ABD’nin saygın haber kuruluşlarından Public Broadcasting Services (PBS) için hazırlanan Ermeni Soykırımı adlı belgesel dün gece yayımlandı.
Andrew Goldberg’ün yönettiği bir saatlik belgeselin giriş bölümünde, bu çalışmanın çok sayıda Ermeni kuruluş, vakıf ve ailenin desteğiyle hazırlandığı belirtildi.
Belgesel Türkiye’nin ‘dengeli yayın’ girişimlerine hedef olmuş, PBS kanalının bu kaygıyı gidermek üzere hazırladığı, karşıt tezleri savunan dört tarihçinin katıldığı ve belgeselin ardından yayımlanması planlanan panele Ermeni dernekleri büyük tepki göstermişti.
Bir saat süren belgeselde, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemi anlatıldı ve 1890’lardan itibaren imparatorluğun çöküş döneminde Ermenilere sistematik bir katliam uygulandığı ve bunun soykırım tanımına uygun olduğu öne sürüldü.
Belgeselde önce 1890’larda Hamidiye Alayları döneminde çeşitli katliamlar yapıldığı belirtildi.
Daha sonra da 1915 yılındaki tehcir kararı, bu tehcir sırasında ölen Ermenilerin hikayeleri anlatıldı.
Ermenilerin, sistematik ve merkezi bir kararla sadece Ermeni oldukları için öldürüldükleri iddia edildi.
İttihat ve Terakki Partisi liderlerinden Enver Paşa, Talat Paşa ve Cemal Paşa’nın ölüm cezasına çarptırılmalarının da; o zamanki mahkemede aslında Ermeni soykırımının kabul edildiği anlamına geldiği öne sürüldü.
Belgeseli izleyen gazeteci Yasemin Çongar, belgeselde yayımlanan birçok resim, fotoğraf ve görüntünün Türkiye’de şimdiye dek hiç izlenmemiş olduğuna inandığını söylüyor.
Çongar, belgeselde Türk resmi tezinin saygın bir şekilde temsil edilmediğini; sadece emekli büyükelçi Gündüz Aktan’ın 2000 yılında ABD Kongresi’nde yaptığı bir konuşmadan geniş alıntılarla resmi tezin yansıtıldığını belirtiyor.
Halkın ağzından hikayeler
Belgeselde, Minnesota Üniversitesi öğretim üyesi Taner Akçam, Michigan Üniversitesi’nden Müge Göcek gibi Ermeni soykırımı tezinin tartışılması gerektiğini savunan akademisyenlerin görüşlerine de yer veriliyor.
Türkiye’den de Sabancı Üniversitesi’nden Halil Berktay görüşlerini ifade ediyor.
Ayrıca, gerek İstanbul, gerekse Doğu Anadolu’dan sıradan insanların görüşlerine de yer veriliyor.
Türkçe ve Kürtçe konuşan vatandaşlar, dedelerinden ve büyüklerinden dinledikleri hikayeleri aktararak, yapılanın en azından katliam olduğunu söylüyor.
Görüşlerine yer verilen gençler ise Türklerin asla soykırım yapacak bir halk olmadığını belirtiyor.
Panel yok
Türk tarafının ‘dengeli yayın’ talebi nedeniyle belgeselin hemen ardından yayımlanması beklenen panel ise bazı kentlerde yayımlanmadı.
Washington’da bulunan gazeteci Yasemin Çongar, Amerikan başkentinin yanısıra New York’ta da panelin yayının durdurulduğunu ancak bazı kentlerde panelin yayımlanmış olabileceğini söyledi.
Panel, Ermeni tezine karşı çıkan bilim adamlarının da yer aldığı gerekçesiyle Ermeni derneklerinin tepkisini çekmiş, panelin yayımlanmaması için kampanya başlatılmıştı.
Panelde, soykırım tezini reddeden ABD’li bilim adamı Justin McCarthy ve ODTÜ’den Ömer Turan görüşlerini dile getiriyordu.
Yorumlar kapatıldı.