Ermenistan halkı, parlamento ile cumhurbaşkanı arasındaki güç dengesini yeniden şekillendiren anayasa değişiklik paketini oylamak için bugün sandık başına gidiyor.
Avrupa Konseyi tarafından desteklenen ve anayasanın 119 maddesinden 107’sini kapsayan pakete Ankara ise temkinli yaklaşıyor. Zira reform paketi, Türkiye konusunda olumsuz bir tavra sahip fanatik Ermeni diaporasına çifte vatandaşlık verilmesinin önünü açıyor. Diasporanın Ermenistan siyasetinde etkili olduğunu vurgulayan diplomatik kaynaklar, “Bu değişiklikler yapılırsa, Ermeni diasporası kazanacağı oy kullanma hakkıyla Ermenistan siyasetindeki etkinliğini önemli ölçüde artıracaktır. Bu da Ankara-Erivan ilişkilerine menfi yansıyacaktır.” uyarısında bulunuyor. Yapılan son anketler, kayıtlı seçmenlerin yarısından çok az fazlasının oy kullanacağını ve ‘evet’ oylarının yüzde 45 civarında olacağını gösteriyor. Ancak referandumdan değişikliklere onay çıkıp çıkmayacağı hâlâ net değil.
Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan, halka anayasa değişikliğine ‘evet’ deme çağrısı yaparken, parlamentonun Koçaryan tarafından suiistimal edildiğini savunan muhalefet ise taraftarlarını ‘hayır’ demeye ve referandumu boykot etmeye çağırıyor. Koçaryan, muhalefetin boykot çağrısını “anlaşılamaz” olarak nitelendiririyor. Referandumdan önce devlet televizyonuna konuşan Koçaryan, “Bugün referandumu boykot edenler, zamanında Karabağ Savaşı’nı da boykot etmişlerdi. Bugün ise bu kişiler, daha iyi koşullarda yaşıyorlar; ancak ülkemizin ve çocuklarımızın geleceğini boykot ediyorlar.” dedi. Koçaryan, muhalefetin değişikliklere karşı elle tutulur eleştiriler sunamadığını savunurken “Propagandaları, tarihte hiçbir iz bırakmayacak.” dedi. Değişikliklerin onaylanması için oylamaya katılanların en az yarısının ‘evet’ demesi ve bu oranının yaklaşık 2,4 milyon olan seçmen sayısının en az 3’te birine eşit olması gerekiyor. 1995’te kabul edilen anayasada önemli değişiklikler yapılmasını öngören paket, parlamentoda 28 Eylül’de yapılan oylamada 89’a karşı sıfır oyla kabul edilmişti. Anayasa reformu, 2003’te de referanduma sunulmuş; ancak yeterli katılım sağlanamadığı için onay alamamıştı. Parlamentodaki 24 muhalif milletvekili tarafından boykot edilen reform paketini savunanlar arasında yer alan parlamento sözcüsü Tigran Torosyan, yeni anayasanın parlamentoyu en güçlü kurum haline getireceğini belirtiyor.
Muhalefet, dokunulmazlık ve fesih yetkisine karşı
Muhalefet ise reformlara onay vermeyi reddediyor. Anayasa değişikliğine karşı 18 parti birleşirken, reform paketine karşı çıkanlar, ‘hayır’ oyu verenler ve ‘boykot edenler’ olarak ikiye bölünmüş durumda. Ermeni muhalefetinden Respublika’nın lideri Aram Sarkisyan ve Adalet bloku lideri Viktor Dallakyan, yeni anayasayla cumhurbaşkanının, 2 ay boyunca hükümet destekli yasamalara onay vermemesi halinde parlamentoyu feshetme yetkisine sahip olmasına karşı çıkıyor. Muhalefet aynı zamanda, yeni anayasanın cumhurbaşkanına hem görev süresince hem de görevi sona erdikten sonra dokunulmazlık tanımasını kabul etmiyor. Muhalefet, anayasa paketinin reddini, konumlarını güçlendirmek ve Koçaryan iktidarını devirmek için bir şans olarak görüyor. Anayasa değişikliğine karşı olanların arasında Ermenistan eski Başbakanlarından Aram Sarkisyan da bulunuyor. Sarkisyan, otoriteleri referandum sonuçlarını tahrif etmenin yollarını aramakla suçlarken bu tür girişimlerin, ülkedeki rejimin yıkılmasına yol açacak bir ani ayaklanmaya sebep olabileceği konusunda uyarıyor. Sarkisyan, her ne olursa olsun “28 Kasım’dan sonra yeni bir Ermenistan’da yaşıyor olacağız.” diyor. Yine Ermenistan muhalefet liderlerinden Raffi Hovannisan ise, referandumu ‘yasal olmamakla’ suçluyor.
‘Turuncu devrim Erivan’a çok uzak’
Siyasi gözlemciler ise referandumdan ‘evet’ oyu çıkmasının ülkenin politik gelişimi açısından önemli olduğunu ifade ediyor. Muhalefetin halktan gerekli desteği alabileceğine dikkati çeken uzmanlar, ülkede Gürcistan, Ukrayna ve Kırgızistan’dakine benzer bir devrimin gerçekleşmeyeceğini de belirtiyor. Uzmanlara göre, ülkede devrim için bir temel yok ve muhalefet, devrimi gerçekleştirmek için gerekli olan güçlere sahip değil. Anayasa değişiklikleri konusunda kafası karışmış durumda olan halkın birçoğu, Avrupalı uzmanların üzerinde çalışmış olmasından dolayı anayasaya destek vereceğini dile getiriyor. Yeni anayasanın şu anki durumdan daha kötü bir hale yol açmayacağına inananlar, halihazırdaki durumdan rahatsız olduklarını savunarak “Yasanın ne yazdığı önemli değil, nasıl uygulandığı önemli.” diyor. Anayasa değişikliklerinin yapılmasını isteyen ve yeni anayasanın hazırlanmasına uzman göndererek ‘direkt’ müdahale eden Avrupa Konseyi ise değişikliği destekliyor.
Referandum basın, afişler, SMS ‘ler ve diğer birçok propaganda unsurlarının kullanıldığı renkli kampanyalara sahne oldu. Değişiklikliklerden yana oy kullananlar renkli afişler kullanırken muhalefet ise siyah beyaz afişler kullanmayı tercih etti.
Ermenistan’da tarihî oylama
Ermenistan’da bugünkü kritik referandumla oylamaya sunulan anayasa değişiklikleri, yargı, yasama ve yürütme organlarının daha kesin şekilde ayrılmasını içeriyor. Ermeni diasporasının çifte vatandaşlık hakkına sahip olmasını engelleyen yasakların kaldırılmasını öngören reform paketi, başkanın güçlerini sınırlıyor, meclisin ve kabinenin etkisini/gücünü artırıyor ve yargının bağımsızlığını güçlendiriyor. Paket, meclise herhangi bir zaman içinde hükümeti güvenoyu yoklamasına götürme ve insan hakları için bir ombudsman atama yetkisi tanıyor. İnsan haklarının da güçlendirilmesini öngören değişiklikler, vatandaşlara anayasa mahkemesine başvurabilme yolunu açıyor. Ermenistan, referandum öncesi renkli görüntülere sahne oldu.
‘Koçaryan’a yarayacak’
Ermeni muhalefeti, reform paketinin, 2 ay boyunca hükümet destekli yasamalara onay vermemesi halinde cumhurbaşkanına meclisi feshetme yetkisini vermesine karşı. Bunun yanı sıra cumhurbaşkanına ömür boyu dokunulmazlık verilmesinin de Robert Koçaryan’ın gücünü artıracağına dikkat çekiliyor.
Dış Haberler Servisi
Yorumlar kapatıldı.