Dr.med.Sarkis Adam
Suda Boğulma
Yaz aylarında sık görülen acil durumların başında denizde veya havuzda, gölde boğulmalar gelir: Boğulmada en önemli belirti kişinin nefes almada güçlüğü ve nefes alamamasıdır.
Genellikle boğulanın ağzında köpük , dudaklarında,parmak uçlarında ve tırnaklarında morluk görülür. İlk olarak boğulan kişiyi,boğulma nedeni olan ortamından (deniz, havuz, göl, nehir) derhal kurtarılmalı, kişi sırt üstü yatırılmalı ,öncelikle dolaşım sistem ve solunum sistemi kontrol edilmelidir. Duruma göre tıbbi yardım istenmelidir.
Tıbbi yardım gelinceye kadar yapılması gereken işlemler şunlardır:
1) Boğulanın,ıslak giyisileri varsa derhal ıslak giyisiler çıkartılmalı,kişi bir örtü ile sarılmalıdır.
2)Boğulanın ağzında takma diş veya yabancı cisim varsa ağızdan derhal uzaklaştırılmalı, solunum yolu açık tutulmalıdır.
3) Boğulan soluyamıyorsa derhal ağızdan sunni solunuma başlamalı ve soluk verirken boğulanın başı muhakkak yana çevrilmelidir.Bu işlem, boğulan nefes alıp vermeye başlayana kadar devam edilmelidir.
4) Boğulan yuttuğu suyu çıkartabilmesi için ,iki elle boğulanın karnının altından tutarak yukarı kaldırılmalıdır (Hava yolundaki suların boşalmasını kolaylaştırmak)
5) Zaman kaybetmeden uzman kişilerden tıbbi yardım istenmelidir.
GÜNEŞ ÇARPMASI.
Sıcak yaz günlerinin tehlikeli sağlık sorunlarından bir olan ”Güneş Çarpması” , normal vücut ısısının (Normal vücut ısısısı:36,5-37 C) aşırı derecede yükseldiği bir tablodur. Bu tablo ,aşırı sıcaklar sonucunda vücut ısısını ayarlayan mekanizmanın bozulduğu durumlarda ortaya çıkar.
Güneş çarpmasının en önemli sebebi vücudun terleyerek kendi ısısını yeteri
kadar ayarlayamamsıdır.Bu tablo özellikle nemli havalarda daha sıklıkla rastlanır ve tedavi edilmezse tehlikeli boyutlara çıkar:
Aşırıcı veya kavurucu sıcaklarda ter bezlerimiz tuz salgılamada dengesini kaybeder ve vücutumuzda ısı birikimi ve su kaybı başlar ve aynı zamanda vücüt metabolizmamız bozulur.
Her insanın sıcağa dayanıklığı farklıdır , çoçuklar,yaşlılar, kronik hastalar, kalp,dolaşım ve solumum sistemi hastaları , diyabet hastaları , gebeler ve açık tenli insanlar sıcaktan çok çabuk etkilenirler ,onların güneş çarpmasına maruz kalma riskleri diğerlerine oranla daha yüksektir:
Güneş çarpmasına maruz kalan insanda görülen ilk belirtiler şunlardır: Mide bulantısı, Kusma, Ateş, Baş ağrısı, Baş Dönmesi, Huzursuzluk,Halsizlik, Yorgunluk, Kalp Çarpıntı,Solunum Güçlüğü,Kan Basınçında Düzensizlik,Adale Krampları Bilinç Bozukluğu:
Bu vakalara paniğe kapılmadan ”İlk yardım” uygulanmalıdır :
1) Kişi, serin ve gölge bir yere taşınmalı , serbestce hava alması sağlanmalı.
2) Kişinin baş ve göğüs kısmı yüksekte tutmaya çalışılmalı. (oturur vaziyet tercih edilmeli) ve Giyisileri gevşetilmeli.
3) Kişinin başına, ensesine, boynuna soğuk ıslak bezler sarılmalı veya buz tedavisi uygulanmalı .
4) Hasta kusuyorsa başı muhakkak yana çevrilmeli .
5) Zaman kaybı olmadan Tıbbı yardım talep edilmeli.
Güneş çarpmasının önleyici tedbir olarak yaz aylarında açık renkte ve ince bolca giyisiler tercih edilmeli,güneş kenarlı şapka, güneş gözlüğü, koruyucu kremler kullanmalı, bol miktarda sıvı tüketilmeli, mümkünse saat 10.00- 16.00 arası, 15-20 dakikadan daha uzun süre güneşte kalmamalı .
BÖCEK ISIRIKLARI veya SOKMALARI:
Böcek ısırığı ve sokmaları yaz günlerinde sıklıkla görülen bir vakalardır, genellikle tehlikesiz olmasına rağmen ,dikkat edilmediği takdirde tehlikeli boyutlara çıkabilir.
Böcek ısırığı veya sokmasından sonra bölgesel,sistemik , sistemik toksik reaksiyonlar oluşabilir, bu reaksiyonlar kişiden kişiye ve sokan veya ısıran böceğe göre değişebilir.Nadir de olsa böcek ısırığı veya sokmasından 1-2 hafta sonra bile allerjik reaksiyonları ortaya çıkan vakalar vardır.
Böceklerin ısırdığı veya soktuğu yerde kızarıklık,sişme ,kaşıntı ve hafif ağrı görülür ,öncelikle bu bölge sabunla ve soğuk suyula yıkanır, varsa ısırılan yere anti allerjik pomat sürerek buz tedavisi uygulamak yapılması gereken ilk yardım işlemelerdir.
Böcek ısırğı veya sokmaları nadir de olsa zehirlenmelere yol açabilir, bu vakalarda bulantı,terleme,kusma, yüksek ateş, batın(karın) adelelerinin kasılması görülür bu gibi vakalarda hasta ,zaman kaybettmedem en yakın sağlık kurumuna götürülmelidir.
Kene ısırıklarında oldukça dikkatli olmak gerekir,ısırılan yere alkol veya zeyinyağı dökülerek, kenenin ısırdıktan sonra kustuğu zehiri vücutta yayılması önlenir, ince uclu bir pensle kene başı ile birlikte vücuttan tek bir hareketle çıkartılmalıdır,kene çıkartılamıyorsa fazla ısrarcı olmamalı , hasta derhal en yakın sağlık kurumuna götürülmelidir.
Yaz günlerde ARI sokmaları da sıklıkla görülür,genellikle Arılar soktukları yere iğne bırakırlar, öncellikle bu iğnler vücuttan çıkartılmalı, sokulan yerde oluşan kızarıklık,şişlik , bol soğuk su ve sabunla yıkamalı ve amonyaklı suya batırılmış bir pamukla silinmelidir. Arı sokmalarının en tehlikeli şekli , ağız ve çevresi, ağız içi ve dil sokmalarıdır,bu vakalarda öncelikle ağız ve çevresi buzlu soğuk sularla yıkanmalı, hastaya buz parçası emdirilmeli ve hasta enyakın sağlık kurumuna götürülmelidir.
KIRIK-ÇIKIK-BURKULMALARDA İLK YARDIM
Yaz aylarında yine ilk sıralarda olan kazaların kırık, çıkık, burkulma ve zedelenmeler olduğu bilinmektedir. Kazalarında da meydana gelebilen kırıklar ve çıkıklarda uygulanabilecek ilk yardım işlemleri şunlardır:
– Kırıklarda, kırık bölgesinde şişme ve deride bozulma görülebilir. Kırık oluşan bölge hareket ettirilmemeli ,sabitleştirilmeli ve oynatılmamlıdır. Kırık ,açık kırık ise ,yaranın üstü steril gazlı bezle kapatılamlıdır.
Oynayan kemik ucu veya parçaları diğer dokulara zarar verebilir. Bu özellikle kaburga kırıkları için hayati önem taşımaktadır. Kırılan kaburga kemiğinin ucunun kalbe veya akciğer zarına batma riski bulunmaktadır.Yaralının hataneye naklinde ,kırık bölgesine azami dikkat edilmeli ,tahta veya sert bir cisimin desteğiyle sabit tutulmalıdır.Kırık kol bölgesinde ise, kol sargı ile vücuda sabitlenerek hasta hastaneye nakledilebilinir.
– Çıkıklar, eklemlerde oluşan kemik kaymalarıdır. Çıkık durumunda eklemde ve eklemin bulunduğu vücut bölgesinde şekil bozukluğu meydana gelir. Ağrı, hassasiyet ve şişlik görülebilir.
Yapılacak ilk yardım işlemi, kırıklarda olduğu gibi vücudun o bölümünün sabitlenmesidir. Böylece yerinden ayrılmış kemiğin sinirlere ve çevre dokulara zarar vermesi önlenir. Çıkık tespit edilen bölgeye buz tedavisi uygulayarak şişlik ve ağrı azaltılabilir.
– Burkulmalar, bir eklemin hareketinin kendi sınırından fazla zorlanması sonucunda meydana gelir. Ağrı, şişlik ve morluk oluşur. Hareketler tamamen engellenmez ancak ağrılı bir şekilde olur.
Burkulmuş bölgenin hareket ettirilmemelidir. Bölgeye buz tedavisi uygulayarak ve ağrı hafifletilebilir. Burkulma olan eklem elastik bir sargıyla sarılabilir. Bilek burkulmasında parmaklar hareket ettirilerek kan dolaşımının devam etmesi sağlanmalıdır.
GIDA ZEHİRLENMESİNDE İLK YARDIM.
Sıcak hava şartlarında açıkta beklemiş yiyecekler çabuk bozulur ve gıda zehirlenmelere neden olabilir. Bozulmuş gıdanın yenmesini takiben bir kaç saat içinde ishal, bulantı, karın ağrısı ve bazen de kusma görülebilir.
Gıda zehirlenmelerinde kişiyi doktora götürmeden önce yapılabilecek ilk yardım uygulamaları şunlar olabilir:
-1- Hastanın bilinci yerindeyse bir bardak süt veya bol su içirin . (Sıvılar, zehrin vücut tarafından tutulmasını geciktirirler)
– 2- Eğer hasta halsiz ve bilinçsiz ise boğulmaya neden olacağından ağızdan bir şey verilmelidir .
– 3- Zehirlenmeye neden olan madde kesin olarak bilinmiyorsa hasta kusturmaya çalışmamalı. Bu durumda, kusturmak hastaya daha fazla zararlı olabilir .
– 4- Hastayı en yakın sağlık kuruluşuna nakledin, giderken yanınıza hastanın yediği gıda maddesinden mutlaka alın. Eğer kişi kendisi kusmuş ise kusulan maddeden örnek alıp beraberinizde götürün teşhisi ve tedaviyi kolaylaştırısınız.
Dr.med.Sarkis Adam
Yorumlar kapatıldı.