Ufuk Elif Rodoplu / Sabancı Üniversitesi, Uluslararası Çalışmalar
Küreselleşen ve modernleşen dünyamızda, teknolojinin de gelişmesiyle birlikte tek kültürlülük neredeyse imkânsız hale gelmiştir. Toplumlar her geçen gün kültürel açıdan daha da zenginleşmektedir. Uluslararası göçün artması, ulaşım ve iletişim olanaklarının da kolaylaşmasıyla birlikte insanlar, dolayısıyla kültürler giderek birbirine yakınlaşmaktadır, iç içe girmektedir. Bu kültürel yaklaşımı ve birçok kültürün bir arada bulunmasını “kültürel çeşitlilik” ya da “çokkültürlülük” olarak adlandırıyoruz. Fakat farklı kültürlerin bir arada yaşaması yani çokkültürlülük olumlu etkilere sahip olduğu gibi olumsuz etkilere de sahiptir.
Bir yaşam tecrübesi olarak çokkültürlülük insanlara yeni fırsatlar yaratabilir. Farklı kültürlerle bir arada yaşamak, onları deneyimlemek bakış açımızı zenginleştirir. Aynı zamanda sosyo-ekonomik açıdan kaliteli bir yaşam fırsatı sunar.
Olumlu ve Olumsuz Yönleriyle Çokkültürlülük
Küreselleşen ve modernleşen dünyamızda, teknolojinin de gelişmesiyle birlikte tek kültürlülük neredeyse imkânsız hale gelmiştir. Toplumlar her geçen gün kültürel açıdan daha da zenginleşmektedir. Uluslararası göçün artması, ulaşım ve iletişim olanaklarının da kolaylaşmasıyla birlikte insanlar, dolayısıyla kültürler giderek birbirine yakınlaşmaktadır, iç içe girmektedir. Bu kültürel yaklaşımı ve birçok kültürün bir arada bulunmasını “kültürel çeşitlilik” ya da “çokkültürlülük” olarak adlandırıyoruz. Fakat farklı kültürlerin bir arada yaşaması yani çokkültürlülük olumlu etkilere sahip olduğu gibi olumsuz etkilere de sahiptir.
Bir yaşam tecrübesi olarak çokkültürlülük insanlara yeni fırsatlar yaratabilir. Farklı kültürlerle bir arada yaşamak, onları deneyimlemek bakış açımızı zenginleştirir. Aynı zamanda sosyo-ekonomik açıdan kaliteli bir yaşam fırsatı sunar. Çokkültürlülük üzerine birçok makalesi olan Kenan Malik’e göre kültürel çeşitlilik önemlidir çünkü insanlara ufuklarını genişletme, farklı değerleri, inançları ve yaşam şekillerini tanıma, evrensel değerler ve inançlar içinde toplu yaşama fırsatı sunar (Malik, 2002). Ayrıca çokkültürlü bir toplumda yaşama deneyimine sahip olan insanlar daha açık görüşlü, daha canlı ve daha kozmopolit olma fırsatını yakalarlar. Çokkültürlü bir toplumda, insanlar farklı kültürlere, farklı inançlara ve ideolojilere açık olurlarsa, saygılı olurlarsa, birçok kültürle birlikte bir harmoni içinde yaşama deneyimi kazanırlar ve farklılıklarla büyümek, farklılıklara alışık olmak hayatlarını kolaylaştırır ve daha renkli hale getirir. Çokkültürlülüğü en iyi benimsemiş ülkelerden biri Kanada’dır. Kanada 1971 yılında dünyada çokkültürlü politika izlemeyi kabul eden ilk ülke olmuştur ve zengin etnik ve ırk farklılıklarını kabul edip bunlara değer vermektedir. “Çokkültürlülük sayesinde Kanada, tüm Kanadalıların potansiyelini kabul etmekte, onların toplumlarıyla bütünleşmelerine ve sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasi konularda aktif görev almalarını teşvik etmektedir”.
Tüm bu yararlarının dışında çokkültürlülüğün olumsuz yanları da vardır. Öncelikle bireysel olarak etkisini düşünürsek, çokkültürlü bir toplumda insanlar kimlik karmaşası yaşayabilirler, özellikle de göç etmiş insanlar için ait olamama, benimseyememe sorunları oluşabilir. Karma kültürlerde yaşayan insanlar zaman zaman kendilerini bir kimliği seçmek zorunda hissedebilirler ya da hiçbir kimliği benimseyemeyebilirler. Bu da üzerlerinde büyük bir baskıya neden olabilir.
Çokkültürlü toplumlarda oluşabilecek bireysel sorunların dışında bir de toplumsal sorunlar vardır ki bunlar daha büyük problemlere yol açabilir, özellikle de azınlık ve çoğunluk gruplar arasında. Farklı kültürlerin bir arada yaşaması her zaman kolay değildir. Birden fazla kültürün birlikte bulunduğu toplumlarda bir noktadan sonra insanlar birbirlerini kendi değerlerine ve inançlarına göre yargılamaya başlayabilirler ve bu da özellikle azınlık gruplar üzerinde büyük bir baskıya yol açabilir. Mesela ırkçılık çokkültürlü toplumlarda görülebilecek en önemli problemlerden birisidir. Buna örnek olarak Amerika’yı düşünebiliriz. Yüzyıllardır bir arada yaşayan iki kültür olmalarına rağmen hala siyahîlerle beyazlar arasında sorunlar yaşanmaktadır. Geçtiğimiz günlerde Ferguson’da bir siyahî gencin polis tarafından öldürülmesi sonucu meydana gelen olaylarda protestocular gencin ırkçı saiklerle öldürüldüğünü savundular. Bu olayda da görüldüğü gibi kültürlerin iç içe geçtiği bir ülkede bile zaman zaman gruplar arasında tansiyon yükselmektedir.
Ayrıca, tüm bu bireysel ve toplumsal baskılar, çokkültürlü toplumlarda terör olaylarına da yol açabilir. Irkçılığa ve ayrımcılığa maruz kalan azınlık gruplar terör olaylarına ve radikalleşmeye yönelebilir. Örneğin 2005 yılının Ekim ayında Paris’te iki göçmen gencin polisten kaçarken trafoya sığınıp, elektrik akımına kapılarak ölmesi büyük bir ayaklanmaya yol açmıştı. “…Olayların süresine, büyüklüğüne ve yayıldığı alana bakıldığında ayaklanmaların arkasında yatan nedenin sadece iki gencin ölümüyle sonuçlanan gelişmeler olmadığı kolayca anlaşılmaktadır. Nitekim bu olay yıllardır yalnızlaştırılmış, yalıtılmış ve dışlanmış göçmenlerin birikmiş tepkilerinin fitilini ateşleyen unsur olmuştur” (Arabul, 2011). Bunun gibi örnekler, İngiltere ve Amerika gibi çokkültürlü olan ülkelerde sıklıkla görülmektedir.
Sonuç olarak çokkültürlülük, toplumlar üzerinde olumlu etkilere sahip olduğu gibi, olumsuz etkilere de sahiptir. Önemli olan harmoni içinde yaşamanın tadını alarak, birlikte yaşadığımız diğer kültürlere uyum sağlamaktır. O zaman kültür çeşitliliğinin olumsuzluklarından kurtulup, meyvelerini yemeye başlayabiliriz.
Kaynakça:
Arabul, M. (2011). Fransa’da Göçmen Algısı:2005 Fransız Ayaklanmasından Bugüne Ne Değişti? Erişim Tarihi: 11 Aralık 2014, http://www.usak.org.tr/
Canatan, K. (2009). Avrupa Toplumlarında Çokkültürcülük: Sosyolojik Bir Yaklaşım Erişim, Tarihi: 11 Aralık 2014, http://www.sosyalarastirmalar.com/
Government of Canada (2009). Çokkültürlülük Erişim Tarihi: 11 Aralık 2014, http://www.canadainternational.gc.ca/
Malik, K. (2002). Against Multiculturalism. New Humanist Online. Erişim tarihi: 11 Aralık 2014, http://www.kenanmalik.com/essays/against_mc.html/
Yorumlar kapatıldı.