Şehriban Oğhan / soghan@hurriyet.com.tr
Aktar kitabında Yüzbaşı Sarkis Torosyan’ın Harp Okulu’nu 1914’de bitirmiş Kayseri-Develi’den bir Ermeni olduğu anlatıyor. 18 Mart’ta müttefik donanması Boğaz’ı zorladığında Torosyan Rumeli Hamidiye Tabyası’nın komutanı. Fakat resmi askeri tarihte adına rastlanmıyor. Prof Dr Aktar; “I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu’nda Ermeni subayların muharip sınıfta savaştıklarını bilmiyordum. Torosyan’ın hayatı bu yüzden önemli” diyor… Enver Paşa’nın ‘subay ve askeri doktorlar kesinlikle tehcir edilmeyecek’ emrine rağmen ailesinin tehcir edildiğini ve katledildiklerini öğreniyor. Bunu ‘emanete hıyanet’ olarak görüyor ve saf değiştiriyor.
***
Çanakkale’de savaşırken taraf değiştirince vatan haini ilan edilen Ermeni askerin hayatı tarihin o dönemine ışık tutuyor.
Sarkis Torosyan I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı ordusunda savaşmış, sonra ailesi tehcir edilince saf değiştirmiş bir Osmanlı yüzbaşısı. Kendisinden haberdar olmamızı sağlayansa bir kitap: ‘Yüzbaşı Sarkis Torosyan: Çanakkale’den Filistin Cephesi’ne’. Kitabın yazarı Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayhan Aktar, Sarkis Torosyan ismiyle 1990’larda Harvard Üniversitesi’nde misafir araştırmacı olarak çalışırken tanışmış. O gün bugündür onu araştıran Aktar kitabında Yüzbaşı Sarkis Torosyan’ın Harp Okulu’nu 1914’de bitirmiş Kayseri-Develi’den bir Ermeni olduğu anlatıyor. 18 Mart’ta müttefik donanması Boğaz’ı zorladığında Torosyan Rumeli Hamidiye Tabyası’nın komutanı. Fakat resmi askeri tarihte adına rastlanmıyor. Prof Dr Aktar; “I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu’nda Ermeni subayların muharip sınıfta savaştıklarını bilmiyordum. Torosyan’ın hayatı bu yüzden önemli” diyor.
RESMİ ANLATIYI BOZUYOR: Genelkurmay Askeri Tarih Arşivi’nin (ATASE) yayınlarını dikkatlice okudum. Torosyan adının resmi tarihlerde geçmemesi bence onun Arap isyanına katılması ve eski ordusuna karşı savaşmasıyla ilgili değil. Ermeni kökenli bir subay olarak Torosyan’ın varlığının resmi anlatıyı bozmasından. Bu, ‘I. Dünya Savaşı’nda cephede savaşanların hepsi Türk ve Müslümandır’ yaklaşımı. Oysa Osmanlı ordusunda etnik Türk, Kürt, Arap, Çerkez, Laz, Boşnak, Gürcü ve Arnavutların yanı sıra Ermeni, Rum ve Yahudiler de vardı. Bu insanlar da savaştı ve bir kısmı öldü.
NEDEN ORDUSUNA KARŞI SAVAŞTI?: Torosyan, 18 Mart’ta ağır yaralanıyor. Enver Paşa hastaneye gidip onu İstanbul’a davet ediyor ve rütbesini yüzbaşılığa yükseltiyor. Torosyan sonra Çanakkale’de topçu taburu komutanı olarak Kirte’de, Makedonya, Romanya, Irak ve Filistin cephelerinde savaşıyor. Enver Paşa’nın ‘subay ve askeri doktorlar kesinlikle tehcir edilmeyecek’ emrine rağmen ailesinin tehcir edildiğini ve katledildiklerini öğreniyor. Bunu ‘emanete hıyanet’ olarak görüyor ve saf değiştiriyor.
ERMENİLERE YAHUDİLERE YAPILANLAR YAPILDI DİYENLER: “1940’larda Nazi Almanyası’nda Yahudilere yapılanların aynısı Anadolu’da Ermenilere yapıldı” diye işi basite indirgeyenler açısından açıklanması zor bir durum var. Çünkü Nazi ordusunda Yahudi kökenli Alman subayları Nürnberg yasalarıyla ordudan atılmışlardı. Bu mantığa göre, Nazi usulü bir soykırımı gerçekleştirdiği iddia edilen Osmanlı ordusunda da Ermeni subay olmaması lazım! Ama hem topçu subayı, hem de askeri doktor, veteriner ve eczacılar da orduda yer alıyor.
Yorumlar kapatıldı.