ՄԵՐ ՆԱԽԱՀԱՅՐԵՐՈՒ ՀԵՏՔԵՐԸ ՎԱՆԻ ՄԷՋ:Հայոց առաջին մայրաքաղաքը եղեր է Վանը:Վանալիճին ափը գտնուող քաղաքը , հիմնուէր է Ուրատուի Թագաւոր Սարդուրի .Ա.ի կողմէ(Ք.Ա 835-825թթ) մօտ 2900 տարի առաջ: Քաղաքը սկիզբնային ժամանակ կոչուել է Տուշպա, ունեցել է նաեւ ալ անուններ, ինչպէս , Երուանդավան, Շամիրակերտ եւլն:
Քաղաքին կենդրոնը կառուցուած է միջնաբերդը որը, թշնամիներու յարձակումին դիմադրելու համար հնարաւորութիւն կուտայ եւ քաղաքը կը պահէ անառիկ: Քաղաքի միջնաբերդի երեք կողմը շրջապատուած է պարիսպներով, քաղաքը ունեցեր է չոչս դուռ, քաղաքի հիւսիսային կողմէ ուղղաձիգ քարաժայռի վրայ կը գտնուէր,քաղաքի հին բերդը որ կը կոչուեր Շամիրամի Բերդ: Ասորիստանի Շամիրամ թագուհին կառուցել է նաեւ Մենուայի Ջրանցքը,(Շամիրամի առու),որը կ’ոռոգէ քաղաքի արտերը ու այգիները,Շամիրամ կառուցած է նաեւ պալատ մը:
Ըստ աւանդական պատմուածքներու Շամիրամ զօրաւոր թագուհի մըն էր, սակայն իր սիրտին տէրը չեր գտեր,օր մը հանդիպել է հայ իշխան Արա Գեղիցիկին ու սիրահարուել է անոր, սակայն Արան չէ մօտեցեր Շամիրամի սէրին, Շամիրամ որոշել է անոր հետ պատիրազմիլ ու Արան նահատակուել է: Շամիրամ ի յանուն Արայի հանդէպ ունեցած սէրի,Վանի մէջ կառուցել յուշարձաններ ու երկար ատեն ապրել սուգի մէջ:
Վան եղած է նաեւ Վասպուրականներու եւ Արծրունիներու բնավայրը:Վանի մէջ ապրել են Ուրատուները, Հուրիները, Ասորիները,Բիւզանդացիներ,Խալտանիները,Հայեր, Սելճուքներ եւ Մահմետական ազգեր:
Վանեցի հայերը զբաղել են, ոսկերչութեամբ, գորգագործութոամն
,ձկնորսութեամբ, երկրագործութեամբ : Անոնք ,թէեւ օտար տիրապետութեան տակ մեծ տանջանքներ ապրել են,սակայն պահպանած ու զարգացուցած են իրենց կրօնա-մշակոյքային գործունէութիւները:Հայերը մինջեւ 20.րդ. դար ունեէին Սբ.Տիրամայր, Սբ.Աստուածածին,Սբրբոց Առաքելոց, Սբ.Սահակ, Սբ.Ստեփանոս, Սբ.Վարդան, եւ քաղաքի շրջակայքի այլ եկեղեցիներ , ունէին նաեւ Վարագավանքը:Վանի մէջ մինջեւ 20.րդ.դար լոյս տեսել է <Երկունք>,<Նոր Սերունդ>,<Հայացք>, <Ժայռ>,<Գաւառի Ձայն> հայերէն թերթերը ու ամսաթերթերը:
Վան քաղաքի անուան իրական ծագումը յայտնի չէ: Անունը կը կապուի Հայոց Վան Թագաւորի անուան հետ:
Վանալիճը, ուր կը գտնուի Աղթամար կղզիի Սբ.Խաչ Եկեղեցին պատմական Հայաստանի մէջ կը կոչուէր, <Ծով>, տարբեր անուներով ինչպէս,<Նայիրի Վերին Ծով>-Նայիրի Երկի անունով,<Ռշտունեայց Ծով>-Ռշտունեայց տոհմի անուն,<Արծրունեայց Ծով>,<Վասպուրականի Ծով>,<Աղթամարի Ծով>:Վանալիճը, Վան քաղաքը , Աղթամարի կղզիին առանձնայատուկ տեղ ունին հայ ժողովուրդի պատմութեան մէջ:
Աղթամար կղզին Գագիկ Արծրունիի օրով ,10 րդ.դարուն, հասել է իր ծաղկման գագաթնակէտին , Արծրունիներու կողմէ կառուցուել է Արծրունիներու Պալատը եւ Սբ.Խաչ Տաճարը, որը հայ ժողովուրդի աննման յուշարձաններէն մին է:Եթէ, Անին, Բագրատունեայց հարստութեան վկան է, ապա Աղթամարը, յատկապէս Սբ.Խաչ Տաճարը Արծրունիներուն հարստութեան ու փառքի լուռ վկան է:Աղթամարի անուան մասին ժողովուրդը ունի բանաստեղծական ոգիով ստեղծուած պատմուածք մը որը կը պատմէ, այն մասին թէ`, ամէն գիշեր սիրահար երիտասարդ տղայ մը լողալով կը հասնի կղզի ու կը գտնէ , տաճարի հոգեւորականներէն մէկուն աղջիկան ,իր սիրելի Թամարը:Թամարի վառած ճրագը տղան կ’առաջնորդէ դէպի մութ ու խաւար կղզին: տղան գիշեր մը զինքը Թամար առաջնորդող լոյսը չի նշմարեր ու ծովուն մէջ մոլորուած կը խեղդուի ու կարծես թէ`, ջրահեղձ սիրահար տղուն շուրթներէն կը հնչել է երկու բառ <<Ախ Թամար> :Այսպէսով ի յիշատակ սիրային այդ յուզիչ պատմութեան կղզին կոչուել է Ախթամար եւ կամ Աղթամար:
(Շարուակելի)
Տոքթ .Սարգիս Ատամ
.
:
Yorumlar kapatıldı.