PATRİK

14 Ekim 2010 tarihli gazetelerde Türkiye Ermenileri Patrik Seçimi Müteşebbis Heyeti Başkanlığı’nın (6) No.lu bildirisi yayımlandı.Bu bildiri ile Heyet İdareye karşı 2 kez yargı yoluna başvurduğunu bildirmektedir. 

Bildiride birinci başvurunun Heyetin “Patrik Seçimi” talebine yasal süre içinde cevap verilmeyip, başvurunun reddi anlamına gelen davranışın iptali için yapıldığı belirtilmiş, ikinci başvurunun ise “İdare,gerek patrik seçimini engelleyerek,gerekse geleneksel patrik seçimi mevzuatında bulunmayan Genel Patrik vekilliği gibi yeni bir müessese ve seçim esasını getirerek Ermeni cemaatine mensup bireylerin irade, arzu ve beklentisine aykırı bir davranış sergilemiştir” gerekçesi ile yapıldığı vurgulanmıştır. 

Heyet bu bildiri ile tutumunu değiştirmediğini,”Yeni Patrik” seçimi için ısrarda sebat ettiğini tekrar ortaya koymaktadır.Bunu yaparken de “Yeni Patrik” seçimini Ermeni cemaatine mensup istisnasız herkesin irade, arzu ve beklentisi olarak göstermekte, mevcut şartlar altında ”Eş Patrik” seçmenin doğru olacağını söyleyen önemli bir kesimi yok saymaktadır. Bu tutum cemaatin labirent içinde dolaşma süresini uzatmaktan başka hiçbir işe yaramayacak, sadece geleneksel,katılımcı bir seçimin yapılmasını geciktirecektir. Bu sebeple,içinde bulunduğumuz durumu doğru değerlendirerek sonuçta “olabilecek”leri görebilmenin atılacak adımların belirlenmesi yönünden çok yararlı olacağını düşünüyorum.Bu yöntemle çok sınırlı olan gücümüzü bölünmeden, dağılmadan,hedefe odaklamanın mümkün olabileceği kanısındayım.
Dilerseniz önce bazı tespitlerle başlayalım.
1. Türkiye Ermenileri Patriği Mesrob II hazretleri yakalandığı hastalık sebebiyle bir süreden beri, maalesef, görevlerini yerine getirememe durumundadır,
2. Ruhani Meclis Patriklik makamına ait görevleri yürütmek üzere bir “Eş Patrik” seçimi yapma talebi ile ilgili mercilere başvurmuştur (03.12.2009),
3. Bu talebe cevap verilmesini beklemeden “Eş Patrik” seçimini tertiplemek üzere Müteşebbis Heyet kurulmuş, bu heyet ilk başvurunun yapıldığı mercilere bu kez “Eş Patrik” yerine “Yeni Patrik” seçimi talebi ile başvurmuştur (14.01.2010),
4. Biribirinden farklı iki başvurunun yarattığı ikilemle karşılaşan resmi merciler Ermeni Ortodoks Kilisesinin seçimle ilgili teamüllerini göz ardı eden bir kararla Ruhani Meclisin seçeceği bir Patrik Genel Vekili ile çözüm önermişlerdir. (Bkz.İstanbul Valiliği 29.06.2010 tarihli yazısı ),
5. Bu çözüm önerisinin gerekçesi olarak elde bir “Eş Patrik” yönetmeliği bulunmadığı, Mesrob II hazretlerinin hayatta ve istifa etmemiş oldukları, Ruhani Meclisin kendilerini vefatlarına kadar Patrik olarak tanıyacağı bu nedenlerle “Yeni Patrik” seçiminin mümkün olamayacağı ifade edilmiştir, (Bkz.İstanbul Valiliği 29.06.2010 tarihli yazısı),
6. Resmi merciin çözüm önerisini içeren yazısının tebliğinden hemen sonra Ruhani Meclis toplanmış ve Patrik Genel Vekilini seçmiştir,
7. Bu seçim cemaat çevrelerince teamüllere aykırı olarak nitelendirilmiş,Ermeni Ortodoks Kilisesinin Patrik seçiminde uyguladığı katılımcı, demokrat sistemi zedelediği öne sürülmüştür,
8. Seçilmişler tarafından yönetilmesi gereken makamların uzun süre vekâleten yönetilmesi böylesi kurumların güç ve itibar kaybetmesine yol açar.

Eminim yapılabilecek başka tesbitler de vardır ama şimdilik bunlarla yetinelim ve devam edelim.
Sayıları çok olmamakla birlikte bazı kişilerden, İdare’nin Patrik veya Eş Patrik seçimine izin vermek istemediği, böyle bir seçimin arzu edilmediği iddiasını duydum.Bu sav doğrusu bana pek mantıklı gelmedi.Yakın geçmişte, Patrik Mesrob II ile çok sağlıklı bir diyalog kuran, gereğinde birçok alanda yakın işbirliği yapmış olan iktidarın cemaat desteğini almış,yani “seçilmiş” bir din adamı ile muhatap olmak istememesini izah oldukça zor.Şu andaki durumu, ikilem önünde kalmış yetkili kişilerin bu şekilde bir Vekil seçmenin geleneğe aykırılığını dikkate almadan verdikleri bir karar olmaktan öte bir amaçla nitelendirmek doğru olamaz.
Bu kanaatten hareketle aynı mercilere yeterli hazırlıkla sunulacak,ikilem yaratmayacak çözüm önerilerinin dikkate alınacağına ve kabul göreceğine inanıyorum. 

Çözüm hem mantıklı olmalı,”olamayacak”ları zorlamamalı,hem de vicdanları rahatlatacak adımlarda aranmalıdır.
Bu cümleden olarak yapılacak ilk iş bir “Patrik Seçim Yönetmeliği” hazırlayıp bundan böyle yapılacak bütün Patrik seçimlerinde geçerli olmak üzere devletin yetkili makamlarına onaylattırmak olmalıdır. Bilindiği gibi Cumhuriyet döneminde her Patrik seçiminde ayrı bir yönetmelik yapılmış, bu da her seçim öncesinde telâş sebebi olmuştur. Bütün olasılıklar mümkün olduğunca öngörülerek hazırlanacak ve gelecek seçimlerde de hüküm ifade etmek üzere onaylanacak bir yönetmelik seçim öncesi bu gereksiz telaşı önlemekte çok yararlı olacaktır. 

Geçmişten gelen sorunlarımızın çözülmesinde iyi niyetli ve önemli adımlar atmış bir iktidar döneminde, cemaatin hazırladığı bir yönetmeliğin İdare tarafından kabul edilerek onaylanması ihtimali yüksektir. 

Bu yönetmelik Patriklik ve Patrikliğin tek legal organı olan Ruhani Meclis önderliğinde,bu makamca belirlenecek, içinde vakıf yönetimlerince seçilecek üyelerin de bulunacağı bir heyetçe hazırlanmalıdır.
Dolayısıyla ruhani kesimin öncelikle yönetmeliğin hazırlanmasını benimsemesi,desteklemesi daha sonra da organizasyona ve çalışmalara bilfiil katılarak liderliği üstlenmesi bir ön şarttır. 

Bu yöntemle hazırlanacak bir yönetmelik toplumun büyük oranda desteğini alacak ve ilgili resmi merci de ikilemler önünde kalmaksızın karar verme imkânı bulacaktır. 

Son bir hususu da dikkate sunarak tamamlayalım.
Söz konusu Yönetmelik şüphesiz bir “Eş Patrik” seçimini öngörecek şekilde hazırlanmalıdır.
Hatırlanacağı üzere Ruhani Kurulun bir “Eş Patrik” seçme iradesine karşı çıkan kesim Kilisemizin pratiğinde böyle bir makamın varlığını esasta kabul etmekle birlikte, itirazını Türkiye Patrikliğinde böyle bir uygulama yapılmadığı üzerine bina etmişti. Diğer yandan İdare de “Eş Patrik” seçmek için bir düzenlemenin yokluğunu işaret etmiştir.Hem bu engellerin aşılması yönünden hem de içinde bulunduğumuz durumla gelecekte de karşılaşılması mümkün olduğundan,benzer şartlarda kısa yoldan müdahele ve çözüm için “Eş Patrik” seçeneğinin yeni yapılacak bir yönetmelikte yer almasının gerekliliği tartışılamaz. 

Bu seçeneğin, “seçim” yapabilmek için, hayatta olan ve görevini yapamayan Patriğin vefatını beklemek gibi çok vahim bir şartı ortadan kaldıracağı da gözden uzak tutulmamalıdır.
Özetlersek,Patrikhane önderliğinde hazırlanıp onaya sunulacak yeni bir “Patrik Seçimi Yönetmeliği” içinde bulunduğumuz zor günleri aşmamızı,özlediğimiz seçimi yapmamızı sağlayabilir,bu yolda çaba sarfeden her kişi tarihe olumlu izler bırakır.
Akl-ı selimin hakim olması dileği ve saygılarımla
Kirkor Döşemeciyan

İstanbul Valiliğinin 29.06.2010 tarihli yazısından :
“Yapılan müracaatlar ve bu alandaki mevcut düzenlemeler değerlendirildiğinde; Patrik Mesrob Il’nin 04.10.1998 tarihinde Patrik seçildiği ve kendisine 02.11.1998 tarih ve 98/11964 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile mabet ve ayin haricinde de ruhani kıyafet giyme izni verildiği, kendisinin halen hayatta olduğu, istifa edemediği, Patrik sıfatının devam ettiği, Patrik seçimine ilişkin düzenlemelerde Patriklik görevinin sağlık sorunları nedeniyle sona ereceğine ve Eş-Patrik seçimine ilişkin bir düzenleme bulunmadığı anlaşılmaktadır. Kaldı ki Mesrob II’nin vefatına kadar Patrik olarak tanınacağı Ruhani Meclis tarafından da ifade edilmektedir. Bu durumda, Patriklik makamı boşalmadığından yeni Patrik seçimi yapılması veya Eş-Patrik seçimi amacıyla müteşebbis heyet oluşturulmasının hukuki temeli bulunmamaktadır.”
“Sonuç olarak, Patriklik makamı boşalmadığından yeni seçim yapılamayacağı ve düzenlemelerde Eş-Patrik müessesesi öngörülmediğinden, Patrikhane yetkili organlarınca Patrikliğin ve cemaatin dini ve hayri işlerinin yürütülmesi amacıyla “Patrik Genel Vekili” seçimi yapılabileceği, Patrik Genel Vekili seçilmesi durumunda Bakanlar Kurulu tarafından her din ve mezhepten yalnız bir ruhaniye verilen mabet ve ayin haricinde de ruhani kıyafet giyme izninin, seçilen Patrik Genel Vekiline devredilip devredilmeyeceği hususunda Patrikhaneniz tarafından talepte bulunulmasının yerinde olacağı değerlendirilmiştir.”