Suriye’nin Kesab kasabası ,Antakya’dan 60 km.güneyde Akdeniz kıyısında ,deniz sevyesinden takriben 1800 m.yükseklikte bulunan ”Cebel Aka” dağın eteğinde bulunan bir kasaba:Cebal Aka dağının güneydoğusunda takriben 1250 m.yükseklikte ”Ballum” veya ”Barlum”adı verilen bir adak yeri bulunmakatadır,bu yer Roma imparatorluğu zamanından kalan bir katedralin yıkıntısı olduğu sanılmaktadır:Bazı tarihçilere göre bu katedralin,Hristiyanlık öncesi dönemlerde eski bir bir ”Zeus” tapınağının yıkıntısı üstüne inşa edildildiği söylenmektedir.
Kesab güneyden ve doğudan Türkiye’ye,güneyinden Türkmen köylerine,batıdan ise Akdeniz’e komşudur.
Anlatımlara göre ,bölgenin ,Kesab ve çevresinin ,eski zamanda Ermeni Prensi Büyük Dikran ve Roma İmparatorluğu zamanında geliştiği söylenmektedir:Kesab’ın ilk kuruluş tarihi hakkında elde sağlıklı veriler olmamasına rağmen,bölge hakkında ilk defa Haçlı Seferlerin tarihinde bahs edildiği söylenir:Çoğu Ermeni tarihçililer ,Kesab kasabasının, Ermenilerin ,Ermeni Kilikya Prensliği döneminden beri yerleşim bölgesi olduğunu iddia ederler.
Kesab kasabası adını ”KASBİS” veya ”CASSA-BELLA” (Cassem-Bella) <<SEVİMLİ EV>>dan aldığı söylenir.
13-14 cü y.y Memluk ve Osmanlı istilası sonucunda Antakya ve çevresi yıkıma ve bozguna uğramış,bölge halkı göçe zorlanmış,bölgede yaşayan Ermeniler kendilerini bu afetten korumak umuduyla dağlara,Kesab kasabaına ve Musa Dağına sığınmışlar.
Kesab ve çevresini gelişim 16-19 cu y.y arasına rastlar,19 cu y.y ortalarına doğru Kesan , Halep vilayetine bağlı Antakya valisinin yönetimi altında imiş, valiyi Sultan atarmış:1922 de Fransızlar bu yönetim şeklini ve idari yapıyı değiştirmişler ve böylece Kesab bağımsız yerel yönetime kavuşmuş,yönetimin başına da ,bölge nufüsün çoğunluğunu teşkil eden Ermenilerden biri atanmış:
19 cu y.y ikinci yarısında bölgede ticaret ve alış verişin gelişmesiyle ticaretle uğraşan Ağalar ve tüccarlar çoğalmaya başlarken buna paralel bölgede ”Feodalizm” gelişmiş .
1850 yılında bölgeye misyonerlerin gelmesiyle cemaat hayatı hız kazanmış, Katolik, Latin cemaatleri kurulmaya başlamış ve bunun sonucunda bölgede cemaatler arasında sorunlar doğmuş,ancak bölgede, misyonerlerin olumlu faaliyetleri de olmuş, örneğin özellikle eğitim ve öğrenim alanında misyonerler sermayeleri ile kurulan okullar , eğitim ve kültür merkezlerin kurulması hız kazanmış:Hatta 1908 da Kesab’ta misyonerlerin semayesiyle yüksek öğrenim okulu kurulmuş.
Ermeniler bölgede ilk siyasi faaliyetlerini 1890 yılında Ermeni partileri kurmakla başlamışlar,1910 da ilk defa Kesab’ta ”Eğitim ve Öğrenim Severler” derneğini kurarak bölgenin sosyal ve kültürel yaşamına renk katmışlar:
Kesab’ın 1900 lu tarihlerinde takriben 6000 kişi nufüsü ,20 den fazla okulu varmış:İlk nufüs sayımı 1911 de Ermeni ruhani önder Rahip Movses Vosgeriçyan tarafından yapılmış ve nufüs 6115 kişi olarak sayılımış:19 cu y.y sonunda Kesab’ta büyük bir dış göç başlamış, göçün nedeni ,1909 Adana katliamında Kesab’a yapılan saldırı ve Kesab’ın bombalanmasıdır ve bunun sonucunda bölgede görülen ekonomik sorun ve yoksulluktur.
1915’de Kesab 5000 canını kayb etmiş ve bunun akabinde dış göç hızlanmış,1919 tarihinde Kesab’ta yapılan sayım sonucunda Ermeni nufüsü 2000 kişi ,1955’teki seçimde1632,1993’te 1277 kişi olarak tesbit edilmiş,bugün ise Kesab’ta 5000 i Ermeni olmak üzere takriben 6000-6500 kişi yaşamaktadır,ayrıca Kesab’tan göç eden ,Beyrut’a,USA’ya,Kanada’ya ve Arap ülkelerinde yaşayan binlerce Kesab’lı Ermeniler var:
Kesab asırlar boyunce binlerce Ermeni’nin vatanı, yurdu olmuştur ,Kesab’lı Ermeni ilk acıyı ,ıstırabı,dramı, felaketi 1909’da Adana katliamında yaşamıştır:Binlerce Türkyeli saldırgan gözlerine kan burumuş vaziyette Kesab’a saldırarak 161 ermeniniyi öldürmüş,ermeni mal ve mülkleri talan ve yağma etmiş,ermeni evlerini yakmış,kasabıyı yıkmış, sağ kalan ermenileri zorunlu göç ettirmiş,aynı dram, acı , facia geniş kapsamıyla 1915’te yaşanmış, insanlar katledilmiş ,tehcir edilmiş, Der Zor çöllerine sürülmüş,5000 den fazla Kesablı ermenin canı alınmış, bu insanlık dışı feleket ve faciaya Suriye dur demiş, hayatta kalan ermenileri koruması altına almış, onların tekrar yaşama bağlanması için,insanlık adına şefkat kucağını açmıştır:
http://hyetert.blogspot.de/2014/04/vicdan-sahibi-herkesi-kesabllarn.html
Dr.med.Sarkis Adam
Yararlanılan Kaynak:Kesab’ın izleri(www.horizonweekly.ca)
http://www.avrupagazete.com/gundemdekiler/48692-sydney-deki-ermeni-protestoculara-turkler-den-cevap.html
Yorumlar kapatıldı.