Ermenistan, Karadeniz’in doğusunda, Kafkas sıradağlarının güneyinde,Yüzölçümü 29 800 km kare, nüfusu yaklaşık 3,2 milyon bir ülke. Batıdan Türkiye, Kuzeyden Gürcistan, Doğudan Azerbaycan ve Güneyden İran ile komşu: Ülkenin en yüksek tepesi, 4090 m. yükseklikteki Alagöz dağı üstündeki Aragatz tepesidir: Başkenti Erivan, ikinci büyük kenti Gümrü kentidir. Başkent Erivan ülkenin ticaret, kültür, eğitim merkezi durumundadır, Erivan Devlet Üniversitesi, Kütüphaneleri, Yüksek Akademileri, Mesrop Maşdotz Müzesi ile ünlüdür.
Garni
Ülkenin en önemli gölü, başkent Erivan’dan 60 km uzaklıktaki Sevan Gölüdür, göl, deniz seviyesinden 1900 m yükseklikte olup 1400 km kare bir alana yayılmıştır, ülkenin önemli su kaynağı ve turizm merkezidir, suyu Hraztan nehri tarafından boşalır, Hraztan nehri üstünde Elektrik santralleri vardır, ancak zaman zaman kuraklık nedeniyle santraller kapanmakta sıkıntılar doğmaktadır. Rusya-Türkiye anlaşmasıyla Ermenistan’ın Araks
nehrinin suyundan yararlanma yetkisi yoktur, ülkenin diğer bir akarsu kaynağı yalnız ilkbaharda su veren Azad nehridir.
Cermuk
Ermenistan’da tütün, şeker pancarı, kauçuk, üzüm, patates, havuç, bol miktarda meyve ve sebze yetişmektedir: Ermenistan’ın, üzümü ve ondan yapılan Brandisi(Haygagan Konyak) meşhurdur. Ermenistan’da Demir, Bakır gibi madenler Osbidian gibi değerli taş damarları, siyah ve kırmızı granit, mermer ve az miktarda Altın madenleri bulunmasına rağmen, Ermenistan bu madenleri işletmek ve ülke ekonomisine katkı sağlamakta önemli sorunlar yaşıyor. Halkın büyük çoğunluğu Erivan, Gümrü, Vanadtzor gibi büyük kentlerde ve çevrelerinde yaşıyor. Ülkenin demografik dağılımı ise şöyle Nüfusun %97,9 Ermeni,%1,3 Ezidi,%0,5 Rus ,%0,3 diğerleri:
Ermeniler, Hıristiyanlık öncesi 6. ve 7.yüzyıllarında Fırat nehri çevresinde, Büyük Hayk’ın önderliğinde toplanıp Yüksek Ova(Hay) dedikleri topraklarda yaşamışlar, Perslerle ve Romalılarla yaptıkları savaşları kaybedince (MÖ 330-331) onların egemenliği altına girmişler, MÖ 1. Kral Dikran 2’nin yönetimi altında güçlenen Ermeniler, MÖ(Hıristiyanlıktan Önce) 1. yüzyılda, ilk güçlü Ermeni Krallığını kurmuşlardır. MS 301 tarihinde ise Kral Dırtad 3’un döneminde Hıristiyanlık resmi devlet dini olarak tescil edilmiştir.
5.y.y 401 yılında Rahip Mesrop Maşdotz tarafından Ermeni Alfabesinin bulunuşundan sonra Ermeni kilisesi güçlenmiş, Ermeni kültür, bilim ve sosyal yaşamı gelişmeler kaydederek devrimler yapmış ”Altın Devri”ni yaşamıştır.
Armenian Alphapet
Ermeniler, İranlıların, kendilerine din değiştirme dayatmalarına ve baskılarına karşı dayanamadıklarından, 451 yılında Vartan Mamigonyan komutasında Avarayn meydanında 66 bin askerle, 200 bin kişilik İran Ordusuna karşı savaşa girdiler ve 484 yılına kadar süren savaşta çok can kaybı vererek savaştan yenik ayrılmalarına rağmen, inanç ve imanlarından sapmayarak, Hıristiyanlıktan dönmediler ve Hıristiyanlığa, dinlerine sadık kaldılar ve daha sonra din özgürlüğüne kavuştular: Bu savaş Ermeni dünyasında, şehit olan kahraman komutan Vartan Mamigonyan’ın anısına ”Vartanantz”olarak anılır.
Ermenistan’ın kültür ve sanat hayatı oldukça zengindir, özellikle Ermeni mimarisi, kendine özgü uslübüyle dikkatleri üzerine çeker, Karni tapınağı, Ecdmiazin, Azize Hripsime, Azize Kayane, Aziz Kirikor Lusavoriç katedralleri, manastırlar, Opera kompleksi, Zvartnotz Yıkıntıları, bunlardan birkaçıdır.
Ermenistan’da taş sanatı, yontma ve heykel sanatı, resim sanatı, müzik sanatı oldukça gelişmiş durumda: Khaçkarlar(khaçkarlar hakkında yazının ileriki sayılarında daha geniş değinilecektir), Resim Sergi Müzeleri(Mardiros Saryan.), Sanat ve Kültür merkezler, Tiyatrolara(Sandukyan, Hagop Baronyan Tiyatroları.),Sinema sanatı, Konservatuarlar(Sayat Nova, Gomidas Vartabed Konservatuarları. gibi.),Tarih ve Arkeoloji Müzesi, Etnografya ve Tarih Müzesi, Kültür ve Sanatseverler için görmekten ve gezmekten faz geçilmeyen mekânlardır.
Aziz Ecdmiazin Katedrali ve Manastırı, Aziz Kirkor Lusavoriç Manastırı ve Körkuyusu(Khor Virab), Azize Hripsime, Azize Kayane, Zvartnotz Katedralleri, Şoğagat, Haghbat, Datev, Haghnazin, Sağmosavank, Noravank, Keghartavank manastırlarını, Karni Tapınağını, Sardarabat Zafer Anıtını, Opera Kompleksini, Mesrob Maşdotz Elyazma Müzesi ve Kütüphanesi, Dzizernagabed Anıtını, Dilican–Çermuk Kaplıcalarını, Paracanof, Tumanyan, Çaretz Ev müzelerini Ermenistan içinde görmeden yapamayacağınız mekânlardan birkaçıdır.
Ermenistan’ın para birimi ”Tram” dır.
(devam edecek)
Dr.med. Sarkis Adam
________________________________________
Posted by: Sarkis Adam sarkis_adam@yahoo.de
Yorumlar kapatıldı.