Dr.med.S.Adam
KİLİSE: Kilise kelimesi iki anlamda kullanılmaktadır. Bu anlamlardan biri, Hristiyan inancına sahip ve onun ilke ve öğretilerine sadık olan ve aynı zamanda Hristiyanlık anlayışının yaşam tarzını seçen insanların tümünü ifade eden ”Manevi Kilise” anlamı, ikinci anlamı ise, Hristiyanlık inancına sahip insanların dua ettikleri binayı ifade eden ”Somut Kilise” anlamlarıdır. Apostolik Ermeni kilisesi Havari Tateos ve Havari Barteliomos’un Hristiyanlık öğreti ve ilkelerini yaygınlaştırma ile ilgili vaazlerinin temeli üstünde kuruldu. 301 yılında Hristiyanlık ilk olarak Ermeniler tarafından resmi devlet dini olarak kabul edildiğinde, Ermeni kilisesinin ilk Katolikosu (Başpatrik- Ruhani Başönder) Aziz Kirikor Lusavoriç(Aydınlatıcı) oldu.
Ermeni kilisesi mimari yapı olarak diğer kiliselerden farklılık gösterir,Ermeni kilisesinin, kendine özgü bir mimari tarzı vardır. Bu uslubun dikkatleri çeken özelliği, yapının kolon ve sütünlarıni birbirine bağlayan taç şeklindeki kemerlerin üstüne oturan sivri uçlu kubbe şeklindeki mimari tarzdır.
Ermeni kilisesinin, binasının dışında veya ana giriş kapısı önü bölümde, mumların satıldığı ”Pangal” denilen bölüm vardır. Ermeni kilisenin mimari iç planı açısından, genellikle,bina içi 3 ana bölümü vardır.
İlk bölüm ”Kavit” denilen ana giriş bölümüdür, Kavit(Ana Giriş Bölümü), kilisenin merkezi bölümü olan ”Adyan” (Ana Hol ) denilen ikinci bölümden duvar ve kapıyla ayrılır. Eski zamanlarda ”Kavit”(Ana Giriş) bölümü ,vaftiz olmayanlar ve çoçuklar için dua etme mahalli olarak ayrılmıştı. Adyan (Ana Hol) bölümünden sonra kilise korusunun bulunduğu ”Tas”ı(Koro Mahali) takiben hemen sonra ,önde ortada, kilise tabanının biraz yükseğinde üçünçü ana bölüm ”Khoran” (Altar=Sunak) bulunmaktadır:Ermeni kilisesinde ”Khoran”(Altar=Sunak) daima kilisenin doğu bölümündedir (Güneş=Işık, Doğudan doğar) ve ortada bulunur genellikle kemerli ve kubbemsi bir mimari yapı tarzında inşa edilir,bazı Ermeni kiliselerde Ana Altar’ın yanlarında küçük ”Altarcık”lar da bulunur.
Ermeni kilisesi bina içi planlamada ”Koro Mahali”(Tas) bölümü hemen önünde sağ ve sol kenarlarda ”Avantadun” denilen 2 oda vardır, soldakine ”Mıgırdadun”(Vaftizhane),sağdakine ise ”Sargavakadun”(Din Hizmetlileri Odası) denilir.
Dr.med.S.Adam
Եկեղեցական Գիտելիքներ:
ԵԿԵՂԵՑԻ :
Եկեղեցի բառը երկու իմաստներով կը գործածուի: Առաջինը “Հոգեւոր Եկեղեցի”, որ կը նշանակէ քրիստոնէական նոյն հաւատքը ունեցող եւ զայն խոստովանող ու անոր համաձայն կեանք ապրող մարդոց ամբողջութիւնը:Երկրորդը, նիւթական եկեղեցին ,այն քարեղէն շէնքը ,ուր քրիստոնեայ հաւատացեալները կը հաւաքուին աղօթելու համար:
Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցին , որպէս հոգեւոր իրականութիւն հիմնուեցաւ Սուրբ Թադէոս եւ Սուրբ Բարթողիմէոս առաքեալներու Քրիստոնէութիւնը քարոզելու հիման վրայ : Երբ որ ,301 թուականին Հայաստանի մէջ քրիստոնէութիւնը հայոց պետական կրօնքը հռչակուեցաւ, Հայաստանեայց Եկեղեցւոյ առաջին կաթողիկոսը եղաւ Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչը:
Հայոց եկեղեցին, իբրեւ նիւթական շէնք կը զանազանուի ուրիշ եկեղեցիներէ իր իւրայատուկ ճարտարապետութեամբ: Սրածայար գմբէթը հայոց եկեղեցւոյ ամէնէն աւելի ուշադրութիւն գրաւող բաժինն է ,որ կը նստի պսակին վրայ:իսկ պսակը եկեղեցւոյ կամարներուն իրարու հանդիպած տեղն է:
Հայոց Եկեղեցւոյ Սուրբ խորանը միշտ արեւելեան կողմը եւ կեդրոնը շինուած կ’ըլլայ եւ ընդհանրապէս կամարաձեւ ու գմբէթաւոր է: Երբեմն ալ երկու կողմերը փոքր խորաններ կ’ունենայ:
Եկեղեցւոյ մուտքի դռան առջեւ կամ կողքին գտնուող վայրը կ’անանուի “Բանկալ” ուր բարեպաշտ հաւատացեալ ժողովուրդի համար կը ծախուի մոմեր.Հայոց եկեղեցիի բանկալը, ընդհանրապէս կը գտնուի եկեղեցւոյ շէնքի արտաքին մասը: Եեղեցւոյ մուտքին անմիջապէս կ’սկսի եկեղեցիի “Գաւիթ”ը , Հայոց եկեղեցւոյ “Գաւիթ”ը պատով ու դուռով տաճարէն կը բաժնուի ,ուր ,հին ժամանակներ կ’աղօթէին ու կ’ապաշխարհէին ոչմկրտուած հայեր ու երախաները:
“Գաւիթ” էն վերջ, եկեղեցւոյ մէջտեղը կը կոչուի “Ատեան” ,ատեանի առջեւի մասը “Դաս”ի մասն է ,ուր կը գտնուի ժամագիրքերը եւ Ատեանի Աւետարանը: Դասին առջեւի մասին բարձր բեմի վրայ կը գտնուի Սուրբ Խորանը , իսկ դասի առջեւ երկու կողքերուն կը գտնուին “Աւանդատուն”ը, ձախակողմը “Մկրտատուն”ու աջակողմն ալ”Սարկաւգատուն” ը (պահարան) :
Տօքթ.Սարգիս Ատամ
Yorumlar kapatıldı.