Türkiye Ermenileri Patriği Seçim Yönetmeliği
Bilindiği gibi Türkiye Ermenileri Patriği Mesrob II. maalesef hasta. Daha önce de yazdığımız gibi, doktorlar sağlığı konusunda ümit vermiyorlar. Türkiye’nin demokratik açılımları tartıştığı, azınlıkların ve patrikliğin tüzel kişiliğinin gündemde olduğu bu dönemde Mesrob II gibi çok değerli bir yöneticinin yokluğu Türkiye Ermenileri için büyük bir şanssızlık. Patrik Hazretlerinin hastalığı ve görev yapacak durumda olmaması nedeniyle geleneklerimize ve mevcut uygulamaya göre -Patrik hayat boyu seçildiğinden- eş patrik seçimi bir mecburiyet olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çok önemli dönemde, Mesrob II’nin yanında eş patrik olarak görev yapmak üzere toplumumuza liderlik edecek deneyimli, birikimli ve Avrupa birliği gibi bizi ilgilendiren konularda bilgili bir eş patrik seçilmesi cemaatimiz için çok büyük bir önem taşımaktadır.
Bilindiği gibi Cumhuriyet döneminin ilk patrik seçimi 27 Haziran 1927 tarihinde yapıldı ve Mesrob Naroyan Türkiye Ermenilerinin Patriği seçildi. Bu seçimin 1863 Nizamnamesine uygun olarak yapıldığını tahmin etmek zor değil. Cumhuriyet döneminin ikinci patrik seçimi 1950’de hazırlanan geçici Patrik Seçimi Yönetmeliğine göre yapıldı. Ancak 1960 ihtilali sonrası merkezi mütevellinin (Getronagan Varçutyun) kaldırılması, komisyonların seçimine izin verilmemesi nedeniyle 1961 seçiminde farklı geçici patrik seçim yönetmeliği çıkarıldı. Bu yönetmelik çok küçük farklarla 1990 ve 1998 seçimlerinde de uygulandı.
Bu günlerde eş patrik seçimi gündemde ve bu durumda yine yeni bir geçici patrik seçim yönetmeliğinin çıkarılması gerekmektedir. Cemaatin ve patrikliğin tüzel kişiliğin tanınmadan kalıcı bir patrik seçim yönetmeliği düşünülemez. Seçim için, – müteşebbis heyet henüz seçilmediğinden- Patrik vekili ya da Ruhani Kurul Başkanının İstanbul Valiliği kanalıyla seçim talebinde bulunmasıyla eş patrik seçim süreci başlamış olacaktır. Ancak, hazırlanacak Patrik seçimi geçici yönetmeliğinin hem günün koşullarına göre ve hem de eş patrik seçimine göre düzenlenmesi, bazı maddelerde değişiklikler yapılması gerekir.
Değişmesi gereken maddeler:
Eski Madde
Madde 1 – Münhal bulunan Türkiye Ermeni Patrikliği makamı için yapılacak olan yeni Patrik seçimi işbu talimatname ile tespit olunan esaslar dairesinde icra edilecektir.
Yeni Madde
Madde 1.- Türkiye Ermenileri Patriği Mesrob Mutafyan (Mesrob II), rahatsızlığı nedeniyle patriklik görevini yapamadığından, patriklik görevini yürütmek üzere eş patrik seçilecektir. Eş Patrik seçimi bu yönetmelik ile belirlenen koşullara göre yapılacak ve seçilecek eş patrik, Patriklik görevini üstlenecektir.
Gerekçe: Türkiye Ermenileri Patrikleri, cemaatin gelenek ve uygulamalarına göre ömür boyu (kayd-ı hayat şartı ile) görev yapmak üzere seçilmektedir. Ancak Patrik Mesrob Mutafyan görevinin başında olmakla birlikte, hastalığı nedeniyle görev yapacak durumda değildir. Hastalık bir çeşit demans olduğundan istifası mümkün olmadığı gibi Patriği görevden alacak bir cemaat kurumu da yoktur. Bu durumda Ermeni toplumunun geleneklerine göre Ruhani Kurulun kararı ve cemaatin isteği üzerine eş patrik seçilmesine karar verilmiştir.
Eski Madde
Madde 2 – İstanbul Valiliği’nce yukarıda zikri geçen tezkere ile verilen talimat gereğince, seçime takaddüm eden günlerde ve seçim gününde seçim propagandası yapmak katiyen yasaktır.
Yeni Madde
Madde 2 – İstanbul Valiliği’nce yukarıda sözü geçen yazı ile verilen talimat gereğince, Patrik adaylarının propaganda yapması ve seçim günü her türlü propaganda yapılması kesin olarak yasaktır.
Gerekçe:
Yasak olan epsikoposluk seviyesindeki din adamlarının propaganda yapmasıdır. Bu nedenle maddeye patrik adayları sözü eklenmiştir. Halkın bu konuda propaganda yapması yasak olamaz. Ancak seçim günü propaganda yasak olmalıdır.
Eski Madde
Madde 4 – İstanbul’da ve taşrada mevcut her bir Ermeni kilisesi mütevelli heyeti mıntıkası, bir seçim bölgesi addolunur ve her seçim bölgesinde civarındaki cemaat adedine göre hesaplanarak, ilişik listeye dercedilen adette (bir veya birden ziyade) sivil delege seçilir.
Yeni Madde
Madde 4.- İstanbul’da, Vakıflar Yönetmeliğine göre herhangi bir kilisenin seçim çevresi olan her ilçe Patrik seçiminde, seçim bölgesidir. Vakıflar Kanunu ve yönetmeliğine göre seçim çevresi İstanbul olan Anadolu kilise vakıfları seçim bölgesi değildir. Anadolu’da Vakıflıköyü –Samandağ ve İskenderun bir seçim bölgesidir. Her seçim bölgesinde yaşayan apostolik Ermeni kilisesine bağlı seçmenlerin sayısına göre ekli listede belirtilen 78 sivil delege seçilir. Seçim bölgesinin merkezi olacak kilise, patrik merkez seçim kurulu tarafından belirlenir ve ilan edilir.
Gerekçe:
Yeni Vakıflar Kanunu ve ona bağlı yönetmeliklere göre cemaat vakıflarının seçim çevresi vakfın ve hayratlarının bulunduğu ilçedir. Yine aynı yönetmeliğe göre çevresinde yeteri kadar cemaat mensubu bulunmayan kiliselerin seçim çevresi cemaat mensuplarının bulunduğu en yakın ildir. Anadolu’da pek çok kilise vakfının çevresinde yeteri kadar cemaat mensubu bulunmadığından, seçim çevreleri İstanbul olarak belirlenmiştir. Bu nedenle bu kiliselerin patrik seçiminde seçim bölgesi olması mümkün değildir. Vakıflar kanunu ve bağlı yönetmelikler dikkate alınarak seçim bölgesinin yeniden tanımlanması gerekir.
Nüfus azalması ve iç göç nedeniyle eskiden seçim bölgesi olan bir çok kilise vakfının çevresinde yeterli cemaat mensubu bulunmamaktadır. Seçimin hakkaniyete uygun olabilmesi için seçimin cemaatin bulunduğu bölgelerde yapılması gerekir. Bu duruma göre seçim çevresi İstanbul olan Anadolu kilise vakıfları seçim bölgesi değildir. Ancak Anadolu’da bulunan tek Ermeni köyü ve çevresi olan Samandağ ve İskenderun bir seçim bölgesidir.
Eski Madde
Madde 5 – Her kilisenin mütevelli heyeti kendi mıntıkasından seçilecek delegeler seçimini idare etmek üzere, bir bölge seçim komisyonu teşkil eder. Bu seçim komisyonları kilise mütevelli heyetleri azaları ile cemaatten davet edilecek iki veya üç şahıstan teşekkül eder.
Yeni Madde
5.- Seçim bölgesi olan her ilçe kendi bölgesinden seçilecek delegelerin seçimini yönetmek üzere bir bölge seçim komisyonu kurar. Bölge seçim komisyonu, patriklik müteşebbis heyetince belirlenen her seçim bölgesinin merkezi olan kilisede görev yapar. Bu komisyonlar, merkez kilisenin yönetim kurulundan üç kişi ile seçim bölgesindeki faal her kilisenin yöneticilerinden birer kişi ve merkez kilisenin yöneticilerince davet edilecek cemaat mensuplarından iki kişiden oluşur.
Bölge seçim komisyonu bölgesindeki faal her apostolik Ermeni kilisesine seçim sandığı koyar ve kilise yönetiminden üç kişi ile bölge seçim kurulunun belirleyeceği cemaat mensubu iki kişi sandık seçim kurulunu oluşturur.
Gerekçe:
Seçim bölgesi değiştiğinden doğal olarak seçim komisyonlarının da değişmesi gerekir. Bölge seçim komisyonları aynı bölgede birden fazla kilise bulunması mümkün olduğundan ve her kilise yönetiminde üye alınması doğru olur. Birden fazla kilise bulunan bölgelerde kiliselerden biri bölge merkezi olmalıdır. Bu kilise patrik seçimi müteşebbis heyetince belirlenir. Bir seçim bölgesinde birden fazla kiliseye sandık konulması gerekeceğinden ayrıca sandık seçim kurullarına ihtiyaç vardır.
Eski Şekil
Madde 6 – Bölge seçim komisyonlarının vazifeleri şunlardır:
a) Seçmen kütüklerini hazırlamak (Mahalle ve sokak esasına göre hazırlanacak olan seçmen kütükleri 21 yaşını ikmal etmiş olan seçmenlerin isim ve soyadları ile yaşları ve ikametgahları kapı no.larını ve seçmenin imzasını mahsus bir sütuna muhtevi bulunacaktır.)
b) Delegeliğe seçilmesi gerekenlerin üç misli ismi havi namzetlerin listesini hazırlamak. (Bu talimata ilişik liste gereğince, bölgeden seçilmesi lazım gelen delege adetinin üç misli namzetlerin isimlerinin muhtevi mezkûr liste, usulen seçmenlere kolaylık olmak ve oyların dağılmamasını temin için hazırlanır. Seçmenler bu liste dışındaki kimselere de oy vermekte tamamen serbesttirler.)
c) Seçimden sekiz gün evvel gerek seçmen kütüğünü gerekse namzet listesini kilise avlusunda duvara talik ederek, cemaatin ıttılaına arz etmek ve seçmen kütüğüne vuku bulacak itirazları tetkik ve neticelendirmek.
ç) Seçim günü, seçimin usulü dairesince ve dürüstçe yapılmasına nezaret etmek, oy tasnifini yapmak, üyelerinin ve cemaat müşahitlerinin imzaları tahtında ve kilisenin mührü ile mahdum olarak tanzim edileceği bir seçim mazbatası ile seçim sonucunu tespit etmek ve tanzim edilen mazbatanın birer örneğinin nihayet 12/10/1998 günü saat 12:00’ye kadar patrikhaneye ve seçilenlere tevdi etmek.
d) Seçim mazbatası ilişik örneğe göre hazırlanacaktır.
Yeni madde
Madde 6 – Bölge seçim komisyonlarının ve seçim sandık kurullarının görevleri şunlardır:
A) Bölge seçim komisyonları:
a) Seçim bölgesindeki seçmen kütüklerini hazırlamak. (Mahalle ve sokak esasına göre hazırlanacak olan seçmen kütükleri, 18 yaşını bitirmiş olan seçmenlerin adı ve soyadı, T.C. Kimlik Numarası ile yaşları ve ikametgahları kapı numaraları ve seçmenin imzasını için bir sütun bulunacaktır.)
b) Bölgede bulunan her kiliseye seçim sandığı koydurmak ve bu kilise yönetimlerinin seçmen kütüklerini hazırlatmak ve denetlemek.
c) Bölgede seçilecek delege sayısının üç katı aday bulunan aday listesini hazırlamak. (Bu yönergeye göre hazırlanan, bölgeden seçilmesi gereken delege sayısının üç katı aday ismi bulunan söz konusu liste, usulen seçmelere kolaylık olmak ve oyların dağılmamasını sağlamak için hazırlanır. Seçmenler bu liste dışındaki kimselere de oy vermekte tamamen serbesttirler.)
ç) Seçimden sekiz gün evvel gerek seçmen kütüğünü, gerekse aday listesini seçim sandığı bulunan her kilisenin avlusunun duvarına asarak, cemaatin bilgisine sunmak ve seçmen kütüğüne yapılacak itirazları incelemek ve sonuçlandırmak.
d) Seçim günü, seçimin kurallara uygun olarak ve dürüstçe yapılmasını sağlamak, denetlemek, oy sayımını yapmak, üyelerinin ve cemaat gözlemcilerinin imzası ve kilisenin mührü ile mühürlenmiş olarak düzenlenecek bir seçim tutanağı ile seçim sonucunu saptamak ve düzenlenen tutanaklarının birer örneğinin en geç ../../2010 günü saat 12:00’ye kadar patrikhaneye ve seçilenlere vermek.
e) Seçim mazbatasını ilişik örneğe göre hazırlamak.
B) Seçim sandık kurulları
a) Bölge seçim kurulunca hazırlanan aday listesini ve kilise bölgesindeki cemaat mensuplarının seçmen kütüklerini düzenlemek ve 8 gün önce kilise avlusuna asmak.
b) Seçim kütüğüyle ilgili itirazları inceleyip karara bağlamak.
c) Seçimin düzenli ve kurallara uygun şekilde yapılmasını sağlamak.
ç) Seçimin bitiminde sandık gözlemcilerinin huzurunda oyları sayıp sonuçlarını bir tutanakla bölge seçim kuruluna bildirmek.
Gerekçe:
T.C. Seçim yasalarına göre seçmen yaşı 19 olduğundan, patrik seçiminde de seçmen yaşı 19 olarak belirlenmiştir. Bölge seçim kurulu birden çok kilisede sandık bulundurabilir. Bu konuda kararı da bölge seçim kurulu verir. Seçmen kütüklerine T.C. Kimlik numarası da eklenmiştir. Her seçim bölgesinde birden çok kilise bulunabileceğinden bölge seçim kurulundan başka bir de kilise seçim sandık kurullarına gerek vardır.
Eski şekil
Madde 11 – Seçmen olabilmek için aşağıdaki şartları taşımak gerekir:
a) Ermeni Kilisesinin ve aynı bölge cemaatine mensup olmak;
b) Nüfus hüviyet cüzdanına göre 21 yaşını ikmal etmiş bulunmak;
c) Oyunu kullandığı sırada hüviyetini nüfus cüzdanı ile tevsik etmek;
d) Mahkumiyet ve amme hizmetinden memnuiyet gibi, seçime iştirak için kanuni manileri olmamak.
Yeni Şekil:
Madde 11 – Seçmen olabilmek için aşağıdaki şartlara haiz olmak lazımdır;
a) Apostolik (Kadim) Ermeni Kilisesi mensubu olmak ve oy kullandığı bölgenin seçmen kütüğüne kayıtlı olmak.
b) Nüfus hüviyet cüzdanına göre 18 yaşını bitirmiş olmak.
c) Oyunu kullandığı sırada hüviyetini nüfus cüzdanı ile belgelemek.
ç) Mahkumiyet ve kamu hizmetinden yasaklanmak gibi, seçime katılmak için kanuni engelleri olmamak.
Gerekçe:
Patrik seçiminde seçmen olabilmek için Apostolik Ermeni kilisesi mensubu olmak gerekir. Seçmen yaşı 19 olarak belirlenmiştir.
Eski Şekil:
Madde 17 – Oturdukları mahallede Ermeni Kilisesi bulunmayan cemaat mensupları oylarını mahallerine en yakın kilisede kullanacaklardır. Ancak, bunların isimlerini daha evvel o kilisenin seçmen kütüğüne kaydettirmeleri icap eder.
Yeni Şekil:
Madde 17 – Oturdukları mahallede ya da ilçede Ermeni kilisesi bulunmayan cemaat mensupları oylarını ilçelerine en yakın seçim bölgesinde bulunan en yakın kilisede kullanacaklardır. Anadolu’da yaşayan cemaat mesupları oylarını İstanbul Meryem Ana Patriklik kilisesinde ya da Hatay Samandağ Vakıflıköyü kilisesinde kulanabilirler. Ancak, hem İstanbul’da kilise bulunmayan ilçelerde yaşayan cemaat mensupları hem de Anadolu’da yaşayan cemaat mensuplarının oylarını kulanabilmeleri için isimlerini daha evvel oy kullanmak istedikleri kilisenin seçmen kütüğüne kaydettirmeleri gerekir. Herhangi bir cemaat mensubunun birden fazla seçim bölgesinde oy kullanması suçtur.
Gerekçe:
Anadolu’da sadece Hatay seçim bölgesidir. Bu nedenle Hatay dışında yaşayan tüm Anadolu Ermenilerinin oy kullanmalarına imkan verilmiştir. Ancak bu kişilerin daha önce seçim kütüklerine kaydı gerekir.
Çeşitli nedenlerle birden fazla seçim bölgesinde kayıtlı olan seçmenlerin, seçimde birden fazla oy kullanmalarının suç olduğu da açıkça belirtilmiştir.
Eski Şekil
Madde 18 – Seçim bölgelerinde yapılacak seçim masrafları kadim teamül veçhile kiliseler sandıklarından tesviye olunacaktır.
Yeni Şekil:
Madde 18 – Seçim bölgelerinde yapılacak seçim masrafları geleneklere göre seçim bölgesinde bulunan faal kiliselerin vakıfları tarafından ve seçmen sayısına göre paylaşılarak ödenir. Seçim bölgesinde tek kilise varsa giderler o kilise vakfı tarafından karşılanır.
Gerekçe: Seçim bölgesi değiştiğinden ve bazen aynı seçim bölgesinde birden fazla kilise bulunabildiğinden, bu durumlarda giderlerin de paylaşılması gerekir. Giderlere katılma oranı da seçmen sayısına göre belirlenmiştir.
Eski Şekil:
Madde 19 – İlişik listede gösterilen adette patrik seçimine katılacak olan ruhani delegeler İstanbul’da mevcut ve Ermeni Kilisesine mensup bütün ruhanilerin 09/10/1998 günü Patrikhanede yapacakları toplantıda gizli oyla seçilir.
Yeni Şekil:
Madde 19 – İlişik listede gösterilen patrik seçiminde katılacak olan 13 ruhani delegeler İstanbul’da mevcut ve Apostolik Ermeni Kilisesine mensup bütün ruhanilerin ../../2010 günü Patrikhanede yapacakları toplantıda gizli oyla seçilir.
Gerekçe: 1998 seçimleri dikkate alınarak delege sayısı belirlenmiştir. Geleneklere göre Ruhani delegelerin yedide bir oranında olması doğru olur. Bu nedenle 1998 yılında toplam 89 olan delege sayısı 91 olarak belirlenmiş ve yedide biri olan 13 delegelelik ruhani delegelere verilmiştir. Ruhanilerin de doğal olarak Apostolik Ermeni Kilisesi mensubu olmaları gerekir.
Eski Şekil:
Madde 23 – Patrik namzedi listesine dahil edilecek ruhanilerin aşağıdaki şartlara haiz olmaları lazımdır:
a) Babadan Türk olmak
b) Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nin itimadına mazhar olmak
c) Piskoposluk rütbesine haiz olmak
d) 35 yaşını ikmal etmiş bulunmak
e) Mahkumiyet ve amme hizmetinden memnuiyet gibi, seçilmeye mani halleri bulunmamak
f) Patriklik vazifesini layığı ile yapabilecek iktidar ve ehliyette bulunmak
Yeni Şekil:
Madde 23 – Patrik adayı listesine dahil edilecek ruhanilerin aşağıdaki şartları taşımaları gerekir:
a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak doğmuş olmak.
b) Episkoposluk rütbesinde olmak.
c) 35 yaşını bitirmiş olmak.
d) Mahkumiyet ve kamu hizmetinden yasaklanmak gibi, seçilmeye engel halleri bulunmamak
Gerekçe:
Patrik seçilecek kişinin Türkiye’de Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak doğmuş olması yeterli olmalıdır. Baba sonradan Türk vatandaşlığından çıkmış olsa bile bu durum oğlunu etkilememelidir. Aslında Türkiye’de doğmuş olmak koşulunun –kalıcı- bir seçim yönetmeliği hazırlanırken tamamen kaldırılması gerekir. Azalan nüfus nedeniyle bu gün Rum cemmati ve Katolik Ermenilerin yaşadığı din adamı bulma zorluğunun orta vadede apostolik kilise mensupları için de geçerli olacağı kesindir.
Türkiye Cumhuriyet Hükümeti’nin itimadına mazhar olmak bir ölçü olamaz. T.C Vatandaşı olan herkes -suçsuzluk karinesi gereğince- T.C. Hükümetinin itimadına mazhar olur. Yasal olarak suçlanmayan her hangi bir din adamının devletin itimadına mazhar olmaması söz konusu olamaz.
Yine aynı maddede Patriklik vazifesini layikiyle yapabilecek iktidarda ve ehliyette olmak da objektif bir ölçü olamaz. Halk tarafından seçilen episkopos rütbesinde bir din adamının bu görevi yapacak iktidar ve ehliyette olduğunu kabul etmek gerekir.
Murat Bebiroğlu
————————————————————————————-
Yukarıdaki önerilerin ışığında yeni yönetmelik:
2009 ERMENİ PATRİK SEÇİMİ TALİMATNAMESİ:
Yapılacak olan Ermeni Eş Patrik seçiminde Bakanlar Kurulu’nun …/../2009 Gün ve ./…. sayılı kararnamesi ile yürürlüğe konulan eş Patrik Seçim Talimatnamesinin uygulanmasının uygun görüldüğü İçişleri Bakanlığı’nın ../../…. gün ve …… sayılı emirleriyle bildirilmiştir.
Madde 1.- Türkiye Ermenileri Patriği Mesrob Mutafyan (Mesrob II) rahatsızlığı nedeniyle patriklik görevini yapamadığından, patriklik görevini yürütmek üzere eş patrik seçilecektir. Eş Patrik seçimi bu yönetmelik ile belirlenen koşullara göre yapılacak ve seçilecek eş patrik, Patriklik görevini üstlenecektir.
Madde 2 – İstanbul Valiliği’nce yukarıda sözü geçen yazı ile verilen talimat gereğince, Patrik adaylarının propaganda yapması ve seçim günü her türlü propaganda yapılması kesin olarak yasaktır.
Madde 3 – Patrik seçiminde katılacak olan sivil delegelerin seçimi : …/../2010 günü patrik seçim bölgelerinde bulunan Ermeni kiliselerinde Apostolik Ermeni kilisesi mensuplarının oyları ile ve aşağıdaki maddelere göre yapılır.
Madde 4.- İstanbul’da, Vakıflar Yönetmeliğine göre herhangi bir kilisenin seçim çevresi olan her ilçe Patrik seçiminde, seçim bölgesidir. Vakıflar Kanunu ve yönetmeliğine göre seçim çevresi İstanbul olan Anadolu kilise vakıfları seçim bölgesi değildir. Anadolu’da Vakıflıköyü –Samandağ ve İskenderun bir seçim bölgesidir. Her seçim bölgesinde yaşayan apostolik Ermeni kilisesine bağlı seçmenlerin sayısına göre ekli listede belirtilen 78 sivil delege seçilir. Seçim bölgesinin merkezi olacak kilise, patrik merkez seçim kurulu tarafından belirlenir ve ilan edilir.
5.- Seçim bölgesi olan her ilçe kendi bölgesinden seçilecek delegelerin seçimini yönetmek üzere bir bölge seçim komisyonu kurar. Bölge seçim komisyonu, patriklik müteşebbis heyetinçe belirlenen her seçim bölgesinin merkezi olan kilisede görev yapar. Bu komisyonlar, merkez kilisenin yönetim kurulundan üç kişi ile seçim bölgesindeki faal her kilisenin yöneticilerinden birer kişi ve merkez kilisenin yöneticelince davet edilecek cemaat mensuplarından iki kişiden oluşur.
Bölge seçim komisyonu bölgesindeki faal her apostolik Ermeni kilisesine seçim sandığı koyar ve kilise yönetiminden üç kişi ile bölge seçim kurulunun belirleyeceği cemaat mensubu iki kişi sandık seçim kurulunu oluşturur.
Madde 6 – Bölge seçim komisyonlarının ve seçim sandık kurullarının görevleri şunlardır:
A) Bölge seçim komisyonları:
a) Seçim bölgesindeki seçmen kütüklerini hazırlamak. (Mahalle ve sokak esasına göre hazırlanacak olan seçmen kütükleri, 18 yaşını bitirmiş olan seçmenlerin adı ve soyadı, T.C. Kimlik Numarası ile yaşları ve ikametgahları kapı numaraları ve seçmenin imzasını için bir sütun bulunacaktır.)
b) Bölgede bulunan her kiliseye seçim sandığı koydurmak ve bu kilise yönetimlerinin seçmen kütüklerini hazırlatmak ve denetlemek.
c) Bölgede seçilecek delege sayısının üç katı aday bulunan aday listesini hazırlamak. (Bu yönergeye göre hazırlanan, bölgeden seçilmesi gereken delege sayısının üç katı aday ismi bulunan söz konusu liste, usulen seçmelere kolaylık olmak ve oyların dağılmamasını sağlamak için hazırlanır. Seçmenler bu liste dışındaki kimselere de oy vermekte tamamen serbesttirler.)
ç) Seçimden sekiz gün evvel gerek seçmen kütüğünü, gerekse aday listesini seçim sandığı bulunan her kilisenin avlusunun duvarına asarak, cemaatin bilgisine sunmak ve seçmen kütüğüne yapılacak itirazları incelemek ve sonuçlandırmak.
d) Seçim günü, seçimin kurallara uygun olarak ve dürüstçe yapılmasını sağlamak, denetlemek, oy sayımını yapmak, üyelerinin ve cemaat gözlemcilerinin imzası ve kilisenin mührü ile mühürlenmiş olarak düzenlenecek bir seçim tutanağı ile seçim sonucunu saptamak ve düzenlenen tutanaklarının birer örneğinin en geç ../../2010 günü saat 12:00’ye kadar patrikhaneye ve seçilenlere vermek.
e) Seçim mazbatasını ilişik örneğe göre hazırlamak.
B) Seçim sandık kurulları
a) Bölge seçim kurulunca hazırlanan aday listesini ve kilise bölgesindeki cemaat mensuplarının seçmen kütüklerini düzenlemek ve 8 gün önce kilise avlusuna asmak.
b) Seçim kütüğüyle ilgili itirazları inceleyip karara bağlamak.
c) Seçimin düzenli ve kurallara uygun şekilde yapılmasını sağlamak.
ç) Seçimin bitiminde sandık gözlemcilerinin huzurunda oyları sayıp sonuçlarını bir tutanakla bölge seçim kuruluna bildirmek.
Madde 7 – Seçim gizli oy ve açık sayım usulüne göre yapılacaktır. Seçmenlerin oy pusulalarını hazırlayabilmeleri için seçim sandığı yakınında kapalı bir bölüm hazırlanacaktır.
Madde 8 – Delegeliğe aday olabilmek için aşağıdaki şartları taşıması gerekir.
a) Apostolik Ermeni Kilisesine mensup olmak;
b) Otuz yaşını bitirmiş olmak;
c) Okur yazar olmak;
d) Mahkumiyet ve kamu hizmetlerinden yasaklanmak gibi seçilebilmek için yasal engellerin olmaması.
Madde 9 – Aynı zamanda birkaç bölgeden seçilen bir kimse bu bölgelerden birini tercih eder ve oradan seçilmiş sayılır. Bu kimsenin aynı zamanda seçildiği diğer bölgelerde kendinden hemen sonra en çok oy almış olan şahıs onun yerine geçer.
Madde 10 – İstanbul dışındaki seçim bölgelerinden seçilecek olan delegelerin delegelik sıfatları yerel seçim şartlarına göre, yerel mütevelli heyetlerince hazırlanacak tutanaklara göre belirlenir ve onaylanır. İstanbul dışındaki seçim bölgesinde, kiliseler çevresinden seçilecek delegelerin İstanbul’da yerleşik kimseler arasından da gösterilmesi mümkündür.
Madde 11 – Seçmen olabilmek için aşağıdaki şartları taşımaları gerekir:
a) Apostolik (Kadim) Ermeni Kilisesi mensubu olmak ve oy kullandığı bölgenin seçmen kütüğüne kayıtlı olmak.
b) Nüfus hüviyet cüzdanına göre 18 yaşını bitirmiş olmak.
c) Oyunu kullandığı sırada hüviyetini nüfus cüzdanı ile belgelemek.
ç) Mahkumiyet ve kamu hizmetinden yasaklanmak gibi, seçime katılmak için kanuni engelleri olmamak.
Madde 12 -Her seçmen oyunu yalnız kendi ikametgah seçim bölgesinde ve bizzat kullanır. Okur-yazar olmayanlar ile görme engelliler oy pusulalarını yine bizzat kendi elleriyle oy sandığına atmak şartı ile güvendikleri bir kimseye doldurtabilirler.
Madde 13 – Seçim, seçmen kütüğünün kaç sayfa olduğunun ve kaç seçmen bulunduğunun ve oylamada kullanılacak oy sandığının boş olduğu seçim komisyonu tarafından açıkça saptanıp ve bu durum seçim tutanağına kaydedilerek imzalandıktan sonra, saat tam 09.00’da oy sandığının mühürlenerek cemaatin oylamasına açılmasıyla başlar ve saat 17.00’ye kadar devam eder. Saat 17.00’de sandık başında oylarını kullanmak üzere sıra bekleyenleri oyları da kabul edildikten sonra, oy sandığı, hazır bulunanların huzurunda sandık mührü seçim komisyonu başkanı tarafından koparılarak açılır. Evvela oy sandığından çıkan oy zarflar adeti seçmen kütüğündeki oy kullananların imzaları adeti ile karşılaştırılır, sonra da oy zarfları açılarak sayıma başlanır. Oylama sonucu seçim tutanağına kaydedilerek söz konusu tutanak komisyon üyeleri ve varsa halktan bir gözlemci tarafından imzalanır.
Madde 14 – Okunaksız, imzalı ve başkaca işaretler taşıyan oy pusulaları geçerli olmaz. İlişik liste gereğince, bölgeye ayrılan delege sayısından fazla isimler bulunan oy pusulalarındaki isimlerin sondan itibaren fazla olanları hesaba katılmaz ve dikkate alınmaz.
Madde 15 – En fazla oy alan ile eşit oy alanlardan yaşça büyük olanı delege seçilmiş olur.
Madde 16 – Seçim sırasında adayların isimleri bulunan basılı oy pusulaları kullanmak uygun olmakla beraber, seçim komisyonları, seçmenlerin istedikleri biçimde doldurabilmeleri için, boş oy pusulaları da hazırlayacaklardır.
Madde 17 – Oturdukları mahallede ya da ilçede Ermeni kilisesi bulunmayan cemaat mensupları oylarını ilçelerine en yakın seçim bölgesinde bulunan en yakın kilisede kullanacaklardır. Anadolu’da yaşayan cemaat mesupları oylarını İstanbul Meryem Ana Patriklik kilisesinde ya da Hatay Samandağ Vakıflıköyü kilisesinde kulanabilirler. Ancak, hem İstanbul’da kilise bulunmayan ilçelerde yaşayan cemaat mensupları hem de Anadolu’da yaşayan cemaat mensuplarının oylarını kulanabilmeleri için isimlerini daha evvel oy kullanmak istedikleri kilisenin seçmen kütüğüne kaydettirmeleri gerekir. Herhangi bir cemaat mensubunun birden fazla seçim bölgesinde oy kullanması suçtur.
Madde 18 – Seçim bölgelerinde yapılacak seçim masrafları geleneklere göre seçim bölgesinde bulunan faal kiliselerin vakıfları tarafından ve seçmen sayısına göre paylaşılarak ödenir. Seçim bölgesinde tek kilise varsa giderler o kilise vakfı tarafından karşılanır.
Madde 19 – İlişik listede gösterilen patrik seçiminde katılacak olan 13 ruhani delegeler İstanbul’da mevcut ve Apostolik Ermeni Kilisesine mensup bütün ruhanilerin ../../2010 günü Patrikhanede yapacakları toplantıda gizli oyla seçilir.
Madde 20 – 19. madde gereğince seçilecek olan ruhanilerin en az 5 seneden beri ruhban sınıfında olmaları ve 30 yaşını bitirmiş olmaları gerekir.
Madde 21 – Yeni Patrik yukarıdaki maddelerde belirtilen şekilde cemaatçe ve ruhaniler tarafından seçilen ruhani ve sivil delegeler tarafından aşağıdaki maddelerde gösterilen şekilde seçilir.
Madde 22 – 19-uncu maddede /../ .. günü toplanacağı belirtilen ruhaniler heyeti, patrik seçimine iştirak edecek olan ruhani delegeleri seçtikten sonra, durumları patrik seçilmeye müsait olan ruhanilerin bir listesini de hazırlayarak, patrikhane ruhani meclisinde ve patrik seçimi müteşebbis heyetinde müzakere edilerek bunlar tarafından hazırlanacak olan beş kişilik patrik namzetleri nihai listesinin tanzimine esas olmak üzere, bu listeyi Patrik Vekiline tevdi eder.
Madde 23 – Patrik adayı listesinde yer alaca ruhanilerin aşağıdaki şartlara haiz olmaları lazımdır:
a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak doğmuş olmak.
b) Episkoposluk rütbesinde olmak.
c) 35 yaşını bitirmiş olmak.
d) Mahkumiyet ve kamu hizmetinden yasaklanmak gibi, seçilmeye engel halleri bulunmamak
Madde 24 – Yukarıdaki maddelerde belirtilen şekilde seçilen ruhani ve sivil delegeler ../../2010 günü saat …………… Kumkapı’da bulunan Ermeni Patrikhanesi’nin Meryem Ana Kilisesi’nde Patrik Vekilinin başkanlığında ve geçici olarak en yaşlı sivil üyenin yönetiminde ve en genç üye de sekreter olduğu halde yeni Türkiye-Ermenileri Patriğini seçmek üzere toplanarak aşağıdaki işleri yaparlar:
a) Delege mevcudunu saptanması için yoklama yapılması (Özel Deftere delegelerin imzaları alınarak yoklama yapılır.)
b) Seçim tutanaklarını inceleme komisyonunun kurulması. (Seçim bölgelerinden gelen tutanakları incelemek ve rapor hazırlamakla görevli söz konusu komisyon 1’i ruhani ve 9’u sivil 10 delegeden oluşur.)
c)Müzakereleri idare etmek üzere, bir başkan, iki başkan vekili ve iki sekreter seçilmesi.
d) Dokuz üyeden oluşan Ermeni Patrikliği yeni ruhani meclisin seçilmesi.
e) Bu maddenin (b) fıkrasında yazılı seçim tutanaklarını inceleme komisyonunca tutanaklarla ilgili raporun müzakeresi ve seçilmelerinde bir yolsuzluk görülmediği takdirde, delegelerin delegelik sıfatlarının onaylanması konusunda karar verilmesi
f) Yeni Türkiye Ermenileri Patriğinin seçilmesi.
Madde 25 – Yeni seçilecek Patrik 22. madde gereğince hazırlanan 5 kişilik namzet listesine dahil ruhaniler arasından seçilir. Delegeler bu liste dışında kalan ruhanilere de oy vermekte serbest olmakla beraber, namzet listesi haricinde kendilerine oy verilecek ruhanilerin 22. madde gereğince ruhaniler heyeti tarafından hazırlanmış olan ilk listeye dahil bulunmuş olmaları şarttır.
Madde 26 – Patrik seçimi de gizli oy ve açık sayım usulüne göre yapılır. Oylamada ve oy sayımında delegelerden 4’ü ruhani ve 4’ü sivillerden olmak üzere 8 kişi gözlemci sıfatı ile sandık başında bulunurlar. Delegeler oylarını bizzat kullanırlar. Oy tasnifi, oyların yüksek sesle okunması suretiyle yapılır.
Madde 27 – Oyların ekseriyetini kazanan namzet Türkiye Ermenileri Patriği adı ve ilan olunur.
Madde 28 – Yukarıdaki maddelerde gösterilen şekilde yeni Patrik intihap edildikten sonra, başkanlık tarafından iki nüsha olarak hazırlanarak imza tasdik edilecek olan Patrik seçimi mazbatası Patrik Vekiline tevdi edilince, toplantı halinde bulunan ruhani ve sivil delegelerin vazifesi sona erer.
Madde 29 – Seçim mazbatasının nüshaları kendisine tevdi edilecek olan Patrik Vekili seçimin neticesini hükümete arz ederek, Kisve Kanunu gereğince, yeni seçilen Patriğe mabet dışında ruhani kisve giyebilmesi için izin ister.
Madde 30 – Yeni Patriğe patriklik asasının verilmesi ve yemin töreni patriklikçe belirlenecek gün ve saatte yine Kumkapı’daki Meryem Ana Kilisesi’nde yapılır. Yeni Patrik belirlenecek gün ve saatte yapılacak ayin esnasında, kilise mihrabının önünde şu şekilde yemin eder:”Görevimi Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına, nizamlarına ve gelenek ve göreneklerimize uygun olarak yapacağıma, cemaatimize ait dini, hayri ve sosyal kurumların hak ve yararlarını koruyacağıma, dindaşlarıma hak, hakikat ve fazilet yolunda rehber olacağıma ve bu yoldan sadakatle hizmet edeceğime huzuru ilahide söz veririm.”
Bundan sonra Patrik Vekili tarafından yeni Patriğe patriklik asası verilir ve kendisi tebrik edilir.
Murat Bebiroğlu
murat.bebir@gmail.com
Yorumlar kapatıldı.