Selman Keleş
Van’ın Başkale ilçesine bağlı Albayarak Mahallesi’nde bulunan ve 13 ile 14. yüzyıllarda yapıldığı tahmin edilen Ermenilere ait Aziz Bartholomeus Manastırı, Türkiye’de kültürel soykırım politikalarının tüm uygulamalarının izlerini taşıyor. Manastıra fiziki olarak verilen zararlar bir yana, askerlerin manastırın içini yıllarca tuvalet olarak kullandıkları ortaya çıktı.
***
VAN (DİHA) – Başkale’nin Albayarak Mahallesi’nde bulunan Ermenilere ait Aziz Bartholomeus Manastırı, Cumhuriyetin ilk yıllarından sonra askeri alan içerisine alınırken, geçen yıllar boyunca Manastırın tahrip edilmemiş bir tarafı neredeyse kalmadı. Define için manastırı kazan, manastırın etrafına çeper kazan, duvardaki resim ve sembollerin üzerini çizen askerlerin, manastırın içini ise tuvalet olarak kullandığı ortaya çıktı.
Van’ın Başkale ilçesine bağlı Albayarak Mahallesi’nde bulunan ve 13 ile 14. yüzyıllarda yapıldığı tahmin edilen Ermenilere ait Aziz Bartholomeus Manastırı, Türkiye’de kültürel soykırım politikalarının tüm uygulamalarının izlerini taşıyor. Manastıra fiziki olarak verilen zararlar bir yana, askerlerin manastırın içini yıllarca tuvalet olarak kullandıkları ortaya çıktı. 4. yüzyılda yaşamını yitiren Aziz Bartholomeus’un mezarı üzerine inşa edildiği tahmin edilen manastır, Birinci Dünya savaşına kadar Ermeniler tarafından aktif olarak kullanılırken “tehcir” adı altında Ermenilere yapılan soykırımla birlikte Ermenilerin kaderi gibi manastır da yıkıma uğradı. Manastıra, Cumhuriyetin ilk yıllarında mahallede yapılan askeri karakol tarafından el konularak, manastır karakol sınırlarının içerisine alındı. Yıllarca askeriyenin denetimi altında tutulan manastırın etrafını mevzi amacıyla kazan askerler, manastırın içini ise tuvalet olarak kullandı.
Manastır baştan sonra tahrip edilmiş durumda
Bugüne kadar hiç restore edilmeyen manastırın tavanı tamamen çökmüş durumdayken iç ve dış duvarları ise askerlerce tahrip edildi. Manastırın iç kısmında ise hazine arayan askerlerin neredeyse kazmadığı bir yer kalmamış durumda. Manastırın hemen yanı başında bulunan manastır papazının evi de aynı şekilde tahrip edilmiş durumda. Manastırın iç ve dış duvarlarında Hıristiyanlık inancını temsil eden figür ile sembollerin üzeri ise askerler tarafından çizilip, tahrip edilmiş. Manastırın içler acısı durumu ise askerlerin 2013 yılında farklı bir karakola taşınmasıyla birlikte gün yüzüne çıktı. Manastırın dışında, bölgede bulunan Ermeni halkına ait yüzlerce tarihi eser de koruma altına alınmış değil.
Askerlerin manastırı gasp ederek köy sakinlerini yada turistleri yaklaştırmadığını belirten mahalle sakinlerinden Faik Durmaz, manastıra ilişkin bilgi ve gözlemlerini şöyle anlattı: “Yıllarca burası askeriyenin eli altında kaldı. O yıllar içersinde manastırı harabeye çevirdiler. Etrafını mevzilerle kazdılar. İçindeki yazı ve resimlerinin hepsini tahrip ettiler. Burasını tuvalet olarak kullanıyorlardı.” .
‘Yok olup gitsin istiyorlar’
Mahalle sakinlerinin, manastırın restorasyonu için yetkililere defalarca müracaatta bulunduğunu kaydeden Durmaz, “Askeriye alanda olduğu için yapmadılar. Askeriye çıktıktan sonra da bir şey yapmadılar. Bu haline terk ettiler” dedi. Manastırın tamamen yok olmasının beklendiğini ifade eden Durmaz, köylülerin manastırın zarar görmemesi için çocuklarını ve hayvanlarını bile alandan uzak tutmaya çalıştığını söyledi. Bölgede yüzlerce tarihi eser olmasına rağmen hiçbirinin koruma altına alınmadığına dikkat çeken Durmaz, “Bu değerlerin yıkılması içinde elinden geleni yapıyor. Eğer sahip çıksalardı gelip yaparlardı” diye konuştu.
Askeriyenin çıkmasıyla birlikte ilçe kaymakamlığı tarafından manastırı korumak amaçlı bir bekçi görevlendirilirken, neredeyse tamamen tahrip olan manastırın korunması veya restorasyonu için ise herhangi bir girişim söz konusu değil.
Ödenek bitmiş!
Konuya ilişkin görüştüğümüz İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne bağlı Müze Müdürlüğü’nden bir yetkili ise “Orası askeriyenin denetimden olduğu için biz bile giremiyorduk o alana. Daha önceden yanılmıyorsam orayla ilgili bir çalışma vardı. Ödenek yetersiz kaldığı için öyle kaldı. Şimdi ise orayla ilgili bir çalışmamız yok” sözleriyle durumu savunmaya çalıştı.
(sk-em/sy)
http://www.diclehaber.com/tr/news/content/view/482806?from=1815887918
Yorumlar kapatıldı.