Bugünkü Ermenistan Cumhuriyeti “en yeni Ermenistan” olarak da anılabilir. Eski ve orta çağlardaki krallıkları, hanedanları ve ittifakları, ilaveten 1918’deki kısa süreli cumhuriyetle birlikte Sovyet Ermenistanı’nı düşünecek olursak Ermenistan’ların sayısı beşe, hatta ona kadar bile çıkabilir. Başkenti Yerevan olan bugünkü Ermenistan bağımsızlığını, tüm ülkede SSCB’den ayrılmak için referandumun yapıldığı 21 Eylül 1991’de resmen ilan etti.
Oylama, Moskova’nın son yıllarda kısıtlamalarını gevşettiği ve 25 Aralık 1991’de Sovyetlerin dağılmasıyla sonuçlanan sürecin özgül koşullarında yapıldı. Ermenistan Cumhuriyeti bu referandumdan sonra egemen bir devlet kimliğiyle uluslararası toplumun tam üyesi olarak kabul edildi ve 1992’de Birleşmiş Milletler’e katıldı.
Ermenistan’ın bir kez daha dünya haritalarında yer alması Ermeniler için bir rüyanın gerçekleşmesi anlamını taşıyordu. Sovyet Ermenistanı son derece kapalı bir ülkeydi ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile Ermeni Diyasporasının ilişkileri de sınırlıydı. Her ne kadar kültürel ve eğitsel ilişkiler, yanı sıra turizm söz konusu olsa da, bunlar da Kremlin’in dayattığı kısıtlamalarla gölgelenmekteydi.
Değişimin bir dönüm noktası 7 Aralık 1998’de yaşanan, Kuzey Ermenistanı vuran, Spitak, Gümrü (o zaman Leninakan) ve Vanadzor (o zaman Kirovakan) kentleri çevresinde çok büyük hasara yol açan deprem oldu. Depremzedeler için ülkeye ulaştırılan insani yardımlar SSCB’nin ilk kez kapıyı dış dünyaya açmasına neden oldu. Devletler ve hayır kuruluşları ülkenin yardımına koştular ve Ermeni Diyasporası bir çeşit uyanış yaşayarak, her şeyden önce yardıma ihtiyacı olan, ama aynı zamanda soykırımdan (hatta bazı Ermeni toplumları için daha da eskiden) beri hiç gerçek, derin bir ilişki kurmadıkları bir ülkeyi keşfetti.
5 temmuz 1995’te kabul edilen ve 2005’te değişiklikler yapılan Ermenistan Cumhuriyeti anayasası ülkenin demokratik bir yapıya sahip olduğunu belirtir. Cumhurbaşkanı en üst kademede yer alan devlet görevlisidir; ancak Millet Meclisi (parlamento, Amerika’daki Kongre’nin eşdeğeri) ve hükümet (yani başbakan ve bakanlar kurulu) da üst düzey yetkili organlardır. Ermenistan’ın ayrıca yüksek hukuk organı niteliğindeki, genel olarak mevzuatı denetleyen ve Anayasa ile ilgili davalara bakan bir Anayasa Mahkemesi vardır. Bu yeni Ermenistan’ın anayasası hazırlanırken Fransa ve bir miktar Amerika’nın anayasası örnek alınmıştır. 2013’ten bu yana da, gelecekte İngiliz parlamenter sistemine daha yakın bir anayasanın benimsenmesine yol açabilecek bir anayasa reform için çalışmalar sürmektedir.
Ermenistan’ın siyaset ve insan hakları alanındaki performansında 1991’den bu yana sorunlar görülmekte. Seçimlerin çoğu özgür olduğu iddia edilemeyecek koşullarda yapılmış, rüşvet, oy sandıklarında usulsüzlükler yaygın olarak yaşanmıştır. Seçimlerle bağlantılı olsun olmasın politik şiddet, örneğin 1999’da Meclis’te yaşanan silahlı saldırı ve 1 Mart 2008’de başkanlık seçimlerinin ardından göstericilere polis müdahalesi, üstelik her iki olayın da can kayıplarıyla sonuçlanmış olması, son yirmi yıl içinde birden fazla kez yönetimin meşruiyetine gölge düşürmüştür.
Bunlar ve diğer sorunlara rağmen Ermenistan Cumhuriyeti dört bir yana dağılmış Ermeni halkının ulusal anayurdu, bütün grupların, hiziplerin ve dünyanın çeşitli köşelerindeki Ermenilerin farklı temsilcilerinin buluşma noktası olarak kabul edilmiştir. Sanatsal, kültürel etkinlikler ve dini bağlar bir yana, Ermenistan’da Diyaspora tarafından, ticari yatırımlardan gönüllü çalışmalara, kamu sektörüne sağlanan destekten altyapıya ilişkin faaliyetlere kadar çok çeşitli projeler yürütülmekte. Yıllar içinde birçok Diyasporalı Yerevan’a ya da ülkenin başka kentlerine kalıcı olarak yerleşmiş, bazıları da Ermenistan’ı ikinci vatan yaparak yaz tatillerini burada geçirmeyi tercih etmiştir.
Bugünkü Ermenistan’la ilgili anlatacağımız yeni yeni gerçekleri izlemeyi ihmal etmeyin.
Referanslar ve Diğer Kaynaklar
1. Simon Payaslian. The History of Armenia. Palgrave Macmillan, 2007
2. National Assembly of the Republic of Armenia. “The Constitution of the Republic of Armenia (with amendments)”
3. President of the Republic of Armenia
4. National Assembly of the Republic of Armenia
5. The Government of the Republic of Armenia
6. The Constitutional Court of the Republic of Armenia
7. Wikipedia: “History of Armenia”
Bizi takip edin
The coat of arms of the Republic of Armenia, adopted on April 19, 1992
Görsele ait bilgi
19 Nisan 1992’de kabul edilen Ermenistan Cumhuriyeti arması.
Atıf ve kaynak
[Genel kullanıma açık alan], Wikimedia Commons
Facebook – Twitter – Instagram – Google+
Yorumlar kapatıldı.