvelerden çıkan küçük hayvancıklar.Bizim bildiğimiz manada kurt sözcüğüne Gagauzlar “canavar” diyorlar.
Ve Aralık ayının ortasında “canavar” yortusunu kutluyorlar.Hristiyan Türk dediğimizde belki bize soğuk bir çağrışım yapıyor. Türk Hristiyan mı olurmuş? dediğinizi duyar gibiyim. Ama kaderin cilvesi bu. Aslında birbirimize hem çok uzağız hem de çok yakınız. Timur, Mete, Bagadır gibi isimleri çocuklarına verebiliyorlar.
Bu bile Gagauzların geçmişine sadık olduğunu ortaya koyuyor. Şunu da söylemeliyim.Alma Ata’da,Bişkek’te Aşkabat’ta ,Urumçi’de,Taşkent’te ,Buhara’da İstanbul Türkçesiyle konuşmaya çalıştığınızda büyük ihtimalle anlamayacaklardır.
Ama Gagauz Yeri’nde İstanbul Türkçesi ile yani standart Türkçe ile konuştuğunuzda anlaşılmamak gibi bir probleminiz asla olmayacaktır.Çünkü yıllarca beraber yaşamışız. Orta Asya’da aynı topraklarda kader birliği etmişiz.
Oğuz Türkü olduğumuz için her şeyimiz neredeyse ortak Din ve inanış dışında tabi. Oğuz Gagauzlar içinde kıymet i harbiyesi olan bir sözcük.Oğuzspor diye futbol kulüpleri var. Oğuzluk adı altında çıkan kültürel çağlu bir dergiden bile bahsediyorlar.
TİKA’NIN ÇABALARI
Türkiye TİKA kanalıyla bölgeye büyük yatımılar yapıyor ama bir türlü o istenen sempati Türklere karşı oluşmuyor.
Ruslar bölgeye tek bir çivi bile çakmamış olsa dahi çoğunluğu Rusya’yı kendilerine baba olarak görüyor.
http://www.haber7.com/foto-galeri/55678-hristiyan-turkler-hazir-erdogani-bekliyorlar
İlk yorum yapan siz olun