İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

1915 Soykırımının T. C. Merkez Bankası Kayıtlarındaki İzleri-3. bölüm

Sait Çetinoğlu
Kemalist iktidar azınlık malları üzerine kuruludur. Sahipleri tarafından aranmadığı, işlem yapılmadığı vb gerekçelerle hazineye devredilen mallaırn sahipleri çoktan ölümle tanışmış ve yeryüzündeki izleri silinmişti. Sağ kurtulmayı başaran çok küçük bir azınlık ise bir daha dönememek üzere bu toprakları terketmişlerdi.

Bu coğrafyanın burjuvasının, ağasının ve eşrafının ekonomik birikimi temeli Ermenilerin ve Rumların birikimlerinin üzerine kurulmuştur. Her burjuvazin acı üzerinde yükseldiği gibi Türk burjuvaziside gözyaşı ve kan bu temel üzerinde yükselmektedir. 7 Ağustos 930 tarihli Yeni Malatya Gazetesindeki Teşebbüsatı Sınaiye Türk Anonim Şirketinin ilanı çok şeyleri anlatmaktadır. Bu ilan Biz bu memleketi emlak borsasından almadık diyen Sayın içişleri bakanına ithaf ediyoruz. Şirket 1927 yılında kendisine sermaye olarak devredilen Ermeni mülklerinin bir kısmını satmaktadır. Ermeni mülkleri sadece bu şirkete devredilmemiştir. Ticaret ve sanayi burjuvazisine dönüşmek isteyen İttihatçı /Kemalist Bürokratik burjuvazisi ile yerel işbirlikçileri arasında paylaşılmıştır. Önümüzdeki sayılarda iller bazında bu paylaşım ve peşkeşin örneklerini vereceğiz.
Ermeni mülkleri taşra sanayi ve ticaret odalarının ve borsalarının sermayesi olmuştur.
Bir şekilde Soykırımdan kurtulup memleketine dönen Ermenilerin de mülkleri kendileri dövülerek yada darağacı gösterilerek  emval-i metruke kapsamında haraç ve mezat satılmıştır. Sarkis Çerkezyan yoldaş Dünya hepimize Yeter adlı öz yaşam öyküsünde  kendi ailesinden bunun örneklerini verir. Başka örnekler de vardır. Mülkiyetindeki ev emval-i metruke kapsamında satılıp kendi evinde kiracı olarak oturmaya zorlanan örnekler bulunmaktadır.
Ayrıca altı çizilmesi gereken konulardan biri de evlad-ı metruke’dir. Genç kızlara, kadınlara ve çocuklara el konularak Ermeni gen havuzu yağmalanmıştır. Özellikle bugün Kürdistan denilen Batı Ermenistan’da neredeyse her ailede “kurtarılmış” adı altında Müslümanlaştırılan Ermeni kadınının tutsak edildiği unutulmamalıdır. Pontos’un Yikik Kızı Tamama’nın trajik öyküsü tek değildir. Bastırılmış ya da telaffuz edilmeyen Tamama’lar bu coğrafyanın ayrı bir gerçeğidir.
Soykırımı TC Merkez bankası kayıtlarında izlemeye devam edersek: 4.2.1936 günlü Tan gazetesinde Muhtelif bankalar tarafından teslim edilip hazineye gelir kaydedilecek kıymetli ayniyat sahibi meçhul kişiler ilan edilmektedir: Osmanlı Bankası İstanbul Şubesinin  teslimatı olarak A.L. Ligudius 1 adet adet 80 FF lık Panama Kanalı Muvakkat tahvili, Hacı Karabet Arslanyan’a ait  yazılı değeri 250 FF 1 adet 1903 Mısır Kredi Fonsiye ile yazılı değeri 40 FF %71/2F Türk borcu T. Kesir mak. Osmanlı Bankası Galata şubesinin teslimatı,  Aliks Apuatolides  1 adet Galata Rumeli Şimendüfer Muk. His 120 ve 3 adet Türk borcu Tah. Adedi  100 FF, M me Anna Vlahopulos 1 adet ville de Paris Tah. 100 FF, Harri Biolley  2 adet  Türk borcu Tah  adedi 172 FF, Anastas H. Mihail 1 adet 100Dr. Lik yunan 1904 tahvili ve 1 adet 80 FF lik Türk Borcu Tah. Elen Dimitriadis 6 adet beheri 100 dr. Lik 1904 Yunan Tahvili  ile 1 adet 40 FF lik Türk borcu Tahvili, Mr F. Anboyneon 1 adet Türk Borcu tahvili 40 FF, Vaginak Yakyan 1 adet Türk borcu 80 FF, Kevork Kabasakalyan’a ait yazılı değeri 100 FF 3 adet Türk Borcu Kesir mak. ve resepise ile  yazılı değeri 66 FF lık mümessil C bonosu, Lazare Lanfer 1 adet 100 FF lik Mümessil C bonosu, Kirkor Markaryan’a ait yazılı değeri 250 FF 1 adet Kredi Fosinye 1911 ve 1903. Gregoni G. Papadopulu 1 adet 40 FF lik Türk borcu tahvili, Jojef Salacha 2 adet beheri 280 FF lik Türk borcu, 1 adet 100 Dr lik yunan 1904 tahvili, Antony Savidis 1 adet 40 FF lik türk borcu, Francioğlu Bedros 1 adet 40 FF lik türk Borcu, Anastan Donas 1 adet 80 FF lik türk borcu tahvili.
6.2.36 tarihli Tan gazetesinde on sene ve daha fazla müddettenberi sahipleri tarafından aranılmayan ve hazineye gelir kaydedilecek muhtemelen banka kiralık kasalarındaki mücevherat ile ilgili liste yer almaktadır:  Bay Filip 1 adet gümüş saat, Bay Petro 1 adet gümüş hurda saat, Bay Todori 2 altın tespih kamçı tepesi ve 1 altın kolye, Bay  İstilyanos 1 roza yüzük,1 altın yüzük, 1 roza iğne, 1 altın madalyon. Bayan Angili 1 rozalı yüzük, 1 rozalı yüzük ortası zümrüt, 1 rozalı haç maa altın kolye. Bay İstavri 1 çift altın kol düğmesi, 1 altın rozalı yüzük, 1 incili iğne. Constantin (Yenişehir) 2 çift altın küpe, 1 altın madalyon, Bay Kostantin  (Heybeliada) 1 altın köstek. Bay Yanko 1 pırlantalı yüzük. Bayan Kalyopi 1 roza yüzük, Bay Kiğork (Beşiktaş, Nişantaşı)  ait 20 TL değerinde 1 adet pırlanta baklava yüzük, Bay Kosti’ye (Kalyoncukulluğu) ait 18 lira değer biçilen 18,5 gr. Altın yüzük. Bayan Koko’ya (Beyoğlu Cedidiye) 1 gümüş kepçe, 4 çay kaşığı 1144 gr, 5 çatal, 6 çorba kaşığı 33 TL, Bay Kosti’ye  (Beyoğlu Sakızağacı No:90) 5 TL değer biçilen altın yüzük, Bay Andon’a  ait 114 gr 5 gümüş kaşık, Hasköy bademlikte kuyumcu Bay Agop’a ait 1 roza bilezik, 1 sırça incili altın madalyon ve 1 altın şadlen’e 55 tl değer biçilmiştir. Bay Haçik’e (Yüksekkaldırım) ait Altın köstek 40 TL. Bay Ohanes (Samatya Narlıkapı) 2 adet çift pırlanta küpe 80 TL. Bay Hazaros ( Galata İskender) 1 çift altın kol düğmesi ile 1 adet gök yüzük. Galata Mahmudiyeden Bay Haçik’e ait 1 adet pırlanta  yüzük  ile 1 çift pırlanta küpe 45 TL, Beşiktaş Yenimahalle den Bay Kirkor 1 çift altın kol düğmesi.
11 2. Kanun [Ocak] 1936 tarihli Kurun Gazetesindeki  ilanlarda  İzmir Banko Di Roma’nın teslimatı olarak Yesmides Fils 28.00,  Arakelian Arakel’e ait 30 TL, Altunian K. A.ait 60,70 TL, Bakirgian İrene’ait 90 TL, Lucas Essayan’a ait 105,25 TL, Balandjian ve Fils’e ait 97.90 TL, Balandjian Agop’a ait 401.80 TL, Spartali leon [Leon Spatraliyan] 164,80 TL, Çekmedjian Skender 40,05, Zarkia Zarek 21,40 TL, Eskişehir Osmanlı Bankasını  teslimatı olarak A. Onerjian’a ait 69,24 TL, Panos Panosyan’a ait 105,84 TL, Beyellia Biraderler 4.485 TL. İzmir Osmanlı Bankasının teslimatı olarak Azarian Manuk’a ait 995 TL, Ballian H. 24,15 TL, Papazian Mihail’e ait 33,52 TL ve L. Essayan’a ait 56,63 TL, Setrak  Derezarian’a ait 28,86 TL, Marte Yamalian’a ait 29,21 TL, Chabouran Lucie 187,89 TL, Donadjian Gazar 103 TL, Aznavorian M. Serpui 254,42, Damdjian Paul 265,20, Manuk Darbekirian 700 TL, Sivrissarian Aznavorian’a ait 31,23 Tl, Aronis Em 264,80,  Karakasi J. 65,01, Cherbertdjian Kevork 57,73, Cristhoy C.H. 107.03, Papazian Michail 33,52, Paraskevopoulos fils et Co .J. 60,15, L. Homsy 153,89, Polichronnides L. 78,63, Sclavos P. Aronis ve Ch lizas 118,54, Spezarides Socrate 91,10, Beth nicolas dul zevcesi Xanthou 31,73, Giovanaki Apostolos 818,69, Xanthopoulos G.X. 28,83, Lisas E.D. 53,07, Drakapoulos Demetrius 211,15,   Ragna Maria 40,40, Tius Domenikus 44,61, Bakırcı Dimitri 265,06, P. Alfieri ve annesi Anna 621,84,  Ch Pandjaris 58,24, Kayseri Osmanlı Bankasının teslimatı Naun Ginolis 33,67, Jean Kalatzis 34,37 TL Eskişehir Osmanlı Bankasının tevdiatı J. Tomaides 52,24, Georges Bonghos 54,84, Y. Stavrides 77,57, İtasyon rum cemaati 120,08, Beyellis Biraderler 4.485 TL. hazineye gelir olarak yazılacaklar arasındadır.
18 2. Kanun [Ocak] 1936 tarihli Kurun Gazetesindeki  ilanda Osmanlı Bankası Ankara Şubesinin teslimatı Prodromos Hacı Prodromos 27,10Osmanlı Bankası İzmir Şubesinin teslimatı     Aghatanghelos Archita Mg 663,53, Anagnostopoulos K. 236,37,Daikas İlias 162,72, Mememen rum mektebi 51,16, Crespin G. 126,25,     M. Susmacıyan’a ait 58,53 TL, Der Azaryan Hacı Setrag’a ait 22,45 TL, Keresteciyan Haig 20,56 TL, Mandikyan Zareh’e ait 62,30 TL, Nigogosian Stephan’a ait 127,54 TL ve Cazazian İ.’e ait 22,48 TL hazineye gelir olarak yazılacaklar arasındadır.
Sahipleri mallarını neden aramadı?
4 şubat 1936 Tarihli Kurun Gazetesinde Hazineye gelir kaydedilecek kıymetli ayniyat listelenmektedir:
Mudi Banka
Tahvilin cinsi
Tahvil sahibinin ismi
Adedi
Beherinin kıymeti
Osm Bank.D.bekir
Mısır Krd. Fonsiye  1903 ve 1911
Dr.Karabet Sarkisyan
2
250 FF
               “ Trabzon
 Mısır Krd. Fonsiye  1903
Der. Meg. Kaçamyan
5
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1903
Agop Çırakyan
4
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1903
Mesrob Godbaşyan
1
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1903
Ohannes Paçacıyan
8
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1911
Adam S. Nabaryan
2
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1903
Adam S. Nabaryan
2
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1903
K.Zarifyan
1
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1886
A.Minasyan
1
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1903
A.Minasyan
6
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1903
Sütbeyazyan Biraderler
3
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1911
M.Gorgodiyan
10
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1903
M.Gorgodiyan
2
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1903
Armenak Tokmakyan
5
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1903
Mardiros Egikyan
3
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1903
Onnik Boyacıyan
12
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1911
Andon Kaşkavalyan
3
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1911
Kirkor Egisiyan
4
250 FF
                    
Mısır Krd. Fonsiye  1903
Mardiros Gazikyan
1
250 FF
                
Türk Borcu Kes.
K.Zarifyan
1
80 FF
              
 Türk Borcu Kes.
O.Boyacıyan
2
120 FF
                İzmir
Mısır Krd. Fonsiye  1903
Keresteciyan Hayık
1
250 FF
                   Diyarbakır
Dahili iktikraz tahvili
Ecz Koço kalides
1
   20 TL
                     
                      
Diş Tbb. aleksandr
1
   20
                       
Dr Karabet
1
   20TL
              Trabzon
Panama ikramiyeli tah
Dimitri Polidofka
4
  400FF
Ville de Paris
Dimitri Polidofka
1
  100 FF
Congo 1888 istikrazı
Dimitri Polidofka
5
             İzmir
Türk borcu
Dayikos ilyas
6
  504FF
  Anadolu Demiryolu Tah
Dayikos ilyas
6
 250 FS
                               mu.
Dayikos ilyas
1
396 FS

Kurun Gazetesinin 6 Şubat 1936 günlü sayısında bankalardan devredilen mücevheratın hazineye gelir kaydedileceğine ilişkin ilana göre; Lila Z. Abeyan’a ait 1 Gümüş kemer 8 TL, 1 gümüş kutu 4 TL, 1 Gümüş kutu 1 TL, 1 Yakutlu Haç (değer konmamış), 1 gümüş kemer tokası (değer konmamış),1 gümüş kordon 5 TL, 1 zümrütlü yüzük 10 TL, 2 adi taşlı yüzük 4 TL, 2 firuze yüzük (biri kırık) 4 TL,  1 incili yüzük 3 TL, 1 yakut elmaslı gül yüzük 10 TL, 1 pırlantalı tek taşlı çift küpe 15 TL, 1 altın incili bilezik 30 TL, 1 altın kadın saati kordonu 45 TL, 1 altın kadın cep saati 5 TL ve 1 adi mercan tesbihe 1 Tl değer konarak hazineye gelir kaydedileceği ilan edilmiştir. Vahan Çamıçyan’a ait kıymetli eşyaya ilişkin kıymet tesbiti yapılmayarak hazineye gelir kaydedileceği ilan edilmiştir. Bunlar: 1 adet ondört ayarında altın saat (iç kapak altın değildir), 1 adi bağ tesbih ucunda bir adet ellilik stanbul iki adet bacak altını, 1 küçük tel  kapaklı sekiz ayarında kadın saati ve onsekiz ayarında altın kordon, 1 ellilik İstanbul altını, 1 çift tek elmas taşlı küpe, 1 onbir adi taşlı haç, 1 sekiz ayarında adi dört beyaz taşlı iğne, 1 sekiz dal hurda inci (iki buçuk miskal), 2 bademi elmas taşlı altın yüzük, 1 incili iğne, 1 on üç hurda taşlı elmas yüzük, 1 mavi taşlı altın yüzük,1 mavi taşlı inci halka yüzük, 1 inci taşlı iğne, 1 altın haç, 1 ay şeklinde altın iğne, 1 gül şeklinde kravat iğnesi, 1 gümüş zincir üzerinde istavroz, 1 elli gram ağırlığında gümüş zincir, 2 küçük dini kilise altını, 1 altın saat on sekiz ayar iki kapaklı ve mineli saat üzerinde elmas taşlı, 1 beyaz madenden iki kapaklı saat mineli,2 küpe muhafaza içinde beherinde 9 elmas taş ortadaki taşın etrafında sekiz tane hurda küçük taş vardır, 1 pırlanta tek taşlı kafesli yüzük, 1 sekiz elmas taşlı kafesli gül yüzük, 1 adi kırık halkalı kırmızı taşlı yüzük, 1 eflatun renkli adi taşlı altın yüzük, 1 tek siyah taşlı yüzük, 1 maden üzerinde kırmızı boncuklu iğne, 1 üç açık mor ve bir adet beyaz taşlı iğne, 1 tepelik üzerinde otuz altı adet küçük onluk altın, dört adet yirmilik sandıkla altın ve etrafı hurda incili tepeliğin dört altın yeri boştur, 2 bilezik üzerinde birbirine bağlı bir tane İstanbul altını ellilik, dört tane çift sandıklı on sekiz ayarlı bir tane yirmilik gazi, 1 yirmilik Osmanlı ziğnet altını, 1 beşlik Osmanlı ziğnet altını, 1 maden kalem kaplama,1 üzerinde taklit dokuz inci adi madenden iğne, 1 enfiye kutusu gümüş, 68 küçük inci, 1 ziğnet altını 18 ayar, 4 armut şeklinde resimli ziğnet altını, 4 resimli ziğnet altını 22 ayar, 1 kırık altın halka 8 ayar, 1 kol düğmesi üstü altın 18 ayar, 1 kırık hakik küpe parçaları, 24 dal inci, 1 Tramzon (Bafın) madenden örme kemer, 1 adi taşlı gümüş(telkari) kemer kaşı zincirlidir, 2 adi maden saat, 1 gümüş tırnak, kulak,  diş karıştıracağı, 1 balık şeklinde altın yaldızlı gümüş iğne, 1 gümüş tas (muhatep), 1 gümüş telkari ağızlık, 1 adi ağızlık, 1 sarı adi yaylı bilezik,1 savatlı gümüş kemer haşlı, 1 savatlı gümüş düğme, 1 gümüş yüksük, 1 gümüş savatlı iğnelik,2 yıldız şeklinde gümüş telkari iğne, 1 çift gümüş savatlı çapraz iğne, 1 gümüş rozet, 1 adi maden istavroz, 1 tel üzerinde 12 adet inci taklidi taş, 1 siyah taş ve 1 adet adi halka,1 küçük gümüş savatlı yürek, 1 gümüş savatlı tesbih başlığı,1 küçük gümüş telkari tabaka. Kurun Gazetesinin 27 Şubat 1936 günlü sayısında Selanik Bankası İstanbul Şubesinin döviz mevduatı olarak tevdiatlardan hazineye gelir kaydedilecekler listesinde  S. Azaryan’a ait 310,77 FF, Ardeş Musighian’ın 60 FF ve Nikolas Katian’ın 352 FF , Y. Kınacıyan’ın 100 FF, Osmanlı Bankası İstanbul şubesinin tevdiatı olarak Hacı Garabed Arslanian’ın  634 Mısır Kuruşu, J. Berç’in 987,4 Mısır Kuruşu, Kirkor Der Kaprielyan’ın 1914,8 Mısır Kuruşu, A. Gezeryan’ın 955,3 Mısır Kuruşu, Der Azarian Hacı Setrag’ın 436,5 Mısır Kuruşu, Minasyan Kirkor veresesinin 316,6 Mısır Kuruşu yer almaktadır.
Kurun gazetesinin 7 Şubat günlü sayısındaki TC Merkez bankasının ilanında Osmanlı Bankası Uşak Şubesinin tevdiatı olarak A. Mısırlıyan’a ait 122,36 Tl, Lazar Papazoğlu 61,19 Tl , Banko di roma tevdiatı olarak Kefalos Panayotis 856,50, Emniyet sandığının tevdiatı Bay Kostantin 29,08, Ziraat Bankası İstanbul Şubesi tevdiatı 187,51TL, Osmanlı Bankası İzmir Şubesi Aghatangenos Arkites 61,19 TL  Hazineye gelir kaydedilecekler arasındadır.
Kurun Gazetesinin 26 Şubat 1936 günlü nüshasında Doyçe Bank tesliantı olarak May Oskar’a ait  106,8£, Banko di roma teslimat Ortansia’a ait 1540 liret, A. Konstantinides 368,19 liret, K. Viarcoğlu 300.00 liret, Selanik bankası İzmir şubesi Th S. Skassis 800.00 Drs, Osmanlı Bankası Ankara merkez Şube Bagdjoglou mahdumları 466,15 Drs, Sevasty ve Carouzakis 78,80 Drs, Anagnostopoulos K. 359,72 Drs, Selanik Bankası İstanbul Şubesinin tevdiatı Papadololos ve Karabiber 1350,15 FF, C.J. Doyçe Orient Bank Dimitriou 292,10 FF, Osmanlı Bankası İzmir şubesinin teslimatı Aghatanghelos Archita Mg. 3027.7 Mısır kuruşu, Menemen Rum Mektebi 1777,5 Mısır Kuruşu hazineye gelir kaydedilecekler arasındadır.
Sahipleri tarafından aranamayan bu miktarlar hazineye gelir kaydedilmişlerdir -nasıl arasın ölüm yolculuğuna çıkarılmış-. Görüldüğü gibi sadece küçük bir taramada Soykırımın izlerini, devletin herhangi bir kaydında bulmak mümkün. Kısaca Türk burjuva ve sermayesinin karanlık yüzünün gizlenmesinin imkanı bulunmamaktadır.
Halkın Günlüğü/20.8.2010
Sait Çetinoğlu /cetinoglus@gmail.com

Yorumlar kapatıldı.