Dağıstan’ın güney bölgesindeki eski bir Ermeni kilisesi, bugünkü Rusya topraklarında Ermeni yaşamının İ.S. 4. yıla kadar geriye gittiğini kanıtlıyor. Bölgede Hıristiyanlığı yayan Aziz Grigoris’in (Ermeni kilesesinin kurucusu “Aydınlatıcı” Aziz Grigori – Surp Krikor Lusarovitç’in torunu) şehit düştüğüne inanılan yerde bulunan kilise, yerel Ermeni toplumunun çabaları sayesinde restore edildi. Ermenilerin Rusya ile bir başka bağlantısı, 15. yüzyılda Kuzey Kafkasya’ya yerleşen Çerkesogai ya da Çerkesçe konuşan Ermenilerin varlığıdır.
Ancak Rusya’da belirgin kimliğe sahip, kalıcı bir Ermeni Diyasporası 18. yüzyılda şekillenmeye başladı. Buna yol açan, Romanov İmparatorluğu’nun güçlenmesi, Ermeni tüccarların, özellikle İran’dan gelenlerin buradaki iş olanaklarıyla ilgilenmeye başlaması ve Ukrayna ile Kırım yarımadası gibi daha kuzey bölgelerden Ermeni toplulukların buraya yerleştirilmesi politikasıydı. Bugün de Rusya’nın Avrupa kesiminde 18. ve 19. yüzyıllara tarihlenen çok sayıda Ermeni kilisesi bulunuyor.
Yeni olanların çoğu komünizmin yıkılmasından sonra inşa edilen Rusya’daki Ermeni kiliselerinin mücevheri, yapımı Moskova’da 2011’de tamamlanan, bir katedral, şapel, müze ve diğer yan binalardan oluşan kilise kompleksidir. Kızıl Meydan’daki ünlü St. Basil Katedrali’nin kuzey-batı tarafında yer alan 16. yüzyılda yapılan kilise, Ermenilerin azizi St. Gregori’ye (Surp Krikor Lusarovitç) adanmıştır. Bunun nedeni, Kazan Hanlığı’na karşı verilen savaşlarda, Rusların önemli bir zaferinin Ortodoks kilisesinin de kutsal saydığı St. Gregori yortusunda kazanılmış olmasıdır.
SSCB’nin dağılmasının ardından Rusya’da daha önceden yaşamakta olan Ermenilere, gerek kendilerini yeni bir ülkede bulan Sovyet yurttaşları, gerekse Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan’dan gelen göçmenler katıldı. Bugün de Ermenistan’dan gelen mevsimlik misafir işçiler, özellikle resmi nüfus sayımlarına göre 150 binin üzerinde Ermeninin yaşadığı Moskova’da ve çevresinde, ayrıca güneyde Krasnodar, Stavropol ve Rostov’da Ermeni nüfusunu daha da artırmakta. Tahminlere göre Rusya Ermenileri, Ermenistan dışındaki en büyük grubu oluşturuyor.
Her ne kadar henüz “yeni” bir diyaspora topluluğu oluştursalar da, bu geniş coğrafyanın her yanına yayılmış olan Rusya Ermenilerinin, okulları, gazeteleri, kültür kuruluşları, kiliseleri ve diğer kurumlarıyla organize bir toplum haline gelmeleri uzun zaman almadı. Bir dizi tam ya da yarı-Ermeni, politikacı, sanatçı ve gösteri dünyası yıldızı, akademisyenler ve atletler, örneğin satranç şampiyonu ve muhalefet temsilcisi Garry Kasparov, dışişleri bakanı Sergey Lavrov, gazeteci Margarita Simonyan, oyuncu Armen Jigarkhanyan, futbol oyuncusu ve koç Nikita Simonyan’ın yanı sıra daha birçok başkaları Rusya’nın kamusal yaşamının önde gelen figürleri arasında yer alıyor. Moskova ve Erivan arasında süregelen son derece aktif politik ve kültürel bağlar, Rusya’da Ermenilerin varlığına güç katmakta.
Referanslar ve Diğer Kaynaklar
1. Melvin Ember, Carol R. Ember, Ian Skoggard, eds. Encyclopedia of Diasporas: Immigrant and Refugee Cultures Around the World. Volume I: Overviews and Topics; Volume II: Diaspora Communities. Springer, 2005. s. 40-41
2. David Zenian. “Moscow: Home of the Largest Armenian Diaspora Community”, AGBU News Magazine, 1 Ekim 2002
3. “Пешком… Москва армянская”. “МАГ ТВ”/“Культура”, 2014. 26 dak., 29 s. (Rusça)
4. Yana Martirosova. “Один дом. Дагестанцы вместе с армянами восстанавливают древнюю часовню”, SmartNews, 9 Ocak 2014 (Rusça)
5. Mikhail Manvelov. “Паломники вновь собрались у Армянского Храма IV века в Дагестане”, Yerkramas, August 26, 2009 (in Russian)
6. WorldWalk.info. “Armenian Apostolic Church, Church of St. Catherine (Saint Petersburg)”
7. Wikipedia: “Armenians in Russia”
8. Wikipedia: “Cherkesogai”
Görsele ait bilgi
St. Petersburg’da, 1779 yılında tamamlanan St. Catherine kilisesi (adının ünlü Rus imparatoriçesiyle aynı olması rastlantı değil).
Atıf ve Kaynak
Elvira Pljusnina (kendisi tarafından çekilen fotoğraf) [CC-BY-SA-2.5], bkz. Wikimedia Commons
Bizi takip edin
Facebook – Twitter – Instagram – Google+
Yorumlar kapatıldı.