Gerçek 11.
“Ermenistan” adının en eski arkeolojik kaydı İ.Ö. 6. yüzyıla aittir. Bölgede İ.Ö. 9. yüzyıla kadar hüküm süren Urartu kralları sık sık komşu halklarla, özellikle Asurlular ve Medler, daha sonra da Partlarla savaş halindeydi. O döneme ait tarih kaynaklarımız bugün çok sınırlıdır; ancak İ.Ö. 330 yılları civarında Büyük İskender’in istilalarının bölgedeki hükümdarlıkları zayıflatmasının ardından bağımsızlığını ilan etmiş bir Ermeni krallığının İ.Ö. 585 yılı civarından itibaren varlığına ilişkin kayıtlara rastlanıyor.
Söz konusu Ermeni krallığı, onu Ermenilerin yaşadığı ve Küçük Ermenistan diye adlandırılan diğer bölgelerden ayırt etmek için – örneğin Romalılar tarafından – “Büyük Ermenistan” olarak anılırdı. Büyük Ermenistan’ın Ermenice karşılığı “Mets Hayk” (ya da modern Batı Ermenice söylenişiyle Meds Hayk), Küçük Ermenistan’ınki de, “Pokr Hayk”dır.Büyük Ermenistan’ı birbirini izleyen üç hanedan yönetti. Bunların her biri, hanedanın kurucusunun adıyla anılan Yervanduni (Yunan ya da Roma dilinde Orontid), Artaşisyan (Artaksiad) ve Arşakuni (Arsakiad) hanedanlarıydı. Sonuncu hanedan tacını İ.S. 428 yılında terk etti.
Bin yıl kadar süren bu dönemde, çeşitli güçler ve imparatorluklar arasında sıkışmış olsa da, ulusal bir kültür inşa edildi. Her ne kadar bugün elimizde söz konusu dönemin mimarisi, sanatı, edebiyatı, müziği ve dini yaşamına ait çok az iz kalmış olsa da, günümüze kadar varlığını sürdüren Ermeni kimliğinin iki köşe taşı niteliğindeki Ermeni Hıristiyanlığı ve alfabesi bu dönemin sonunda oluştu.
Yine bu dönemde, İ.Ö. 1 yüzyılda, en ünlü Ermeni kralı olan Büyük Tigran (Tigranes), Hazar Denizi’nden Karadeniz’e ve Akdeniz’e kadar uzanan, birkaç on yıl boyunca Roma ve Part hükümdarlıklarını gölgede bırakan bir imparatorluğu yönetti. Tigran (Batı Ermenicesinde Dikran), tıpkı Büyük Ermenistan’ın eski kralları ve hanedanlarının adları olan Yervand (Yervant), Artaşes (Ardaşes) ve Arşak (Arşag) gibi bugün de Ermeniler arasında sık rastlanan adlardır.
Referanslar ve Diğer Kaynaklar
1. Simon Payaslian. The History of Armenia. Palgrave Macmillan, 2007, s. 4-40
2. Wikipedia: “Kingdom of Armenia (antiquity)”
A map of the region, indicating Greater Armenia during the rule of Tigran the Great from 95 to 55 BC, and the extent of his domains up to 66 BC.
Görsele ait bilgi
İ.Ö. 95 ile 55 yılları arasında Büyük Tigran’ın krallığı döneminde Büyük Ermenistan’ı ve İ.Ö. 66 yılına kadar hakimiyeti altındaki toprakları gösteren harita.
Atıf ve Kaynak
Robert H. Hewsen. Armenia: A Historical Atlas. The University of Chicago Press, 2001, s. 34
www.armenica.org tarafından kullanıcı Nareklm tarafından en.wikipedia’ya yüklenmiştir. [GFDL ya da CC-BY-SA-3.0], bkz. Wikimedia Commons
Bizi takip edin
Facebook – Twitter – Instagram – Google+
Yorumlar kapatıldı.