Dr.med.S.Adam.
Apostolik Ortodoks Ermeni Kilisesi , diğer kiliselerden farklı olarak İsa’nın Kutsal Doğuş,Kutsal Beliriş ve Vaftizi yortularını her sene 6 Ocak tarihinde, birleşik ve aynı günde kutlamaktadır, diğer birçok kiliseler bu ”Kutsal Doğuş” yortusunu 25 Aralıkta ,İsa’nın Vaftiz yortusunu ise 6 Ocak’ta kutlamaktadırlar:Bu farklı kutlama tarihleri Hristiyan dünyasında bazılarının akılları karıştırıp, zihinlerinde sorular ve yanlış algılamalara yol açmaktadır, oysa bu durumu tarihi,dini ve takvim bilgi ve verilerle açıklığa kavuşturmak mümkün.
Eski tarihlerden beri çok uzun bir zamandır İsa’nın fizyolojik doğum tarihi, ilahiyatcıların ve din alimlerinin gündemine konu olmuştur,ancak ne yazık ki bu konuda hiç bir güvenilir ve sağlıklı referans kaynaklarından ve Kutsal Kitap’tan kesin ve açık bir bilgi elde edilememektedir : Fakat eldeki tarihi bilgi ve verilerden, ilk Hristiyan ilahiyatcıların ve din adamlarının, İsa’nin doğum tarihi,Kutsal Beliriş ve Vaftiz tarihleriyle ilgili çalışmalara özen ve hassasiyetle eğilerek bu konuda derin araştırmalar yaptıklarını öğreniyoruz:
Bu konuda derin araştırmalar yapan İlahiyatcı ve din alimlerinden biri de Mısırırlı unlü din alimi Gığhmes İskenderyelidir:O,200 tarihinde Meryam Ana’nın 25 Mart’ta hamilie kaldığını, dolayısıyla İsa’nın fizyolojik doğumunun 25 Aralık’a rastladığını, Vaftiz tarihinin ise 6 Ocak olduğunu açıkladı:Burda,tarihsel bir olguyu hatırlamakta yarar vardır:Bilindiği gibi o dönemlerede Romalılar kendi Güneş Tanrısı ”Mıtra”nın doğum gününü 25 Aralık’ta kutlarlardı,bu bağlamda Romalı din adamları halka 25 Aralık’ta kutlanan ”Mitra”nın doğum günü kutlamalarını unuturmak için her türlü cabaları sarf etmelerini rağmen bunu başaramamışlardı,bu arada Roma imparatorluğu halkına Hristiyanlık dinini devlet dini olarak kabul ettirmeyi çalışıyordu,bu nedenle İsa Mesih’in Kutsal Doğum gününü 25 Aralık’ta kutlamak istenmesinin ve israrlı taleplerinlerin altında siyasi nedenler olduğu söyleniyordu: Hristiyan alemi önceleri ”Kutsal Doğuş Yortusu”nu 6 Ocak’ta kutlanırken,yanlızca ”Kutsal Doğuş” kutlanırdı,daha sonraları ”Kutsal Beliriş Yortusu” adı altında ”Kutsal Doğuş” ve ”Kutsal Vaftiz” hep birlikte tek bir bayram olarak kutlanmaya başlandı:
Tarihi eski bilgilerde, ”Kutsal Doğuş” yortusu ilk defa 25 Aralık 336 tarihinde,ilk ”Kutsal Beliriş” Yortusu ise 6 Ocak 361 tarihinde kullandığı yazılmaktadır (5/1/2011 Asbarez Dergisi):
451 yılında ,4. Evrensel Dinler Yüksek Kongresinde,İsa Mesih’in doğum ve vaftiz tarihleri konusuldu kiliseler arasında görüş ayrılıkları doğdu:Kongrede Doğu ve Batı kiliseleri ”Kutsal Doğuş” ve ”Kutsal Beliriş” yortularını 25 Aralık’ta ,”Kutsal Vaftiz”i ise 6 Ocak’ta kutlama kararı aldılar :Apostolik Ortodoks Ermeni Kilisesi, bu karara katılmayarak alınan bu kararı kabul etmedi ,kilisesinin gelenek ve törelerine,ilke ve yönetmenliklerine sadık kalarak ”Kutsal Doğuş”,”Kutsal Beliriş” ve ”Kutsal Vaftiz” yortularını birleşik bayram olarak 6 Ocak’ta kutlamaya devam etti: Apostolik Ermeni Kilisesi bu kararıyla yanlızca gelenek ve törelerin devamını sağlamakla kalmadı,aynı zamanda ”Rituel Bağımsızlık” ve ”Farklılık” ile Kilisesinin benliğini ,karakterini, kimliğini korumuş oldu:
Apostolik Ortodoks Ermeni kilisesine mensup Ermeniler ise ”Kutsal Doğuş”,”Kutsal Beliriş” ve ”Kutsal Vaftiz” yortularını 6 Ocak’ta kutlamakla yanlızca iman ve inancını tazelemiyor, aynı zamanda milletinin,asırlardan beri süre gelen,ve sürmekte olan ,sürmeye devam edecek olan ”Var Oluş” sürecini yenilemektedir:
6 Ocak tarihi tahmini ve tasarlanmış basit bir tarih değildir,Kutsal Kitap verilerinden de yola çıkarak,İsa’nın fizyolojik doğum tarihinin eski takvime göre yapılan hesapların,yeni takvimde 6 Ocak’a rastladığı da söylenmektedir:
”Kutsal Doğuş”,”Kutsal Beliriş” ve”Kutsal Vaftiz” yortuların Ermenilerin ruhani ve cismanı yaşamlarında çok önemli bir yeri vardır:Yortu öncesi hafta ”Oruç Haftası” (”Perhiz Haftası”) dır:
5 Ocak günüApostolik Ortodoks Ermeni kiliselerinde ,yortu arefesinde”İkindi Duası”(Crakaluyts)yapılır: Dua bitiminde,aile fertleri mumlarla süslenmiş bayram sofrası etrafında toplanırlar, oruçlu(dinsel perhizli) olanlar oruçlarını(dinsel perhiz) açarlar, ailenin bütçesine göre bayram sofrası zenginlik kazanır, bu sofrada genellikle geleneksel yemeklerin yanında kurutulmuş ve taze meyve çeşitleri üzüm, incir,nar,badem,nohutlu,mercimekli ve kuru sebzelerden hazırlanmış yemek çeşitleri,et ve balık çeşitleri,dolma çeşitleri, topik, keşgek, harisa, pilav çeşitleri,pastırma,sucuk,baklava ,hamur işleri ve tatlıları ve ayrıca kuru sebzelerden hazırlanmış özel ”Noel Çorbası”(Maryam Yemeği) de bulunurdu:
Eski zamanlarda,bazı Ermeni yerleşim yerlerinde yortu için özel kuzu,oğlak ve dana beslerler, bayram günü keserlerdi ve etini bayram sofrasına getirirlerdi:
”Kutsal Doğuş” yortusu günü akşam yemeğinden önce evlerde ”Günlük”(Ğhung) yakılır ve bu şekilde kötü ruhların ve şeytanın
etkisisinin bitaraf edileceğine inanılırdı:
Ermeni bayram geleneklerinden biri de ,bayram günü gençlerin şarkılar söyleyerek ve dans ederek ev ev dolaşarak İsa Mesih’in ”Kutsal Doğuş”unu müjdelemeleridir:
6 Ocak bayram günü,Apostolik Ortodoks Ermeni kiliselerinde özel bayram ayini sunulur ve İsa’nın Şeria(hortanan) nehrindeki vaftiz ayini temsil edilir:”Su”, Kutsal Khaç ve Takdis edilmiş Kutsal Yağ(Müron) ile takdis edilir(Çur Orhnenk) ve halka dağıtılır:Takdis edilmiş bu suyu içenler ”İsa Mesih” in vaftizi ile ilişkilenmiş olur: Çeşitli nedenlerle kiliseye gelemeyenlerin de bu sudan içebilmeleri için,kilisede bulananlar bu sudan evlerine götürürler: Halk bu sudan içmekle hastalıklardan, başarısızlıklardan ve kötülüklerden korunduğuna inanırdı:
Burda önemle belirtmek lazım ki ,Ermeni Katolik ve Ermeni Protestan kiliseleri ”Kutsal Doğuş Yortusu” nu 24-25 Aralık’ta kutlarlar.Küdüs Ermeni Patrikliğimiz ve ona bağlı kiliselerimiz ise ”Kutsal Doğuş Yortusu” nu 19 Ocak’ta kutlar,13 günlük bu fark Julien ve Gregorian takvimleri arasındaki 13 günlük farktan kaynaklanmaktadır. Özerk bir yapı olan Küdüs Ermeni Patrikliği ve ona bağlı kiliselerimiz Gregorian takvimini kabul etmemekte ,Julian takvimini kabul etmektedirler, bu nedenle Küdüs Ermeni Patrikliği ”Kutsal Doğuş Yortusu” ve ”Paskalya Yortusu” nu ,Apostolik Ortodoks Ermeni kilisesinin bu yortuları kutladığı tarihten 13 gün sonra kutlamaktadır.
Dr.med.S.Adam.
Yorumlar kapatıldı.