Ortodoks Ermeni Apostolik kilisesinin kalbi ve merkezi kutsal mekan Ecdmiadzin ve onun başı ise Cihan Ermenileri Katolikosluğudur (Başpatriklik): Cihan Ermenileri Katolikosun (Başpatrik) manevi rehberliğindeki Kilikya Ermeni Katolikosluğu, Küdüs Ermeni Patrikliği,Türkiye Ermeni Patrikliği, Ermeni Cemaatlerinin Tüm Dini Önderlikleri (Aracnortaran), Cemaat Birimleri, Manastırlar, Ruhban Okulları, Ermeni Ruhaniler Ekibi ve Halk hepsinin, birlik, beraberlik ve bütünlük içindeki teşkilatı Ermeni kilisesinin dününü,bugününü ve yarınlarını inşa ederler ve edeceklerdir: Bu güçlü bağ Ermenistan, Karabağ ve Ermeni Diyasporası arasında evrensel güçlü bir bağa dönüşmüştür:
Ortodoks Ermeni Apostolik kilisesinin Yüksek Ruhani Kurul ve Yüksek İdari Kurul Başkanı olan Cihan Ermenileri Katolikosu Ermenistan dahilinde ve dışında yaşayan tüm Ermenilerinin Ruhani babası veya manevi babası durumundadır. Dünya Ermenilerin tüm cemaatleri, dini kurum ve kuruluşları, Ermeni Apostolik kilisesinin başı ve baş yönetmeni, Ruhani lider, Cihan Ermenileri Katolikosunun manevi ve hiyerarşik yüksek otoritesi ve Ruhani hakimiyeti altındadırlar.
Cihan Ermenileri Katolikosu Merkez Taht(Makam) Ecdmiadzindeki ”Ulusal Yüksek Ruhani Meclis”tarafından ölünceye kadar seçilir: Ermeni Ulusal Yüksek Ruhani Meclisi, Ermeni kilisesinin en yüksek yönetim organıdır, 455 delegeden oluşur, yüksek rütbeli ruhaniler,din adamları ve yetkin siviller meclisin üyeleridirler.
Ortodoks Apostolik Ermeni Kilisesinin Ruhani ve idari merkezi kutsal Ecdmiadzinin ruhani ve idari organları şunlardır:
1-Ulusal Yüksek Ruhani Meclisi.
Bu meclis, Ortodoks Ermeni Apostolik kilisesinin en yüksek yasama organıdır. Başkanı Cihan Ermenileri Katolikosudur. Meclis din adamlarından ve sivil delegelerden oluşur, sivil üyeleri cemaatlerin Dini Önderlik(Aracnortaran-Dioceses) Delegeler Meclisi tarafından seçilirler. Bu meclisin ana görevlerinden biri de Cihan Ermenileri Katolikosu (Baş Patrik) seçmektir.
2-Pisikoposlar Meclisi(Sinodu).
Bu meclis, Ortodoks Ermeni Apostolik kilisesinin idari danışma organıdır. Başkanı Cihan Ermenileri Katolikosu (Başpatrik)dur. Bu meclisin temel görevi, Ermeni kilisesinin dini ayin ve tören düzenini, kararnameleri ve sorunlarıyla ilgili konuları incelemek, sorunlara çözümler üretmek, yeni planlar ve öneriler yapmak ve bunları Ulusal Yüksek Ruhani Meclisine sunmaktır.
3-Yüksek Ruhani Konseyi:
Ermeni kilisesinin en yüksek yürütme organıdır. Başkanı Cihan Ermenileri Katolikosudur. Türkiye Ermenileri Patriği ve Kudüs Ermeni Patriği her iki Patrikler Konseyin eş başkanlarıdır. Konsey yüksek rütbeli ruhanilerden ve sivil üyelerden oluşur. Konsey üyeleri Ulusal Yüksek Ruhani Meclisi tarafından seçildiği gibi bazen de Cihan Ermenileri Katolikosu tarafından da tayin edilirler.
1924 yılından beri görevde olan konsey alışılmış kilise gelenekleri üzerine göre, senede an az 4 kez oturum düzenler.
4-Dini Önderlik(Aracnortaran-Dioceses) Delegeler Meclisi:
Dini Önderlikler cemaatlerin (hamaynk) en yüksek yasama organıdır, genellikle başkanı cemaatin dini önderidir (Aracnort), meclisin divan başkanı ise sivil bir delegedir.
Meclisin üyeleri cemaat üyeleri tarafından seçilirler. Meclisi, başkanını, Ecdmiazine toplantılarına göndereceği temsilci delegelerini, Dini Önderlik Yönetim kurulu üyelerini kendi seçer. Bazı Ermeni cemaatlerinde, Dini Önderlik Delegeler Meclisi, cemaatte doğan idari, mali sorunları doğrudan inceleme, çözümler üretme ve öneriler yapma yetkisine sahiptir.
5-Dini Önderlik Yönetim Kurulu:
Cemaatin en yüksek yürütme organıdır. Başkanı cemaatin dini önderidir. Kurulun ayrıca bir de sivil başkanı vardır.Bu kurulun üyeleri Dini Önderlik Delegeler Meclisi tarafından seçilirler. Kurulun asli görevi cemaatin idari, mali faaliyetlerini düzenlemek, cemaatin dini ve kilise yaşamının düzenli akışını ve canlılığını sağlamak, cemaat üyelerinin dini ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmak, cemaat içi sorunlara çözümler üretmek ve cemaatin gelişmesine yönelik öneriler yapmak.
6-Cemaatin Semt (İlçe-Bucak) Üyeler Konseyi.
Cemaatin, İlçe, semt veya bucak seviyesindeki biriminin üyelerinden oluşan genel kuruludur. Bölgenin din görevlisi konseyin başkanıdır. Üyeleri cemaat üyeleri arasından halk tarafından seçilirler. Konsey, ilçenin veya semtin (bucak) yürütme organı olan Cemaat İlçe (Semt) Yönetim Kurulu üyelerini ve bağlı olduğu Dini Önderlik Delegeler Meclisine temsilci delegelerini seçer.
7-Cemaatin İlçe (Semt veya Bucak) Yönetim Kurulu:
Cemaatin bu birimdeki bölgenin en yetkili yürütme organıdır. Başkanı bölgenin din görevlisidir, ayrıca sivil bir eş başkanı vardır. Kurul cemaatin bölgesel dini, idari, mali faaliyetlerini düzenler.
8-Manastır Üyeleri Cemiyet Kurulu:
Bu kurula ast rahip (apeğe) rütbesi üstü rütbeye sahip rahipler üyedirler. (Ortodoks Ermeni Apostolik Kilisesi İlkelerine göre, ast rahip(apeğa) rütbesi üstü rütbeye sahibi rahipler asla evlenemezler, aile kuramazlar, bekar olmaları şarttır, ast rahip altı rütbede olan papazlar evlenebilirler,aile kurabilirler). Manastırın müdürü kurulun başkanıdır. Günümüzde Ermenistan’daki manastır cemiyet kurullarının dışında Kudüs’teki Aziz Hagop Manastır Cemiyeti faaliyettedir. Daha önceleri faaliyette olan İstanbul Ermeni Manastır Cemiyet Kurulu günümüzde faaliyet dışıdır.
Bu kurul manastırların dahili ve harici idari, dini, mali sorunlarını inceler ve çözümler üretir. Her bir manastır kurulun kendine özgü idari yönetim tarzı vardır ve her birinin Ulusal Yüksek Ruhani Kurula ikişer temsilci delege olarak seçme hakkı vardır. Yukarıda sayılan Manastır Cemiyeti üyeler kuruluna ek olarak, merkez Ecdmiazin’in manevi bir parçası olan Kilikya Ermeni Katolikosluğunun idari ve ruhani otoritesi altında faaliyet gösteren bir Manastır Cemiyet Üyeleri Kurulu daha vardır.
Genel olarak Ermeni cemaat birimlerinin çokları demokratik ilkelere dayalı tüzüklerle yönetilirler ve faaliyet gösterirler. Cemaatler idari yönetim açısından Ana Taht Kutsal mekan merkez Ecdmiazinden bağımsız faaliyet gösterirler, ancak dini ve kilise faaliyetleri açısından ve aynı zamanda gelenek ve görenek bakımından Ana Taht Ecdmiadzine Ruhani bağlarla manen ve sımsıkı bağlıdırlar.
Ben, günümüz Ortodoks Ermeni Apostolik Kilisesinin yönetim tarzını çağdaş ve demokratik bulmuyorum. Kilisemizin günümüz yönetim tarzı geçmişin bir ürünüdür, zamanımızın anlayışına uymamakta, zamanın gerisinde kalarak insanlarımızın beklentilerine cevap verememektedir. Kanımca, kilisemizin yönetimi, ”Reform” a, çağdaş demokratik ilkelere dayalı bir yönetim tarzına, daha açık şeffaflığa, ruhanilerimiz ve halkımız arasındaki ilişkilerin daha ahenkli bir düzene sokulmasına,kilisenin sosyal alandaki etkinliğinin artırılmasına ihtiyacı vardır.
Mezhep sorunlarının ve tarikatçılığın hızla yayıldığı günümüzde, zamanın anlayışından uzak yönetim tarzına sahip bir kilisenin yarınları tehlikelerle, en azından yıpranmalarla karşı karşıya kalma olasılığının yüksek olduğunu düşünmekteyim.
Kilisemizin yarınlarının olası sorunlarıyla ilgilenmek, onu olası tehlikelerden sakınmak ve korumak hepimizin görevidir.
Bu bağlamda ben, zamanımızda biz kilisemizi ancak çağdaş ve ileri demokratik ilkeler üzerine geliştirilmiş bir yönetim tarzı veya eşdeğer bir tüzükle yöneterek olası tehlikelerden, sarsıntılardan, yıpranmalardan koruyabilir, zenginliğine zenginlik katabiliriz kanaatindeyim.
Bu, zamanımızda insanlarımız talebi ve çağımız anlayışın bir icabıdır.
Dr.med.Sarkis Adam
ՄԵՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԵԱՅՑ ՍՈՒՐԲ ԵԿԵՂԵՑԻՆ’ ԱՅՍՕՐ:
Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցւոյ սիրտը’,կենդրոնը’ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինն է, իսկ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսութիւնը’ անոր գլուխը:
Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի հոգեւոր առաջնորդութեամբ, Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութիւնը,Պատրիարքական զոյգ Աթոռները, Թեմերը, ծուխերը, վանքերը, ճեմարանները ,հոգեւոր դասը ու հաւատացեալ ժողովուրդի հոգեւոր միասնականութիւնը եւ աջակցութիւնը միասնաբար կը կերտեն Հայաստանեայց Եկեղեցւոյ ապագան:Այս համընդհանուր ուժը, Հայաստանի , Արցախի եւ սփիւռս հայ աշխարհի միջեւ ստեղծաց է, համաշխարհային ցանց մը.
Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցւոյ գերագոյն հոգեւոր եւ վարչական առաջնորդը’ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը ,թէ’ Հայաստանի թէ ալ Հայաստանէ դուրս ,աշխարհասփիւռ 10 միլիոն հայուն հայրապետն ու հոգեւոր հովիւնն է:
Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը,Քահանայպետը Հայոց Հայաստանեայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցւոյ հոգեւոր եւ նուիրապետական գերագոյն իշխանութիւնն է,անոր հոգեւոր իշխանութեան տակ են Հայ Քրիստոնեայ համայնքները: Ներկայիս, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի “Ի հոգեւորս” ենթակայութեան տակ են Հայ Եկեղեցւոյ նուիրապետական աթոռները, , Երուսաղեմի Հայոց Պատրիարքութիւնը,Թուրքիոյ Հայոց Պատրիարքութիւնը եւ Հայաստանի ու Սփիւռքի Հայոց Առաջնորդութիւնները :
Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը կ’ընտրուի Մայր Աթոռ Էջմիածնի Ազգային- Եկեղեցական Ժողովի կողմէ ցմահ: Ազգային-Եկեղեցական Ժողովը, Հայ Եկեղեցւոյ բարձրաստիճան վարչական մարմինն է, ներկայիս կազմուած է 455 պատգամաւորներէ,այս ժողովին անդամ են բարձրաստիճան հոգեւորականններ, Եպիսկոսներ եւ աշխարհականներ:
Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցւոյ ,հոգեւոր եւ վարչական կառոյցներու կեդրոն Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը ունի հետեւեալ հոգեւոր ու վարչական մարմինները.
Ազգային Եկեղեցական Ժողով:
Այս ժողովը Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցւոյ գերագոյն կանոնադիր մարմինն է,որուն կը նախագահէ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը, Ժողովը կը բաղկանայ եկեղեցական ու աշխարհական անդամներէ,որուն աշխարհական անդամները կ’ընտրուին թեմերու պատգամաւորական ժողովներէն:Այս ժողովին պարտականութիւններէն մին ալ է,ընտրել Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը :
Եպիսկոպոսաց Ժողով:
Այս ժողովը վարչական խորհրդակցական մարմին մըն է,որուն կը նախագահէ կաթողիկոսը:Այս ժողովին պարտականութիւնը, Հայ. Առաք.Եկեղեցւոյ դաւանական, եկեղեցական, ծիսական, կանոնական ու վարչական հարցերու վերաբերեալ ծրագիրներ, առաջարկներ ու լուծումներ պատրաստել ու անոնք Ազգային Եկեղեցական Ժողովին ներկայացնել է:
Գերագոյն Հոգեւոր Խորհուրդ:
Հայ.Առաք.Եկեղեցւոյ բարձրագոյն գործադիր իշխանութիւնն է,որուն կը նախագահէ Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը :Հայոց զոյգ պատրիարքներն ալ այդ ժողովին համատենապետներն են: Խորհուրդը կը կազմուի բարձրաստիճան եկեղեցական ու աշխարհական անդամներէ,որոնք կ’ընտրուին , երբեմն Ազգային Ժողովի կողմէ, երբեմն ալ կը նշանակուին կաթողիկոսի կողմէ:Գերագոյն Հոգեւոր խորհուրդը կը գործէ 1924 թուականէն Գեւորգ Ե.Կաթողիկոսի օրէն ի վեր: Ըստ աւանդութեան Գերագոյն Հոգեւոր Խորհրդի նիստերը ,տեղի կ’ունենան տարին նուազագոյն <Չորս>անգամ:
Թեմական Պատգամաւորական Ժողով:
Թեմի բարձրագոյն կանոնադիր մարմինն է,ընդհանրապէս նախագահը, թեմակալ Առաջնորդն է,իսկ դիւանի ատենապետն ալ աշխարհական մը:(կարգ մը թեմերու կանոնագիրի մէջ նմամ յօդուած եւ կամ պայման չկայ)
Անդամները կ’ընտրուին համայնքայիններէն’ ծուխի անդամներէն: Թեմական Պատգամաւորական Ժողովը կ’ընտրէ,Ազգային Եկեղեցական Ժողովի պատուիրակները, որոշ թեմերու մէջ Թեմի Առաջնորդը եւ նաեւ Թեմական Խորհրդի անդամները, բացի ասկէ ԹՊԺ կը քննարկէ եւ նաեւ կը կայացնէ թեմէն ներս առկայ վարչական ու տնտեսական հարցերու վերաբերեալ որոշումներ.
Թեմական Խորհուրդ:
Թեմի բարձրագոյն գործադիր իշխանութիւնն է , թեմակալ առաջնորդի նախագահութեամբ եւ ունի նաեւ աշխարական ատենապետ մը(կարգ մը թեմերու կանոնագիրի մէջ նման յօդուած եւ կամ պայման չկայ) :Առաջնորդի գլխաւորութեամբ թեմական խորհրդը կը կարգաւորէ թեմի ներքին վարչական գործունէութիւնը. Թեմական Խորհուրդի անդամները կ’ընտրուին ԹՊԺ կողմէ.
Վանական Միաբանութիւն:
Կազմուած է վանքի կուսակրօն հոգեւորականներէն’ վանահօր նախագահութեամբ: Ներկայիս Հայ. Եկեղեցին ունի Սուրբ Էջմիածնի, Երուսաղէմի Սրբոց Յակոբեանց ու Իսթանպուլի Թրքահայոց Պատրարքութեան Միաբանութիւնը, որը ներկայիս չի գործեր:.
Միաբանութիւնը կը քննարկէ ու կ’որոշէ վանքի ներքին հարցերը: Իւրաքանչիւր միաբանութիւն ունի անկախ ու ազատ կարգավիճակ, նաեւ իրաւունք’ ընտրելու իրենց երկու պատգամաւորները’ Ազգային Եկեղեցական Ժողովի մասնակցելու համար:
Կիլիկեան Աթոռն ալ ունի իր վանական դրութիւնը,որ անշուշտ մաս կը կազմէ Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցւոյ:Ան պարզապէս վարչական անջատ կառոյց մըն է:
Ծխական Անդամական Ժողով:
Համայնքի ընդահուր ժողովն է, որուն կը նախագահէ համայնքի հոգեւոր հովիւը: Ծխական Անդամական ժողովը կ’ընտրէ եւ կամ կը նշանակէ ծխական խորհուրդի անդամները եւ ծխական Խորհրդի պատգամաւորները’,
Ծխական Խորհուրդ:
Համայնքի գործադիր մարմինն է, հոգեւոր հովիւի նախագահութեամբ :Կը զբաղի ծուխի վարչական , տնտեսական , ելեւմտական հարցերուն եւ ներքին գործունէութիւններու հետ.Ծխական խորհուրդի անդամները կ’ընտրուին ,կամ կը նշանակուին Ծխական Անդամական Ժողովիէն :
Հայկական համայնքներէն շատեր, ընդհանրապէս կը գործեն իրենց յատուկ կանոնադրութեամբ, տեմոկրատական’ ժողովրդավարական սկզբունքներու հիման վրայ, այլ խօսքով համայնքները, գործնական’ վարչական առումով Ս.Էջմիածինէն անկախ են,իսկ եկեղեցական’ հոգեւոր առումով ,Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնին հաստատ ու սերտ կապերով կապուած տէմոկրատական’ ժողովրդավարական հայկական կառոյցներ են:
Ըստ իս, ներկայիս Հայ. Եկեղեցւոյ վարչական դրութիւնը այժմէական չէ, թէ Հայաստանէն ներս եւ թէ դուրս սփիւռքի հայ համայնքներու վերաբերեալ կիրարկուած քաղաքականութիւնն է,ինչ որ այժմէական չէ: Ան, անցեալի շրջաններու հայ եկեղեցւոյ կառավարման քաղաքակնութեան արդիւնքն է:
Ըստ իս, նախ անպայման այս քաղաքականութիւնը պէտք է որ ,փոխուի, բարելաւուի,բարեկարգութեան ենթարկուի , Ժողովուրդավար Հայ. Եկեղեցւոյ , համար նոր’ արդիական կանանոնադրութիւն մը պէտք է կեանքի կոչել եւ նաեւ եկեղեցականներու եւ աշխարհական վարչականներու միջեւ փոխյարաբերութիւնները ու կապերը յստակացնել:
Երբ, դարաշրջանիս աղանդաւորական շարժման ահռելի հոսանքը մեծ վտանգներ կ’սպառնայ քրիստոնէական աշխարհի եւ նաեւ ի մէջ այլոց մեր եկեղեցական կեանքին,մենք բոլորս ալ,մեր ուշադրութիւնը պէտք է կենդրոնացնենք, մեր եկեղեցւոյ ներկայ ու ապագայի ուղղեալ հարցերու լուծման վերաբերեալ մարտահրաւէրի վրայ:
Ես կը խորհիմ ,դարաշրջանին պայմաններու տակ մենք, մեր եկեղեցին միայն արդիական ժողովրդավար սկզբունքներու հիման վրայ մշակուած քաղաքականութիւնով կառավարելով կրնանք պայծառացնել եւ նաեւ մեր հարցերը յաղթահարել:Այս գաղափարախօսութիւնը դարուս մէջ անհրաժեշտութիւն եւ պահանջատիրութիւնն մըն է.
Տօքթ. Սարգիս Ատամ
11 Յուլիս 2016
Yorumlar kapatıldı.