Dr.med.Sarkis Adam
Ermeni Kilisesi , her sene , <Kutsal Haçın Bulunuşu>, <Kutsal Haçın Kudüs’te Zuhuru>, < Varak Kutsal Haçı>(bu yortu yalnızca Ermeni Kilisesi tarafından kutlanmaktadır, Varak, Van gölü yakınlarında bulunan bir dağın adı).<Kutsal Haçın Özgürlük Yortusu> adları ile , kutsal Haça atfen 4 yortu kutlar. Varak Kutsal Haçı yortusu dışındaki diğer üç yortuyu aynı zamanda , diğer Hıristiyan kiliseleri de kutlamaktadırlar.
Kutsal Haçın özgürleşme yortusu(Khaçveratz), ermeni kilisesinin temelli veya ana 5 bayramlarından biridir, ve 11-17 Eylül tarihleri arasında Pazar günü kutlanır.
Kutsal Haçın Özgürleşme yortusunun kutlanışın temeli , eski bir geçmişe ,tarihsel bir olaya dayanır. 610 yılında Pers (Iran) kralı Hosrof .1. , güçlü ordusuyla Kudüs’ü işgal eder ,şehri esir alır, mukaddes şehri harabeye çevirir, İran a dönerken beraberindeki binlerce esirlerle birlikte , aynı zamanda , Mukaddes Şehir Kudüs’ün Aziz Diriliş kilisesindeki kutsal Haç ı da beraberinde tutsak olarak götürür,627 tarihinde Bizans İmparatoru Herakliyus , kutsal Haçı tutsaklıktan kurtarıp , tekrar Kudüs teki yerine geri getirmek amacı ile güçlü bir orduyla İran a doğru yola çıkar,zamanın tarihçilerinin yazdıklarına göre , imparator Herakliyus Iran seferine çıkan ordusuna , Mjeğ adlı bir ermeni prensin komuta ettiği bir ermeni mangasını da katıldığı söylenir. 628 yılında. Bizans İmparatoru Heraklıyus , Iran Kralı Hosrof.1. ı savaşta yenerek , kutsal haçı tutsaklıktan kurtarır ve özgürleştirir, savaş dönüşünde Kutsal Haçı Kudüs e geri getirerek, eski yerine yerleştir, işte bu tarihsel olay nedeniyle 628 yılından beri , kiliseler tarafından, Kutsal Haç ın esaretten kurtulup, özgürlüğüne kavuşması ,ayinlerle,kilise törenleriyle ve halk tarafında büyük coşkularla kutlanmaktadır.
Kutsal Haç , Hıristiyan için bir baş tacıdır , insanlık sevgisi adına , dünyamıza inen , işkence görüp çarmıha gerilen İsa Mesih in yaşamını ifade eder. İsa Mesih in çarmıha gerilmesinden önceki zamanlarda Haç , <Ceza>,yı , <Cefa>yı ,< Eziyet>i , <İşkence>yi , <Şiddet>i ve <Ölüm>ü ifade ederdi, İsa Mesih kendini çarmıha gerdirerek Haç a yeni bir anlam , yeni bir kavram getirdi, Haç , Ölüm e karşın Zafer in ve Hayat ın simgesi oldu,<Kurtuluşun Yolu>, <Derman Kaynağı>,< Can veren Güç> oldu.
Ermeni yaşamında , ermeni kilisesini diğer temelli yortularında olduğu gibi , Kutsal Haçın Özgürlük Yortusunda da , inanç gezileri yapma bir gelenek ve ananedir. Bu yortuda genellikle , Aziz Haç adını taşıyan kiliselere ve manastırlara doğru inanç gezileri yapılır.Bazı ermeni yerleşim bölgelerinde geleneksel olarak ,çiçeklerden Haçlar yapılır, Haçlar fesleğen çiçekleri , ve elişi nakışlarla süslenir, bu nedenle bazı yerlerde fesleğen çiçeğine, <Haç Çiçeği> de denir.
Ermeni yaşamın alışkanlıklarına göre , Khaçveratz yortusunun geleneksel ve ananevi yemeği , <Oğlak eti> ve <Bulgur Pilavı> olduğu söylenir: Bazı Ermeniler, bu yortuyu aynı zamanda Sonbaharın Başlangıcı olarak algılarlar.
Bu yortuda aynı zamanda ,Haçik, Haçadur, Haçeres, Haçer, Haço, Haça ,Rehan, adını taşıyanlar , isim günlerini kutlarlar .
Dr.med.Sarkis Adam
Eylül 2008-09-10
Almanya.
Տօն Վերացման Սրբոյ Խաչի.
<ԽԱՉՎԵՐԱՑ>
Ս.ԽԱՉԻ ԽՈՐՀՈՒՐԴԸ.
Հայ եկեղեցին տարուայ մէջ, Ս.խաչինուիրուած չորս տօներ կընշէ, որոնքեն,< Ս.խաչի ԵրեւմանՏօն>, <Ս.ԽաչիՎերացման Տօն–ԽԱՉՎԵՐԱՑ->,<Վարագայ Ս.Խաչի Տօն>, եւ <Ս.ԽաչիԳիւտի Տօն>, բացի Ս.Վարագայ Խաչի տօնը միւս երեք տօները կընշուին նաեւ, քրիստոնէական միւս եկեղեցիներու կողմէ:
Ս.Խաչի ՎերացմանՏօնը–Խաչվերաց– հայ եկեղեցւոյ հինգտաղաւար կամհիմնական տօներէն մին է, որ կը նշուի,11-17 Սեպտեմբեր թուականներու միջեւ կիրակիօր:
Խաչվերացի տօնակատարութեան հիմքը կը հասնի պատմականիրադարձութեան մը,610 թուականին Պարսիկ թագաւոր Խոսրոֆ . Բ.
Կը պաշարէ Երուսաղէմ քաղաքը, կը գրաւէ ուկը քանդէ քաղաքը, բազմաթիւ գերիներու քով իր հետ միասին Պարսկաստան կըտանի, նաեւ , Ս.Յարութիւն Տաճարի Տիրոջ Խաչափայտը, որպէս գերի: 627 թուականին Բիւզանդացի Հերակլ կայսրը, տիրոջ խաչափայտը Պարսկաստանի գերիութիւնէն ազատելու նպատակաւ, զօրքերովկը յարձակիՊարսկաստանի վրայ, 628 թուականին յաղթելով Պարսիկ թագաւորԽոսրոֆ . Բ. ը , Տիրոջ Խաչափայտըկը վերադարձնէ Երուսաղէմ: Ըստ պատմիչներու վկայութեան Հերակլ կայսրիբանակին մաս կազմած է,նաեւ, Մժեղանուն Հայ իշխանի մըգլխաւորութեամբ հայկական զինուորներու խումբմը.
628 թուականինՍ.Խաչըփառաւոր հանդէսներով, թափօրներով ուփառափանութիւններով վերադարձաւ ու զետեղուեցաւ Ս.Յարութիւն Տաճարի մէջ, եւ այսպատմական դէպքէն վերջ էոր , սկսուեցաւպատմական եկեղեցիներուկողմէ , մեծ հանդէսներով ու արարողութիւններով< Ս.Կաչի վերացմանՏօն > ը նշուիլ.
Խաչը քրիստոնիայի համար պսակէ, որկը բացատրէ քրիստոսիկեանքի իմաստը, այն որ, Յիսուս իսեր մարդկութեան աշխարհ եկաւ,չարչարուեցաւ, խաչուեցաւ, ուիր խաչելութեամբ նոր իմաստու խորհուրդմը տուաւխաչին:Մինջեւ քրիստոսիխաչելութեան , խաչը`,պատիժի , չարչարանքի, ու կամ մահուան գործիքէր , այսինքն, խաչը`, <Չարչարանքը>, <Մահը> կը խորհուրդանշեր, Քրիստոսի խաչելութեամբ Խաչը մահուան նկատմամբ<Յաղթանակի> եւ <Կեանքի> խորհուրդ դարձաւ:Դարձաւ նաեւ , <Փրկութեան Միջոց>,<Բժիշկութեան Ազբիւր>, եւ <Կենսատու Զօրութիւն>:
Հայ Ժողովուրդը, ինչպէս , մեր եկեղոցւոյ տաղաւար տօներուն, նոյն պէսալ Խաչվերացի տօնին եւս , ունի ուխտագնացութիւններ կատարելու սովորութիւնը , մանավանդ դէպի, Ս.խաչ անունկրող Եկեղեցիներ ու Վանքեր.
Հայաբնակ շատ մըվայրերու մէջ, սովորութիւն էնաեւ , ծաղիկներէ խաչեր պատրաստել, զանոնք ձեռագործերով, յատկապէս <ռեհան> ծաղիկներով զարդարել:Հայ ժողովուրդը, այսպատճառար ռեհան ծաղիկըկ’անուանէ նաեւ<Խաչի Ծաղիկ>:
Հայ Ժողովուրդը ունի նաեւ , տաղաւարայ լ տօներու նախորդողօրերու նման , Խաչվերացի<Շաբաթիայ Պահքի> սովորութիւնը.
Ըստ ժողովուրդական սովորութեան , Խաչվերացի տօնին, հայոց առանձնայատուկ ուտելիքը, <Ուլի Միս>ը, եւ <Ձաւարով Փլաւ> ն է, այ սպատճառաւ ալ կարգմը վայրերու մէջ ժողովուրդը,խաչվերացի տօնը կ’անուանէ, <Ուլնոց իՏօն>, կարգ մըհայաբնակ վայրերումէջ ալ, խաչվերացի տօնըկ’ընդունուի նաեւ, որպէս <Աշնան ՍկիզբիՇրջան>.
Բարեմաղթանք ու Ջերմշնորհաւորանք ՏօնՎերացման ՍուրբԽաչի, ուանուանկոչութեան բոլոր, <Խաչիկ>, <Խաչատուր>, <Խաչօ>, <Խաչերես>, <Ռեհան> ներու.
Տօքթ.Սարգիս Ատամ.
Սեպտեմբեր 2008.
Գերմանիա.
Yorumlar kapatıldı.