Engin Özer / @enginzer
Cihan devleti Osmanlı İmparatorluğu’nun 3 kıtaya yayıldığını, Viyana kapılarına dayandığını ancak Avusturya Arşidüklüğü’nün kapıları bir türlü açmadığını hepimiz biliyoruz. Amerika’ya gitmeden önce Avusturya’ya çörek yaptırmıştık. Rivayet odur ki dönemin en haşmetli krallıklarından olan Avusturya, Viyana Kuşatması’nda Osmanlı’ya boyun eğmediği ve bağımsızlığını kaybetmediği için günlerce kutlama tertip etmiş; hatta kutlamalar anısına Türk bayrak geleneğindeki hilal’den esinlenerek bir de çörek yaptırmış. Kelime anlamı “Hilal çöreği” anlamına gelen “Croissants” yani bildiğimiz kruvasanın tarihinin buradan geldiğine inanılıyor. Kruvasan hakkında birkaç rivayet daha var ama hepsi sonuçta Osmanlı işgaline ve bayraktaki hilal şekline bağlanıyor.2. Batı’ya ilerlemek en büyük hobimiz gibi gözükse de işin ucunda ganimet ve ekonomi de var
Osmanlının uzunca bir dönem batıyı korkudan titrettiği, özellikle ikinci kuşatmada Viyana’yı sağlam ablukaya aldığı, Polonya kuvvetleri yardıma koşmasa kentin düşebileceği söyleniyor. Baksanıza adamlar sevinçten pasta börek işine bile girmişler. Günümüzde İstanbul’un fetih etkinlikleri kadar abartmasalar da onların da kendilerince sevinme ya da bizim tarafa laf çakma gibi faaliyetleri yok değil 🙂
Osmanlının uzunca bir dönem batıyı korkudan titrettiği, özellikle ikinci kuşatmada Viyana’yı sağlam ablukaya aldığı, Polonya kuvvetleri yardıma koşmasa kentin düşebileceği söyleniyor. Baksanıza adamlar sevinçten pasta börek işine bile girmişler. Günümüzde İstanbul’un fetih etkinlikleri kadar abartmasalar da onların da kendilerince sevinme ya da bizim tarafa laf çakma gibi faaliyetleri yok değil 🙂
Haklılar da, biz olsak biz de kesin yapardık. Çörekten “geleneksel” Avrupa mimarisine uygun dev saray bile yapardık; çünkü Osmanlı dediğin öyle kolay lokma değil. Önüne çıkanı eşşekten düşmüş karpuza çeviriyor. Azerbaycan’dan İspanya’ya, Afrika’da Somali’lere kadar gidiyor.
3. Ceddin deden neslin baban!
Mehter marşından da biliyoruz ki, dosta güven mel’una zillet veren pek kahraman Türk Milleti olarak ordularımız, pek çok zaman vermişlerdir dünyaya şan. O dönemler sırf marştaki davullu çanlı müziğin karşı tarafta yarattığı psikolojik baskıyla bile her ay 30 futbol sahası kadar toprak savaşmadan gelen kutusuna kaydediliyor. Ama Amerika’yla ilişkiler hakkında pek bir malumatımız yoktu.
Mehter marşından da biliyoruz ki, dosta güven mel’una zillet veren pek kahraman Türk Milleti olarak ordularımız, pek çok zaman vermişlerdir dünyaya şan. O dönemler sırf marştaki davullu çanlı müziğin karşı tarafta yarattığı psikolojik baskıyla bile her ay 30 futbol sahası kadar toprak savaşmadan gelen kutusuna kaydediliyor. Ama Amerika’yla ilişkiler hakkında pek bir malumatımız yoktu.
4. Bu haritayı ilk defa gördük
Osmanlı İmparatorluğu’nun 3 kıtaya yayıldığını biliyorduk ama ne yalan söyleyelim inceden İngiliz Cumhurunun Ülkesi’ni kestiğini bilmiyorduk. Osmanlı İmparatorluğu’nun 1803 yılına ait bu haritasında bağımsızlığını ilan etmiş Amerika “İngiliz Cumhurunun Ülkesi” olarak adlandırılmış; yani USA değil İCÜ.
Osmanlı İmparatorluğu’nun 3 kıtaya yayıldığını biliyorduk ama ne yalan söyleyelim inceden İngiliz Cumhurunun Ülkesi’ni kestiğini bilmiyorduk. Osmanlı İmparatorluğu’nun 1803 yılına ait bu haritasında bağımsızlığını ilan etmiş Amerika “İngiliz Cumhurunun Ülkesi” olarak adlandırılmış; yani USA değil İCÜ.
5. Siyulara kadar listelemişler
Harita hayli ayrıntılı. 16. yüzyıldan önce bölgedeki 6 Kızılderili birliği tarafından oluşturulmuş “İrokualar Konfederasyonu” dahi belirtilmiş. Birliği oluşturan topluluklardan Eastern Sioux yani Doğu Siyular “Siyu-yu Şarkî”, Western Sioux yani Batı Siyular “Siyu-yu Garbî” olarak Osmanlıcaya çevrilmiş. Black Pawnees kabilesi için “Kara Panis”, White Pawnees kabilesi içinse günümüzde daha aşina olduğumuz bir isim olan “Ak Panis” tanımları yapılmış.
Harita hayli ayrıntılı. 16. yüzyıldan önce bölgedeki 6 Kızılderili birliği tarafından oluşturulmuş “İrokualar Konfederasyonu” dahi belirtilmiş. Birliği oluşturan topluluklardan Eastern Sioux yani Doğu Siyular “Siyu-yu Şarkî”, Western Sioux yani Batı Siyular “Siyu-yu Garbî” olarak Osmanlıcaya çevrilmiş. Black Pawnees kabilesi için “Kara Panis”, White Pawnees kabilesi içinse günümüzde daha aşina olduğumuz bir isim olan “Ak Panis” tanımları yapılmış.
6. Sırrı hâlâ süren efsane harita
Osmanlı alfabesi ve harflerin birbirine bağlı oluşturduğu kelime yapısı haritacılar için büyük kolaylık sağlıyor. Böylece geniş alanlar harita üzerinde karmaşaya mahal vermeden isimlendirilebiliyor. Bu harita Osmanlı İmparatorluğu’nun Amerika hakkında ilk detaylı haritası olarak biliniyor. Ancak kıta olarak bakacak olursa çok daha eskilere, 16. yüzyılda Piri Reis’in meşhur haritasına kadar gidilebilir.
Osmanlı alfabesi ve harflerin birbirine bağlı oluşturduğu kelime yapısı haritacılar için büyük kolaylık sağlıyor. Böylece geniş alanlar harita üzerinde karmaşaya mahal vermeden isimlendirilebiliyor. Bu harita Osmanlı İmparatorluğu’nun Amerika hakkında ilk detaylı haritası olarak biliniyor. Ancak kıta olarak bakacak olursa çok daha eskilere, 16. yüzyılda Piri Reis’in meşhur haritasına kadar gidilebilir.
7. Harf devrimi öncesi ve sonrasında Amerika’ya göç eden ilk Osmanlılar
Harf Devrimi ile Latin Alfabesine geçilmeden hemen önce Osmanlıcayla yazılmış son haritanın tarihi 1928 yılı. Aynı yılın Kasım ayında Harf Devrimi’yle Latin Alfabesine geçmiştik. Osmanlıyla Amerika ilişkileri 19. yüzyılın başlarına dayanıyor. 1783 bağımsızlık savaşından sonra Amerika, Osmanlı’ya göre hayli küçük topraklara sahip olsa da ticari olarak etkinliğini artırmaya başlamış. Dönemin Osmanlısı ise hasta adam yıllarında.
Harf Devrimi ile Latin Alfabesine geçilmeden hemen önce Osmanlıcayla yazılmış son haritanın tarihi 1928 yılı. Aynı yılın Kasım ayında Harf Devrimi’yle Latin Alfabesine geçmiştik. Osmanlıyla Amerika ilişkileri 19. yüzyılın başlarına dayanıyor. 1783 bağımsızlık savaşından sonra Amerika, Osmanlı’ya göre hayli küçük topraklara sahip olsa da ticari olarak etkinliğini artırmaya başlamış. Dönemin Osmanlısı ise hasta adam yıllarında.
8. Amerika’ya giden ilk Osmanlılar denilince akla gelen isim Ahmed Frank
Amerika’ya Osmanlı İmparatorluğu’ndan gelen ilk göçler 1800’lü yıllarda. Amerika’ya giden ilk Türklerden biri olan Ahmed Frank’e göre 1820’de yapılan nüfus sayımında Amerika’da 21 Türk yaşamakta.
Amerika’ya Osmanlı İmparatorluğu’ndan gelen ilk göçler 1800’lü yıllarda. Amerika’ya giden ilk Türklerden biri olan Ahmed Frank’e göre 1820’de yapılan nüfus sayımında Amerika’da 21 Türk yaşamakta.
9. Neden Geldim İstanbul’a şarkısındaki sır
Hatta, ünlü “Neden Geldim İstanbula” şarkısı aslen “Neden Geldim Amerikaya” şeklindedir. Anadolulu bir Rum olan Ahilleas Pulos tarafından New York’daki bir Osmanlı kahvehanesinde kaydedilmiştir. Zavallı Pulos, onca günlük kara ve deniz yolculuğundan sonra Amerika ellerinde efkâra bağlamış ve bu meşhur kaydı yapmış.
Hatta, ünlü “Neden Geldim İstanbula” şarkısı aslen “Neden Geldim Amerikaya” şeklindedir. Anadolulu bir Rum olan Ahilleas Pulos tarafından New York’daki bir Osmanlı kahvehanesinde kaydedilmiştir. Zavallı Pulos, onca günlük kara ve deniz yolculuğundan sonra Amerika ellerinde efkâra bağlamış ve bu meşhur kaydı yapmış.
10. Misyonerlik, göçler ve Amerika’daki ilk Anadolu toplumu
Amerika’nın Monroe Doktrinine göre Avrupa’nın iç işlerine karışmayacağını açıklamış olması Osmanlı’yla ilişkilerinde de belirleyici rol oynamış. Paris Anlaşmasına göre Osmanlı Devleti’nin Avrupalı sayılmasından ötürü Amerika, Osmanlı’ya direkt müdahalelerde bulunamıyor, bunun yerine misyonerlik ve karşılıklı göç faaliyetleriyle ticari ve siyasi ilişkiler kuruluyor. Osmanlı topraklarından Amerika’ya öncelikli olarak Rum ve Ermeniler gidiyor.
Amerika’nın Monroe Doktrinine göre Avrupa’nın iç işlerine karışmayacağını açıklamış olması Osmanlı’yla ilişkilerinde de belirleyici rol oynamış. Paris Anlaşmasına göre Osmanlı Devleti’nin Avrupalı sayılmasından ötürü Amerika, Osmanlı’ya direkt müdahalelerde bulunamıyor, bunun yerine misyonerlik ve karşılıklı göç faaliyetleriyle ticari ve siyasi ilişkiler kuruluyor. Osmanlı topraklarından Amerika’ya öncelikli olarak Rum ve Ermeniler gidiyor.
11. Sünnetçiye ihtiyacı olduğunda ne yapacak bu millet!?
O dönemlerde Türk, Kürt, Yahudi, Ermeni gibi farklı kökenlerden göç etmiş Osmanlı vatandaşları Balkan Savaşları ya da Ermeni ayaklanmaları gibi olaylarda kimi zaman karşı karşıya gelseler de genellikle birbirlerine destek olmuşlar. Hatta bulundukları bölgede bir caddeye “Osmanlı Caddesi” adını vermiş ve bölgedeki kahvehanelerde ilişkilerini sürdürmüşlerdi.
O dönemlerde Türk, Kürt, Yahudi, Ermeni gibi farklı kökenlerden göç etmiş Osmanlı vatandaşları Balkan Savaşları ya da Ermeni ayaklanmaları gibi olaylarda kimi zaman karşı karşıya gelseler de genellikle birbirlerine destek olmuşlar. Hatta bulundukları bölgede bir caddeye “Osmanlı Caddesi” adını vermiş ve bölgedeki kahvehanelerde ilişkilerini sürdürmüşlerdi.
Türkler İngilizce bilmediklerinden dil sorununu genellikle daha önce gelmiş Ermenilerden aldıkları yardımla, helal et sorununu ise Yahudiler aracılığıyla gidermişler. Sünnetçi lazım olduğundaysa Ortodoks Yahudilerden destek görmüşler.
Yorumlar kapatıldı.