Varlık Vergisi Nedir: Gerçek ve tüzel kişilerin belli bir zamanda sahip bulundukları her türlü menkul ve gayrimenkul ile paradan oluşan ekonomik değerleri üzerinden alınan dolaysız vergi. Türkiye’de 11 Kasım 1942 yılında uygulamaya konmuş, ödemeyenler zorunlu bedensel çalışmaya tabi tutulmuştur. Mükellef, matrah ve oranların keyfi bir biçimde belirlenmesi nedeniyle olumsuz sonuçlar yaratan vergi İkinci Dünya Savaşı sonlarına doğru uygulamadan 15 Mart 1944’te çıkarılan 4.530 sayılı kanun ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Varlık Vergisi, 2. Dünya Savaşı ortamında, Türkiye’de bir milyonluk bir ordunun beslenmesi zorunluluğu (orduda 120 kişiye 17 ekmek düşüyordu) ve diğer savaş sıkıntıları nedeniyle tek partili (CHP) döneminde 11 Kasım 1942 Saraçoğlu Hükümeti tarafından hazırlanan Varlık Vergisi Kanunu, TBMM’de kabul edildi.
Saracoğlu Hükümeti’nin bir defaya mahsus olmak üzere, varlıktan aldığı bir vergiydi. Alınacak vergiyi saptayan komisyonlar, yerel yönetim ve parti kadrolarından oluşuyor, kişisel ve partizanca yöntemlerle çalışıyordu. Bir Başbakan *Bu memlekette misafir olarak bulunanlar külfetini ödesinler* demiş ve uygulamalar böyle saptırılmıştı. Ancak bir çok varlıklı Müslüman/Türk de Varlık Vergisini ödemişlerdi.
Sonuçta listeler oluştuğunda vergi mükelleflerinin ağırlıkla Gayri Müslim/Türk vatandaşlarını kapsadığı ortaya çıktı. Bir ay içinde nakit ödenmemesi durumunda, bedenen çalışma zorunluluğu getirilmişti. 28 Şubat 1943’te Trakya’da Aşkale’ye 32 kişi gönderiliyordu. Daha sonra ikinci bir merkez de, Eskişehir civarında Sivrihisar’da açıldı. Toplam 1400 kişi bedenen çalışarak vergilerini ödemeye çalıştılar. New York Times gazetesinde, üst üste çıkan yazıların da etkisi ile borçlar silindi ve vergi mükellefleri, Aşkale ve Sivrihisar’dan geri döndüler.
*Bu memlekette misafir olarak bulunanlar külfetini ödesinler* diyen bir Başbakan! Saraçoğlu’na *Haraçoğlu* denilmesi ve bir Başbakan için bu itham düşündürücüdür. Varlık Vergisi, İsmet İnönü ve Şükrü Saracoğlu’nun bilinçli bir politika ve ekonomik baskısı mıdır? Tartışılır, tartışılmalıdır.
Kaynak: Bazı bölümleri *Cumhuriyetimizden Bu Güne* adlı kitabımdan (yayınlanmadı) alınmıştır.
M.Şükrü ŞEKER
28.01.2007 18.00
Yorumlar kapatıldı.