Almanlar Soykırımı engelleyebilirdi

Ezgi Başaran
Soykırım Müzesi’nin Müdürü Hayk Demoyan’ın Almanların soykırımda nasıl bir rol aldığına dair fikrini de öğrenmek istedim: “Şu kadarını biliyorum: Toplu kıyımların Alman ordusunun bilgisi dahilinde, hatta bazen şahitliği önünde gerçekleştiğine dair birçok sözlü tarih belgesi ve Alman askerleri tarafından yazılmış anı kitabı var. Bazı kaynaklara göre Ermeni kadınlarına tecavüz ettikleri dahi söyleniyor. Fakat olayın bir de başka tarafı var. Bir İsveçli askeri ataşenin tanıklığına göre daha önce Türk ordusu tarafından onur nişanı verilmiş birçok Alman askeri Ermenilerin toplu kıyımına şahitlik ettikten sonra İstanbul’a dönmüş ve madalyalarını Savunma Bakanlığı’nın önüne fırlatmış. Benim bu konudaki duruşum net: Almanların soykırıma ne kadar suç ortaklığı ettikleri hâlâ araştırmaya muhtaç. Ama yapılanları bildikleri kesin. Almanlar bu soykırımı engelleyebilirdi. Çünkü o dönemde Almanya’nın Türk ordusu üstünde ciddi kontrolü vardı. Ermeni soykırımını yapan Osmanlı Türk devletidir ama Almanlar da bunu ideolojik olarak desteklemiştir.”