Yazın, havaların aşırı derecede ısınmasıyla, kavurucu sıcaklarda, sağlığımızda sorunlar oluşma olasılığı armaktadır.
Sıcak yaz aylarında vücudumuz ısısını terleme yolu ile koruyor ve ayarlıyor Beynimizde terlemeyi düzenleyen merkez ‘hipotalamus’tur Ayrıca derimizin altında birçok ter bezleri ve bu bezlerin her birinde ince kanallar var
Çevre ısısının artması ile beyin, ciltteki ter bezlerini uyarır. Bu ter bezleri de ince kanallar vasıtası ile deri üzerine gözle görülemeyecek kadar az bir sıvı salgılarlar, cilt üzerine çıkan bu sıvı buharlaşırken vücudun ısısını da alır
Gözle görülen ve görülmeyen olmak üzere iki çeşit terleme vardır. Nefes verirken bile terleriz ,bu arada çıkan su buharı gözle görülmez: Diğeri de yüzümüzde, ensemizde ve özellikle koltuk altlarımızda yoğun olarak bulunan ter bezlerinin salgıları sonucu oluşan terlemelerdir Böylece vücudumuzun bir şekilde soğuması sağlanmış olur: Sağlıklı bir vücut ,normal şartlarda vücud ısısı 36,5-37,2 derece arasında dengede tutmaya çalışır, bu denge vücudun ‘Isı Dengeleme Mekanizması”nın sağlıklı çalışmasıyla sağlanır. Diğer bir deyişle, eğer, vücudun ”Isı Dengeleme Mekanizma”sı sağlıklı çalışıyorsa, vücut, dış ortamdaki ısı oynamalarına kolaylıkla uyar, ancak, Isı Dengeleme Mekanizması yetersiz çalışıyorsa, vücudun dış ortamdaki ısı oynamalarına uyum sağlaması çok zorlaşır ve istenmeyen ciddi sağlık sorunları doğar. Örneğin: Kalp-Damar, Hipertansiyon, Böbrek, Şeker hastalarının, Çocuklar, Hamile kadınların, Isı Dengeleme Mekanizmaları yetersiz çalıştığından dış ortamdaki ısı yükselmesi, onların sağlıklarına olumsuz olarak etkiler ve çok ciddi sağlık sorunlar doğurur. Yaz aylarında sık görülen bu sağlık sorunların başında ”Güneş Çarpması” ve ” Sıcak Bitkinliği ve Çarpması” tablosu gelir.
GÜNEŞ ÇARPMASI
Uzun süre boyunca yüksek sıcaklıklara maruz kalmaktan, vücudun aşırı miktarda ısı üretmesinden ya da genellikle bu iki durumun birleşiminden doğan nedenlerle ortaya çıkar. Bu durumda vücudun ısı-düzenleyici sistemi görevini yapamaz hale gelir. Vücut normal sıcaklığına dönebilmek için yeterli miktarda ısı kaybedemez ve vücut sıcaklığı organları tahrip edebilecek derecede çok yüksek seviyelere çıkar: Güneş çarpması genelde kavurucu sıcaklarda, yüksek derecenin üstündeki havalarda ortaya çıkar. Fakat çocuklar, yaşlılar ve hastalar daha dayanıksız oldukları için sıklıkla ve kolaylıkla bu tehlike ile karşı karşıyadırlar:
SICAK BİTKİNLİĞİ-ÇARPMASI-
Güneş çarpmasının ilk aşaması aşırı miktarda sıvı kaybıyla ve terdeki tuz kaybıyla beraber belirgin bir halsizliğin ortaya çıkması durumunu doğuran sıcak bitkinliğidir. Vücut normal sıcaklığını sürdüremez duruma geldiğinde de güneş çarpması tam olarak kendini gösterir. Sıcak bitkinliğiyle beraber sıcak çarpması belirtileri olarak kabul edilen kollarda veya bacaklarda ve bazen de karında ani ve ağrılı kas spazmları ortaya çıkar.
Aşağıdaki gruplar özellikle yüksek risk altındadırlar ve sıcak ve düşük derecede havalandırılan yerlerden kaçınmak için özel önlemler almalıdırlar:
Çocuklar,Yaşlılar,Damar sertliği ve kalp yetmezliği olanlar, Şeker hastalığı olanlar,Alkol bağımlıları,Vücudun sıcaklık düzenlemesini engelleyici ilaçlar, Antidepresan, Diyüretik, Kalp,Yüksek tansiyon, Diabet, Parkinson ilaçları kullanan insanlar:
Güneş çarpmasının belirtileri şunlardır:
Sıcak ve kuru cilt, Terleyememek, Önce kızarık, sonra mor soluk cilt,Normalden daha hızlı bir soluk alıp verme,Hızlı nabız atması
Baş ağrısı,Kas krampları, Genişlemiş göz bebekleri,Kontrolsuz konuşmalar, Zaman ve mekan dezoryantasyonu , Ajitasyon(saldırganlık) ve Halüsinasyonla,Uyuklama ve ya Sersemlik hali,İleri safhalarda Havale geçirme ve Bilinç kaybı:
”Sıcak Çarpma- Bitkinliği ” Belirtileri:
Halsizlik ve Bitkinlik,Gergin ya da ağrıyan kaslar,Bulantı ve kusma,Solgun ve soğuk cilt,Zayıf ve hızlı nabız, Şaşkınlık,Yavaş Terleme, Sersemlik ve Denge bozukluğu, Bayılma, Koyu sarı ya da turuncu idrar, İshal:
Güneş Çarpmasının Acil Tedavisi
Güneş çarpması bir acil vakasıdır. Eğer bir kişinin güneş çarpmasına uğradığını düşünüyorsanız bir ambulans çağırın ya da onu acilen hastaneye götürün. İlk müdahalenin amacı olabildiğince çabuk bir şekilde yüksek vücut sıcaklığını düşürebilmektir. Tıbbi yardım beklerken aşağıdaki ilk yardım önlemleri alınabilir:
1-Hastanın elbiselerini çıkarıp hastayı serin bir yere nakledin veya soğuk su banyosu yaptırın.
2-Soğuk su banyoso mümkün değilse vücudunu ıslak bir çarşafla ya da havluyla sarın, kol ve bacaklarını buz parçalarıyla ovun.
3- Hastayı serinletin
4-Kan dolaşımını başa doğru yönlendirmek için ayaklarını yükseltin.
5-Hastanın bilinci yerindeyse yudum yudum su içirin.
6-Hastanın Ateişine dikkat edin, her 10 dakikada vücut sıcaklığını ölçün ve 38.5 derecenin altına düşmesine engel olun.
Sıcak Bitkinliği ve Sıcak Çarpmasının Tedavisi:
1-Hastayı soğuk suyla ıslatın
2-Hastayı soğuk bir yere yatırın.
3-Elbiselerini gevşeterek ya da çıkararak ıslak havlu yardımıyla soğuk su kullanarak ovun ve buz parçalarını da yine soğutucu olarak kullanın.
4-Hastayı serinletin.
5-Bir miktar tuzlu su yudum yudum içerin.(1 litre suda 1 çaykaşığı tuz çözülebilir).(Hasta Yaşlı,Kalp -Damar,Tansiyon,Böbrek hastası ise tuz miktarına dikkat edilmeli, su yavaş içirilmelidir)
Sıcak bitkinliği ya da çarpması geçirenler 24 saat boyunca istirahat etmelidirler.
Sıcak bitkinliği ihmal edilmezse hayati tehlike arz etmez fakat ”Güneş Çarpması” doğru bir tedavi uygulanmazsa ölümcül olabilir. Soğutma mekanizması başarılı olmazsa vücut sıcaklığı hızlı bir şekilde artar ve az bir sürede içinde ölüm gerçekleşebilir.
Böbrek ve kalp yetmezliği gibi komplikasyonlardan dolayı, geçirilen şiddetli ” Güneş Çarpması ” haftalar sonra bile çok ağır sonuçlar doğurabilir Güneş çarpması ayrıca karaciğer gibi bazı organlarda kalıcı hasarlara yol açabilmektedir.
Dr.med.Sarkis Adam
İlk yorum yapan siz olun