Temiz bir çevrede yaşamak; temiz hava solumak, temiz su tüketmek ve temiz topraktan yararlanmak insanların evrensel hakkıdır. Bundan 40 yıl önce, kirli dereler, akarsular ve sanayi bölgelerindeki insan sağlığını tehdit eden kirlilikler biliniyordu ama bu kirliliklerin artarak bütün insanlığı tehdit edeceği kimsenin aklına gelmiyordu. Bazı dâhiler kirlilik konusunda uyarılar yaptıklarında, insanlar, onları dinlemiyordu. Yöneticiler, işadamları ve bilginler kirliliğin varacağı noktaları bilemiyorlardı. Günümüzde bırakalım küçük akarsuları, kocaman nehirler, denizler hatta okyanuslar insan sağlığını tehdit edecek düzeyde kirleniyor.
Bu konuda değişik kuruluşlar düzenli çalışma yapıyor, değişik ölçümlerle kirliliğin vardığı sınırları ortaya koyuyorlar. Bazı nehir, göl ve bölgelerde kirlilik oldukça tehlikeli boyutlara ulaşmıştır.
Biyolojik, kimyasal, evsel atık ve radyoaktif kirliliklerin insanlar ve canlılar üzerindeki etkileri farklıdır.
The Blacksmith Institute (New York) ve Green Cross (İsviçre) görevlileri yıllardır kirlilikle ilgili araştırmalar yapıyorlar. Araştırmalar şunu vurguluyor: Dünyadaki kirlilik bütün insanları ilgilendiriyor. Örneğin, Çin ya da ABD’DE, kirli ortamlarda üretilen gıdalar, satıldığı her ülkedeki insanların sağlığını etkiliyor. Ya da kirli sularda çoğalan balıklar, zehirleri, diğer canlılara ve insanlara iletiyor.
The Blacksmith Institute (New York) ve Green Cross (İsviçre) görevlileri dünyadaki en kirli nehirleri şöyle sıralıyor:
1-Cuyahoga Nehri – Ohio, U.S.A.
2-Matanza-Riachuelo Nehri – Buenos Aires, Arjantin
Bu nehrin kirlilik bölgesinde yaklaşık 3,5 milyon insan yaşıyor.
Riachuelo Nehrinde çekilen resime dikkatlice bakarsanız, bir kaplumbağanın yaşamaya çalıştığını görürsünüz. Fotoğraf: Natacha Pisarenko/AP
3- Citarum Nehri – Batı Java, Endonezya
Son yirmi yılda yaklaşık 5 milyon insan bu nehrin havzasına yerleşti. Hızlı nüfus artışı ve kirliliği önleyecek tesislerin kurulmaması sonucu; nehir, dünyanın kirli akarsularından biri oldu.
Nehir suyu sulama ve içme suyu temininde kullanılıyor.
Nehir’in temizlenmesi için Endonezya hükümeti, 2008 yılında, Asya Gelişme Bankasından 500 milyon dolar borç aldı. Yapılan projeye göre, nehrin 15 yılda temizlenmesi için 3,5 milyar dolar gerekiyor.
Bilimsel bir araştırmaya göre, nehrin suyundaki alüminyum miktarı 97 ppb (Dünya ortalaması: 32), magnezyum miktarı 195 ppb (Dünya ortalaması: 34 ppb) ve demir miktarı 194 (Dünya ortalaması: 66) olarak ölçülüyor. (The Blacksmith Institute ve Green Cross)
4-Buriganga Nehri – Dakka, Bangladeş
Yaklaşık 4 milyon insan nehrin kirli sularını değişik biçimlerde tüketiyor. Kimyasal, biyolojik, tıbbı atıklar, evsel atıklar, hayvan ölüleri, plastik, yağlar… Nehri kirleten unsurlardır.
5-Ganj Nehri – Allahabad, Hindistan
Dünyanın en kirli ve kutsal nehirlerinden biridir. Her yıl milyonlarca insan nehir sularına girerek hacı oluyor.
İnsanlar gözleri ile değil, belleklerindeki kavramlar ile görürler, işitirler, dokunurlar, tadarlar… Bu her türlü kiri taşıyan nehir, sularına dalan milyonlarca insanı nasıl arındırıyor acaba?
Nehirleri kirletmek insanlık suçudur. Kutsal nehirleri kirletmek ise insanlık suçu ve evrensel günahtır.
6-Yellow River (Sarı Nehir) – Lanzhou, Çin
Çin’in Lanzhou Bölgesinde akan Sarı Nehir, kimyasal atıklarla kırmızıya dönüşmüş.
7- Yamuna Nehri – Yeni Delhi-Hindistan
Resim, bulutların arasında uçan bir insanı andırıyor ama değil… Yeni Delhi’den boşalan atıklar nehirde resimdeki kirli köpükleri oluşturuyor.
8-Ürdün Nehri (Jordan River) – Israil
9-Mississippi Nehri – U.S.A.
Misisipi Nehri, sadece nehir olarak değil, aktığı Meksika Körfezini kirletiyor. Nehir’in aktığı bölgede ölü bölge oluşmuş durumdadır.
Meksika Körfezinde petrol kirliliği Fotoğraf: Daniel Beltra-Greenpeace/Spill 9-12-2013
Meksika Körfezindeki kirliliğin uydudan çekilmiş fotoğrafı Fotoğraf: Daniel Beltra-Greenpeace/Spill 9-12-2013
10-Nijer Nehri (Niger River)- Delta, Nijerya
Nehir deltası o kadar kirlenmiş durumdadır ki, sadece nehir suyu değil, toprak yüzeyi aşırı kirlenmiş durumdadır. Milyarlarca dolar petrol gelirinin, insan ve çevre sağlığına katkısı sıfır düzeydedir.
Dünyanın en kirli bölgeleri
1-Agbobloshie bölgesi, Gana
Afrika, asırlardır gelişmiş ülkelerin yağma ve talan alanıdır. Günümüzde:
_Afrika’nın doğal kaynaklarına, tiranlar aracılığıyla, el konuluyor.
_Afrika, gelişmiş ülkelerin çöplüğü durumundadır.
Gana’da her yıl yaklaşık 215.000 ton atık elektrik-elektronik malzeme depolanıyor. Bu malzemeler yakılarak bakır elde ediliyor. Yakma işinde strafor kullanılıyor. Çevreye yayılan duman kurşun atıklarını toprağın yüzeyine yayıyor. Örneğin, Agbogbloshe çevresinde, toprakta 18.125 ppm kurşun bulunuyor. Toprakta, normal olarak 400 ppm kurşun bulunur.
Gana’da, The Blacksmith Institute ve ortak çalıştığı kuruluşlar, kablo yakmasını önlemek, aletle kabloları sıyırmak için çalışmalar yapıyorlar.
2- Çernobil ve çevresi (Chernobyl) –Ukrayna
Yapılan ölçümlere göre, Enstitü, Fukuşima’yı en kirli 10 bölge içine almamıştır.
3- Chaohu Gölü – Anhui Bölgesi, Çin
Gölde çekilen bu resim kirlilik hakkında yeterli bilgiyi veriyor.
4-Hazaribagh, Bangladeş
5-Kalimantan, Endonezya
6- Karaçay Gölü (Lake Karachay) – Rusya
Dünyanın en kirli şehirleri
1. Linfen, Çin
2. Tianying, Çin
3. Sukinda, Hindistan
4. Vapi, Hindistan
5. La Oroya, Peru
6. Dzerzhinsk, Rusya
7. Norilsk, Rusya
8. Sumgayit, Azerbaycan
9-Kabwe*, Zambiya
*Bu şehirde yaşayan çocukların kanlarında 50-100 ug/dL kurşun bulunuyor. Normal insanlarda bu rakam 5 ug/dL civarındadır.
Aşırı düzeyde kirlilik insan sağlığını, diğer canlıları ve yiyecekleri etkilemektedir. Örneğin, kanserin değişik türlerinin hızla artması çevre kirliliği ile doğrudan bağlantılıdır.
Batı Etiyopyalı bu dört kadın podoconiosisten acı çekiyorlar. Kadınların çevrede bulunan kirli volkanik kırmızı toprakla düzenli temaslarından adı geçen hastalık meydana geliyor. Fotoğraf: Wellcome Trust 28-10-2013
degirmencinurettin@gmail.com
Nurettin Değirmenci
Elk. Yük. Müh.
Yorumlar kapatıldı.