«Կ՛ողբամ քեզհայոց աշխարհ, կ՛ողբամ քեզ, բոլոր հիւսիսայինազգերու մէջվեհագոյնդ, որովհետեւվերացան թագաւորդու քահանադ, խորհրդականդ ուուսանողդ, վրդովուեցաւխաղաղութիւնը, արմատացաւանկարգութիւնը, խախտեցաւուղղափառութիւնը, հիմնաւորուեցաւ տգիտութեամբչարափառութիւնը» (Խորենացի). Հայաստանեայց Եկեղեցւոյշուրջ եւանոր ներքինկեանքին մէջկատարուող աննախադէպպատահարները, ինչպէսնաեւ Եկեղեցւոյու հայհոգեւորականութեան հանդէպունեցած բծախնդրութիւնս ունախանձախնդրութիւնս կը ստիպենզիս անգամմը եւսլրջօրէն անդրադառնալու այնքանյոյժ կարեւոր՝Հայց. Եկեղեցւոյբարեկարգութեան հրատապհարցին:
Որքա՜ն աժմէական էտասնեօթ դարերառաջ ԽորենացիՊատմիչին գծածտխուր նկարագրականըհայ կրօնաւորներու մասին. «կրօնաւորները կեղծաւոր, ցուցամոլ, սնափառ, պատուամոլ՝ քանթէ աստուածասէր: Վիճակաւորները հպարտ, դատարկապորտ, դատարկախօս, ծոյլ, գիտութիւններն ուվարդապետական գրուածքներըատող, առեւտուրեւ կատակերգութիւններ սիրող»: Կրնա՞նքանտարբեր մնալերբ ամէնօր, ամէնժամ նորնիւթ մըկայ համացանցիվրայ, մերհոգեւորականութեան կեանքնու վարկըշօշափող՝ ամօթալիբայց եւյուզիչ երեւոյթներումասին. «Ինչպէ՞սդիմանամ այսցաւերուն եւինչպէս ամրապնդեմմիտքս ուլեզուս» (Խորենացի): Անկասկած ՈՉ:
Եկեղեցին այսօր իրհոգեւորականներով եւաշխարհական ղեկավարդասով, յանունհայ ժողովուրդիմիասնական գործակցութեան, պարտաւորէ եւհրամայական, որայս եկեղեցականտագնապները դիմագրաւէ, եւ կանոնականսահմաններու մէջպահպանելով հանդերձաւանդութիւնները՝ արդիականժամանակակից միջոցներովու նորլոյսի տականյապաղ հանրութեաններկայացնէ տրամաբանականլուծումներ: Երկխօսութեան պակասըմեզ հասցուցածէ անդունդիեզրին, եւեթէ այսպէսշարունակուի՝ Եկեղեցինտակաւ առտակաւ, եւի վերջոյամբողջութեամբ, կըկորսնցնէ իրհեղինակութիւնն ուազդեցութիւնը մերհասարակական կեանքիմէջ: Թէեւ ոմանքպիտի պնդենանշուշտ, որայդ հեղինակութիւնը վաղո՜ւցկորսուած էարդէն:
Երջանկայիշատակ Վազգէն Կաթողիկոսէնետք, եւմանաւանդ վերջինտասներկու տարիներուն, Մայր Աթոռըկ՛ապրի տարօրինակեւ անկաշկանդ«եռուզեռի» մէջ: Այն ակնածանքնու յարգանքը, թէկուզ ծպտեալեւ ծածկեալ, զոր հայժողովուրդը կ՛արտայայտէրհակառակ համայնավարական խիստռեժիմի հսկողութեան, չկան այսօր՝ազատ անկախհայրենիքի երկնքիտակ: Հիասթափուած էժողովուրդը, եւո՛չ թէմիայն յարգանքկամ ակնածանքչունի, այլբացայայտօրէն արհամարհանքունի իրԵկեղեցւոյ եւհոգեւորականութեան նկատմամբ: Այս իրողութեանմեծագոյն վկաներնեն մամուլինմէջ լոյստեսնող խայտաբղէտյօդուածները, գրուած՝մեր դարաւորԵկեղեցւոյ, անորգահակալներուն, եւեպիսկոպոսաց դասէնմինչեւ ամենափոքրհամեստ եկեղեցականիմասին (Տե՛սhttp://hetq.am/arm/news/27726/ktchoyany-herqum-e-amen-inch.html ) :
Ին՞չ պատահեցաւ յանկարծ, որ այսհսկայական գահավիժումըտեղի ունեցաւ, եւ հայժողովուրդին հաւատքըխախտեցաւ մասնաւորաբարհանդէպ իրհոգեւորականներուն, որոնքՍ. Սեղանինառջեւ ուխտածեն ծառայելԱստուծոյ եւիրենց ժողովուրդին: Տեղին չէայստեղ մանրամասնօրէն անդրադառնալայն ժողովրդականխօսակցութիւններուն, որոնցմէոմանք նոյնիսկմամուլի մէջեւս տեղգտած են(ամուսնացած է. կին եւերեխաներ ունի. գողական շրջապատիմէջ է. հարուստ է. «Բենթլի» կըքշէ. առեւտուրովկը զբաղի. կալուածային շահարկումներու մէջէ. միլիոնաւորտոլարներ արժողտան մէջկը բնակի. եկեղեցականի ոչ–վայել կեանքկը վարէ, — եւ նմանօրինակարտայայտութիւններ, որոնքտհաճ ենեւ ուղղակիսիրտխառնուք կը պատճառեն): Բայց եւայնպէս, հարցըշա՜տ աւելիխորունկ էեւ անմիջականարմատական լուծումիկը կարօտի:
Անոնցմէ առաջինը, հոգեւորականաց կենցաղնէ, որունմասին յաճախմանրամասնութիւններով կըկարդանք մամուլիմէջ, կըցաւինք ուկ՛անցնինք: Ասկէառաջ առիթըունեցած ենքմամուլի ճամբովբազմիցս արտայայտուելու այսմասին, եւսակայն այնքանատեն որգործնական քայլմը չենքառներ լուծելուայս թնճուկը՝կը մնանք ժողովուրդիխօսակցութեան մայրէջին վրայ, ինչպէս նաեւանոնց ծաղրանքիառարկան:
Ընդհանրապէս երբ կենցաղիմասին կըխօսինք, կարծէքթէ կ՛ակնարկենքկուսակրօնութեան մասին: Այս էժողովրդային ընդհանուրհասկացողութիւնը։ Կուսակրօնութեան գլխաւորջատագովը եղածէ ՊօղոսԱռաքեալ եւսակայն անորտուած պատճառաբանութիւնները հիմնաւորչեն կրնարըլլալ այսօր՝երբ մարդկութեանընկերային պայմաններըամբողջովին փոխուածեն եւաշխարհագրական հեռաւորութիւններն ալջնջուած, իսկկնոջ ներկայութիւնը իրամուսնոյն կեանքինմէջ ունեցածէ աւելիդրական ներդրում՝իր մասնակցութեամբ անորհոգեմտաւոր աշխատանքներուն մէջ, քան ժխտական:
Կուսակրօնութեան հարցը վարդապետականըլլալէ առաջեւ աւելի՝կարգապահական է: Կուսակրօնութեան մուտքըՀայց. Եկեղեցիէններս՝ ժողովականկանոններու սեղմումներուն ենթարկածէ զանոնք, եւ արգիլած՝անոնց պաշտօնավարութիւնը թեմերէներս։ Անշուշտհասկնալի էթէ նմանարգելքի դրութիւնմը կուսակրօններու վերաբերմամբկարելի պիտիչըլլայ շարունակել, նկատի ունենալովոր ընկերայինբարքերու թուլացումը, բարեկեցիկ տուներու ազգակցութիւնը կուսակրօնվանականներու հետ, եւ մանաւանդամուսնացեալ եկեղեցականներու կրթականանկեալ վիճակըպիտի դիւրացնէին կուսակրօններուն վազքըդէպի քաղաքներեւ դէպիթեմական պաշտօններուբարձրացում։
Ահաւասիկ այսնորաստեղծ կացութիւնըորուն ականատեսվկաներն ենք,–այսինքն կուսակրօնութեան վանականկեանքէն հեռացումնու քաղաքներունմէջ մուտքը,– պատճառ դարձաւոր ամբողջութեամբ անտեսուիամուսնացեալ քահանաներունզարգացման կարեւորութիւնը (բացառութիւնները միշտյարգելի), որուհետեւանքով ամուսնացեալքահանայութեան շարքերըստուարացան մեծաւմասամբ անուս, անմշակ, բարոյականարժանիքէ ունկարագրէ զուրկկարգ մըմարդոցմով — ժամկոչներով, իրենց արհեստներունմէջ ձախողած, սնանկացած, կոչումէզուրկ անհատներով, որոնք քահանայութիւնը նկատեցինորպէս նորասպարէզ՝ ապահովկենցաղ մըունենալու համար։Եւ այսբոլորին տխուրարդիւնքը եղաւ այն՝որ կուսակրօններ, հակառակ եկեղեցականկանոններու, մենատէրերըդառնան եկեղեցականբարձրագոյն աստիճաններուն եւպաշտօններուն։
Այնքան ատեն որՀայց. Եկեղեցինկը շարունակէեկեղեցական դասակարգիայս երկուութիւնը, որքան ատենոր եկեղեցականբարձրագոյն պաշտօններնու աստիճանները(եպիսկոպոսութիւն, պատրիարքութիւն, կաթողիկոսութիւն) վեղարաւորկուսակրօնութեան առանձնաշնորհումը կըշարունակեն ըլլալ, Եկեղեցին պիտիչկարենայ տոկալ21-րդ դարումարտահրաւէրներուն եւպիտի չկարենայմատակարարել իրժողովրդին հոգեմտաւորկարիքները։
Դժբախտաբար, վերջին հարիւրամեակին, չգտնուեցաւհոգեւոր հեղինակութիւն մը(Եպիսկոպոսական Ժողով, Գերագոյն Խորհուրդ, Ազգային ԸնհանուրԺողով — իրենցբոլոր յարակիցմարմիններով) որգործադրէր ՇահապիվանիԺողովին 14-րդկանոնը, որկը հրամայէ«կարգալոյծ ընելեպիսկոպոսը, երէցըկամ սարկաւագըոր կինկը պահէ»։ Վերջինյիսուն տարիներուն, մերմիաբանական կեանքիտարիներու ընթացքին,– անկէ ներսեւ դուրս, — եւ անկէետք ալ, տեսած ենքեւ կըտեսնենք կուսակրօններբոլոր նուիրապետական Աթոռներէներս, որոնքանպատկառ շնականութեամբ գլխէհանած ենիրենց բարեկամներուն եւ պաշտօնեաներուն կիները, պատճառ դարձածեն ընտանեկանքայքայումի, ուրիշներ՝ մանկապիղծեղած են, չհաշուած այսբոլորէն վերու անդին, եւ աւելիսարսափելին՝ միասեռականները,– ըլլանանոնք արուամոլթէ՛ իգացեալ։
Այստեղ դարձեալկը վկայակոչեմ1920-ական թուականներուն ԲենիկՎարդապետի՝ «Իմպատասխանը բոլորզրպարտիչներին» խորագրովհրապարակած նամակ–յօդուածը, ուրկ՛արտայայտուի այսպէս. «Տասն եւհինգ տարիէ ամուսնացածեմ անթաքչելիկերպով. ընտանիքովապրել եմնաեւ Էջմիածնիվանքի մէջ, ուր ապրումէին եւապրում ենիրենց ամուսիններիհետ ՆերսէսԱրքեպիսկոպոս Խիւդավէրտեանը, ԱդամՎարդապետը, ԵղիշէՎարդապետը, ԳէորգՎարդապետ Չէօրէքճեանը, Դանիէլ վարդապետը, եւ Հայրապետներից եւո՛չ մէկըչպահանջեց, որանոնք բաժնուինիրենց ամուսիններից։ ԱյժմուՎեհափառը (ԳէորգԵ.) երբհրաւիրեց ԳէորգԵպիսկոպոսին վարդապետանալ, վերջինս ազնուութիւնունեցաւ նախապէսյայտնելու, թէկին ունի: Իսկ այսհանգամանքը Կաթողիկոսըարգելք չհամարեց, որ նավարդապետանայ, եպիսկոպոսանայ, արքեպիսկոպոսանայ, առաջնորդդառնայ։ Սակայն նոյնԿաթողիկոսը պաշտօնականթղթով 1919 թուին հրամայեցվանական անառակներին, որ երեքօրուայ ընթացքումաղախիններին եւմանկահասակ տղայծառաներին հեռացնենվանքից….»:
Ահաւասիկ ախտաբոյրիրականութիւնը որկը տիրէրԱմենայն ՀայոցՀայրապետութեան աթոռանիստՍ. Էջմիածնիվանքին մէջ։Բենիկ Վարդապետինյօդուածը պարզապէսցոյց կուտայ որհայութեան հոգեւորկեդրոնը, Էջմիածինը՝դարձած էրապականութեան բոյնմը։ Արդեօքտարբե՞ր էպատկերը այսօր…:
Այս բոլորըմեզի ցոյցկու տանոր կուսակրօնութիւնը ժամանակավրէպիրողութիւն մընէ, եւբոլոր անոնքորոնք կըտապլտկին այդկեանքին մէջ՝կ՛ապրին իսկականինքնախաբէութեամբ։ Կուսակրօնութիւնը որպէսպարտադիր կենցաղ պահպանելու շարունակել՝կը նշանակէքաջալերել շնութիւննու պոռնկութիւնը, կը նշանակէկրօնապէս վաւերացնելեւ հովանաւորելանբարոյականները, ուստիեւ ուրանալամուսնութեան սրբութիւնըեւ ստորադասելզայն ապօրէնյարաբերութեան եւկամ կենակցութեան։
Մարդկայնօրէն անհնարինէ պայքարիլմարմնական–բնախօսականկարիքներուն դէմ։Բնութեան օրէնքըանտեղիտալի էեւ միշտյաղթական ամենազօրաւորկամքին դէմ։Հետեւաբար, երբԵկեղեցւոյ արգելիչկանոնները չենկրնար յաղթելբնութեան օրէնքին, կուսակրօններուն օրինաւորամուսնութիւն կնքելնարգիլելով՝ քաջալերածկ՛ըլլանք անոնցմեղապարտ եւապօրէն կենակցութիւնը։ Այս բոլորըքաջաբար գիտնալով, անհրաժեշտ էբարեփոխել տարաբախտօրէնշնութեան համազօրդարձած կուսակրօնկենցաղը, եւազատ թողուլբոլոր փափաքողները՝օրինաւոր ամուսնութիւնկնքելու, իսկկամաւոր կուսակրօններուն թելադրելեւ պարտադրելոր ապրինաղօթանուէր վանականկեանք մը, եթէ իսկապէսկ՛ուզենք պահպանելեւ պարտադրելԱւետարանին բարոյականը, եթէ կ՛ուզենքպահպանել ամուսնութեանսրբութիւնն ուընտանեկան պարկեշտութիւնը եւունենալ իրենցկոչումին գիտակիցեւ մտքովու նկարագրովհաւասարակշիռ եկեղեցականներ։ Չմոռնանքանգամ մըեւս շեշտելու, որ Աստուծոյգործին նուիրուածծառայական կեանքը՝անպայմանօրէն չէ՛կապուած կուսակրօնկենցաղի հետ։Կը յուսանքեւ կըմաղթենք որայս տարուանՍեպտեմբեր ամսունտեղի ունենալիքԵպիսկոպոսական Ժողովըլրջութեամբ կըմօտենայ այսհարցին, արմատականլուծում մըգտնելով:
Երկրորդ.- Փաստուած իրողութիւնէ որմեր նուիրապետական ՄայրԱթոռ Ս. Էջմիածինը հոգեւորեւ նուիրապետական իրդերին մէջձախողած էայն պատճառովոր արտաքինու ներքինքաղաքական միջամտութիւններ եւհետամտութիւններ թոյլչեն տարոր Եկեղեցինառողջ գործունէութիւն ունենայեկեղեցական–ազգայինկեանքին մէջ, ինչ որիր առաքելութեանկորիզը կըկազմէ: ՀայաստանեայցԱռաքելական եկեղեցինպէտք էզերծ մնայքաղաքական եւշուկայական–առեւտրականորեւէ գունաւորումէ, հակառակ պարագայինան կըդառնայ հաւաքականխաթարումի եւայլասերումի թատերաբեմ:
Այս իրողութեանլաւագոյն փաստըվերջերս յայտնաբերեցԱմենայն ՀայոցՀայրապետութիւնը իրանսանձ գործունէութեամբ: Նուիրապետական աթոռիվրայ բազմողհովուապետը, թէեւի պաշտօնէկը նախագահէմեր ազգայինժողովներուն, բայցեւ այնպէսպարտաւոր էգործել Սահմանադրութեան տրամադրութեանց համաձայնեւ ոչըստ կամս: Չկայոեւէ անհատհեղինակութիւն որինքզինք աւելիբարձր կընկատէ կամկրնայ նկատելքան օրէնքը. «Ո՞վ կրնայհաւատալ, որԱստուած մէկանձի միայնպիտի ուզէտալ արդարդատելու այդիրաւունք–իշխանութիւնը»: Եւ սակայնհակառակ այսմեծ ճշմարտութեանմեր նուիրապետական ՄայրԱթոռի վրայբազմած հովուապետըկը յանդգնիանտեսել եւոտնակոխել օրէնքիտարրական պարտաւորութիւնները: Ահաայս բոլորանկանոնութեանց որպէսհետեւանք կըհանդիպինք անարդարեւ անբնականկարգազրկումներու, որոնքմիայն կընսեմացնեն փայլըհազարամեայ ՀայԵկեղեցւոյ եւզայն կըվերածեն շուկայականառեւտրական հաշիւներու:
Եկեղեցին անկասկած՝ունենալով օրէնսդրականիրաւունք, ունինաեւ օրէնքներըգործադրելու իրաւունք՝յանցաւորներու եւզանցառուներու նկատմամբ: Բայց իւրանքանչիւրյանցանք պէտքէ քննուի, պարզուի, ապացուցուիու ապաենթարկուի դատապարտութեան։ Սակայնայդպէս չենպարագաները այսօր, որովհետեւ մերնուիրապետական ՄայրԱթոռէ ներսդէմ յանդիմանկու գանքկամապաշտութեան եւքինախնդրութեան, որոնքմեզ կըյուզեն եւշփոթի մատնելէետք պոռթկումկը յառաջացնենիր Եկեղեցիովլրջօրէն մտահոգիւրանքանչիւր հայումօտ։ Այսպարագային, լուռմնալը ո՛չթէ անտարբերութիւն է, այլ մեղսակցութիւն, որովհետեւիւրանքանչիւր հայ, որպէս մէկմասնիկը Հայց. Եկեղեցիին, եւնամանաւանդ իւրաքաքանչիւր եկեղեցական, —բաձրաստիճան թէփոքրաւոր— կրկնակիբարոյական պարտաւորութիւնը ունիիր ձայնըլսելի դարձնելու, բողոքելու եւզգաստութեան կոչուղղելու յանունարդարութեան, ապաթէ ոչՀայց. Եկեղեցինկը դառնայբացարձակ կղերապետութիւն։
Յոյժ կարեւորեւ հրամայականէ որանխախտ եւանխոտոր պահպանուին ժողովրդապետական կարգերըՀայց. Եկեղեցւոյեւ ազգային–եկեղեցական կեանքինմէջ: Հայց. Եկեղեցւոյ գերիշխանհեղինակութիւնը, որօրուան կաթողիկոսնէ, պարտաւորէ յարգելսահմանադրական կարգերը, որովհետեւ ժողովրդավարական կարգերուանտեսումը արհամարհանքմըն էհայ ժողովուրդինուիրական եւանկապտելի իրաւունքներուն հանդէպ:
Երբ ժողովուրդի մըկեանքին մէջկը պակսիօրէնքի տիրապետութիւնը, երբհանրային կարծիքեւ ղեկավարներուս թօթուելովկ՛անցնին, սահմանազանցումները կըշարունակուին աւելիշեշտակի կերպովեւ կըդառնանք անղեկավարխուժան հասարակութիւն մը:
Այսօր՝ բոլոր ժամանակներէաւելի, մերժողովուրդի առօրեայկեանքէն բխողհրատապ հարցերըբազմաթիւ ենեւ կըսպասեն արդարլուծումի: ՀայաստանեայցԱռաքելական Եկեղեցւոյմէջ հոգեւորիշխանութիւնը եկեղեցականութիւնն էեւ սակայնվարչական–ժողովականկեանքի մէջ՝կաթողիկոսներ, պատրիարքներեւ առաջնորդներգործադիր իշխանութիւնըկը ներկայացնենեւ որեւէօրէնսդրական յաւակնութիւնչեն կրնարունենալ, եւպէտք չէունենան, որովհետեւօրէնքէ վերոչ մէկիշխանութիւն գոյութիւնունի եւ, դարձեալ, որեւէհանգամանք պէտքչէ զիրենքմղէ ինքնիշխանդառնալու յանձնապաստանութեան, որունվերջին զոհերէնէ, ՖրանսայիԹեմի ԱռաջնորդՆորվան Արք. Զաքարեան: Բոլոր անոնքորոնք կըփափաքին աւելինիմանալ, թողկարդան ՆորվանՍրբազանի զգայացունցհրաժարականի մասին ( http://hetq.am/arm/news/27881/fransiayi-hayoc-temi-arajnord-t-norvan-arqepiskopos-zaqaryany-hrazharakan-e-nerkayacrel.html ):
Նուիրապետական Աթոռներու գահակալներ, առաջնորդներ, կուսակրօնթէ ամուսնացեալքահանայութիւն՝ հաշուետուեն ազգինեւ անկէընտրուած ժողովներու: Որեւէ շեղումեւ օրինազանցութիւն անընդունելիէ՝ ի՛նչձեւի չքմեղանքներալ յառաջքշուին զանոնքարդարացնելու համար:
Երրորդ.- Անհասկնալի բայցիրաւ. սփիւռքեանթեմեր կարելիեղածին չափկը փորձենհեռու մնալՄայր Աթոռիոտնձգութիւններէն, որունարձագանքը կըլսենք Ֆրանսայէնմինչեւ Անգլիա, Զուիցերիա, Պուլկարիա, Գանատա եւայլուր: Մամուլիմէջ յաճախկը կարդանքոր ԱմենայնՀայոց ԿաթողիկոսԳարեգին Բ. Ներսիսեան կ՛ուզէբոլոր թեմերուվրայ տեսնելիրեն հլու–հնազանդ ծառայողեկեղեցականներ, որոնք, թէկուզ անգիտակսփիւքեան կառոյցներունեւ Արեւմտահայերէնի, պատրաստակամութիւնը ունինյաջողցնելու իրծրագիրները, այլխօսքով՝ ղեկավարելուսփիւռքեան թեմերունիւթական միջոցները: Մեկնաբանութիւնը կըթողունք մերընթերցողներուն:
Չորրորդ.- Նոյնքան անհասկնալիէ այնիրողութիւնը որմեր երկուպատրիարքական Աթոռներնալ ո‘չ միայնկը փորձենհեռու մնալՄայր Աթոռէն, այլեւ սառնեն իրենցյարաբերութիւնները Էջմիածնիհետ: Պոլսոյպարտիրարք ՄեսրոպԱրքեպիսկ. Մութաֆեանի 3 Նոյեմբեր 2000 թուակիրնամակը ուղղուածՆ.Ս.Օ.Տ.Տ. ԳարեգինԲ. Կաթողիկոսինխօսուն եւփաստացի վկայութիւննէ այդցուրտ յարաբերութեան: Նոյնպէս՝Երուսաղէմի վերջինպատրիարքական ընտրութիւններու առիթով, միջամուխ ըլլալուանյաջող փորձերըԱմենայն ՀայոցՀայրապետին՝ շատհաշտ աչքովչէին դիտուածԵրուսաղէմի զինուորեալմիաբանութեան կողմէ, ինչպէս կ՛արտայայտուին եւկը վկայենկարգ մը ծանօթմիաբաններ:
Հինգերորդ.- Կիլիկիա–Էջմիածինփոխ–յարաբերութեանց հարցըեւս մասնաւորկերպով օրակարգինիւթ դարձաւյընթացս ԱզգայինԺողովին որտեղի ունեցաւԱնթիլիասի Մայրավանքինմէջ տարւոյսՅունիս 13-15-ի օրերուընթացքին, ուրԱրամ Ա. Կաթողիկոս յայտարարեց. «Կրկին անգամվերահաստատուեցաւ մերՍ. Աթոռինյանձնառութիւնը՝ եղբայրականոգիով շարունակելգործակցութիւնը ԱմենայնՀայոց Կաթողիկոսութեան հետ, ի խնդիրմեր եկեղեցւոյու ազգիներքին միասնականութեան պահպանման»: Հաւատա՞նք կատարուածշրթնային ծառայութեան, որ ոչմէկ ձեւովկը համապատասխանէ իրականութեան: Ցեղասպանութեան 100-ամեակինախօրեակին, բոլորժամանակներէ աւելիպարտաւոր ենքցոյց տալհամերաշխութիւն եւներդաշնակութիւն՝ արդարօրէնհամազգային ճիգերովպաշտպանելու եւպահանջելու մերարդար իրաաւունքները:
Եւ վերջապէս, վերջինքսանամեակին, մերհայրենիքին մէջերեւան եկաննաեւ աղանդներ, որոնք փորձեցինեւ տակաւինկը փորձենպղտոր ջուրիմէջ ձուկորսալ, օգտուելովերկրին ռամկավարականարդի քաղաքականպայմաններէն։ Դժբախտաբարմեզի կըպակսի համարձակութիւնը, ՌուսԵկեղեցւոյ հեղինակութեան ցուցաբերածքաջութեան նմանողութեամբ, ճակատաբաց յայտարարելու՝ թէՀայաստանեայց Եկեղեցինբացարձակապէս կըմերժէ որեւէոտնձգութիւն եւ քրիստոնէականմարդասիրական անուանտակ կատարուածորեւէ մոլորեցուցիչհաւատորսութիւն՝ որոնքկը հեռացնենհայը իրպապերու հաւատքէնեւ ՀայԵկեղեցւոյ բազմաչարչարխորանէն, ո՛րկրօնական–մարդասիրականկազմակերպութեան անունովալ կատարուածըլլան անոնք։
Ապահովաբար, մեր կատարածախտաճանաչումները կրնանհաճոյ չթուիլո՛չ եկեղեցականբաձրաստիճան իշխանութեանց, եւ ոչ՛ալ տիտղոսաւոր, շքանաշանակիր ժողովականներու եւազգայիններու, որոնքսովոր ենուս թօթուելու անցնիլ՝“այսպէս ալկ՛ըլլայ, այնպէսալ կ՛ըլլայ”–ի հոգեբանութեամբ, գէշմարդ չըլլալու‘‘վարչագիտութեամբ’’։Հայց. Եկեղեցինամենէն ամուրկռուաններէն մէկնէ ազգայինմեր գոյութեան, եւ մերժողովրդական կարգերնեն անորապառաժեայ խարիսխը։Վա՜յ մեզիեթէ զայնըմբռնենք լոկորպէս ծիսականարարողութեանց վայր:
Եթէ Հայց. Եկեղեցինչկարողանայ ինքզինքպատշաճեցնել մարդկայինազատ մտածումինեւ ըմբռնողութեան գաղափարին, պիտի չկարենայխաղալ իրմեծ դերըմարդկային հոգեմտաւորեւ ընկերայինկեանքի բոլորմակարդակներուն վրայ։
ՈՍԿԱՆ ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ / VOSGAN@aol.com
Յուլիս 20, 2013 Լոս Անճէլըս
Yorumlar kapatıldı.