Dilbilimci AGOP MARTAYAN-DİLAÇAR ın
Ölümünün 30.cu Yıldönümü:
12 Eylül 2009 tarihi, büyük dilbilimci Hagop Martayan ın ölümünün 30 cu
yıldönümünü idi , kendisini saygı ile anıyoruz.
1979 un Eylül ayında hayata gözlerini kapatan Ermeni asılı büyük dilbilimcinin ölüm haberini , TRT ana haber bülteninde sunucu , Türk Dil Kurumu kurucularından büyük dilbilimci ADİL ACAR ın öldüğü şeklinde veriyor , defin, cenaze töreni, kabristan hakkında hiçbir bilgi vermiyordu, haberde hem gizleme ve hem de ısım çarpıtması vardı , sanki bir şeylerden sakınılıyordu. Oysa aslında ölen dünyaca tanınmış , Ermeni asılı dilbilimci , TDK kurucularından Hagop Martyayan dı, Atatürk Türk diline hizmetlerinden dolayı, ondan soyadının Dilacar olarak değiştirmesini istemişti. dünya basını bu gerçeği de biliyordu.
TRT deki ölüm haberinin ertesi günkü Türk haber ajanslarında ve Türk gazetelerinde Adil Acar ismi aniden A.DİLACAR şekline dönüşmüştü, yine basında defin, cenaze töreni, kabristan hakkında en ufak bir bilgi verilmiyordu, ancak cenaze töreninin Ermeni kilisesinde, definin de Ermeni kabristanında yapılacağı çok iyi biliniyordu :
Hagop Martayan Cumhuriyetin ilk yıllarından beri 43 yıl öğretmenlik yapmış hocaların hocası olmuş,Osmanlı dilinden Türkçe ye geçilmesinden doğan dil farklılıklarını, ve zorlukları ayıklamak , azaltmak , Türkçe yi sadeleştirmek ve kolaylaştırmak için çaba veren, günümüzün gelişkin Türkçe sine ulaşılması doğrultusunda yıllarca inkar edilemez katkıları olan , unutulmaz çalışmalar yapan ve emek sarf eden hocaların hocası , İSİMSİZ KAHRAMAN Hagop Martayan ın esas değeri ,ve asıl adının Adil Acar veya A.Dilacar olmayıp , Agop Martayan olduğu, zamanın ulusal ve uluslar arası bilimsel gazete ve dergilerine ve resmi belgelere bakıldığında aşikar bir şekilde anlaşılmaktadır.
Cumhuriyet yıllarında 40 seneden fazla ilk okul öğretmenliği yapan, Agop Dilaçar hocayı çok iyi tanıyan eski bir öğretmen , değerli dilbilimciyi şöyle:
Türkiye nin yetiştirdiği bu değerli dilbilimci Hagop Martayan 1895 yılında İstanbul da doğdu, ilk ve orta eğitimini İstanbul- Gedikpaşa da yaptı , İngilizce, Rumca, İspanyolca öğrendi. 1915 de Robert Kolej den mezun oldu, Latince, Yunanca, Almanca, Rusça, Bulgarca dilleri üzerine çalıştı. Birinci Dünya harbine katıldı, Kafkas cephesinde savaştı, yararlı hizmetleri madalya ile ödüllendirildi. Suriye ye gönderildi, orda, daha sonraları Atatürk ile tanıştı. Birinci Dünya Savaşından sonra Robert Kolej de İngilizce öğretmenliği yaptı, Sofya Üniversitesinde Eski Doğu Dilleri ve Osmanlıca dersleri verdi, birçok gazetelerde yazarlık yaptı.1928 de
1932 de Hagop Martayan, Mustafa Kemal Atatürk ün özel davetlisi olarak , 1.Türk Dil Kurultayı için , Bulgaristan dan Türkiye ye getirtilir, soyadı kanunu çıkınca , Atatürk , kendisinden, Martayan olan soyadını DİLACAR yapmasını ister.
1934 de Türk Dil Kurumu baş uzmanlığına atanan Agop Martayan , 1935 de, Atatürk ün isteği ile DILACAR soyadını alır.
1936-1951 yılları arasında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde dil bilimi dersleri okuttu.
1942-1960 yıllarında Türk Ansiklopedisinde Baş danışmanlık ve Baş redaktörlük yaptı.
Ermenice ve diğer yabancı dillerdeki sayısız çok değerli yapıtlarının yanında, Türkçe başlıca eserleri şunlardır:
-Güneş Dil Teorisinin Biyopsikolojik Kökenleri(1936)
(Les bases Bıo-Psychologıques de la Theorie Güneş Dil- adlı eserinden çeviri)
–Azeri Türkçe’si(1950), -Batı Türkçe’si(1953),
–Lehçelerin Yazılma Tarzı, Türk Dil ve Lehçelerin Tasnif Meselesi(1954)
– Wılhelm Thomsen ve Orhun Yazıtlarının Çözülüşü(1963)
–Devlet Dili Olarak Türkçe (1962), –Türk Diline Genel Bakış (1964)
–Türkiye de Dil Özleşmesi(1965),–Dil, Diller, Dilcik (1968)
–Kutadgu Bilig İncelemesi(1977) ,–Anadil İlkeleri ve Türkiye Dışındaki Başlıca Uygulamaları(1978). Ve birçokları.
İşte bu hizmetlerin ödülü, sağ iken değerli dilbilimciye pasaport vermemek, ölünce de 1979 un Eylül ünde ,TRT sunucusunun Agop Martayan ın ölüm duyurusunu Adil Acar (veya A.Dilacar) olarak duyurmak olmamalıyıdı.
Bu bağlamda,Hagop Martayan-Dilacar ın ölümünün 30 cu yılında,Türkiye’nin yetiştirdiği değerli dilbilimci ve ilk Türkçe etimoloji sözlüğünü hazırlayan Türkçe nin ilk etimologu Ermeni asıllı Bedros Kesesteciyan(1840-1909),ve hocaların hocası , isimsiz kahraman büyük dilbilimci Hagop Martayan- Dilacar ın aziz hatıralarını saygı ile anarım.
Dr.med.Sarkis Adam
18.9.2009-Almanya.
Yorumlar kapatıldı.