Karadeniz`i Rumlaştırma Harekâtının İç Yüzü

Karadeniz`i Rumlaştırma Harekâtının İç Yüzü – Arslan BULUT araştırdı yazdı – 16 –

ÇİFT BAŞLI YILAN

Rum sevdalılarına bilimsel cevaplar!

“15 ve 16.yüzyıllarda Trabzon şehrinde nüfus ve iskan hareketleri”ni Trabzon Tahrir Defterleri ve Trabzon Şer”iyye Sicilleri”ni inceleyen Doç. Dr. Hanefi Bostan, o dönemde Trabzon şehrinde yaşayan Müslüman nüfusun Türk kökenli olduğunu ispatladı. Kaldı ki Trabzon”da yaşayan Kumanlar Peçenekler gibi Hıristiyanlar da Türk idi!

Can Dündar, bir CIA uzmanının kitabından alıntı yaparak bugünkü Trabzonluları Hıristiyan asıllı ve Rum diye ilan eder ve böylece Yunanistan”ın “Karadeniz”de yeni bilinç inşası” stratejisine hizmet ederken, konuyu “15 ve 16.yüzyıllarda Trabzon şehrinde nüfus ve iskan hareketleri” başlığı altında inceleyen Yrd. Doç. Dr. M. Hanefi Bostan”dan hiç söz etmedi!

Can Dündar, bir CIA uzmanının kitabından alıntı yaparak bugünkü Trabzonluları Hıristiyan asıllı ve Rum diye ilan eder ve böylece Yunanistan”ın “Karadeniz”de yeni bilinç inşası” stratejisine hizmet ederken, konuyu “15 ve 16.yüzyıllarda Trabzon şehrinde nüfus ve iskan hareketleri” başlığı altında inceleyen Yrd. Doç. Dr. M. Hanefi Bostan”dan hiç söz etmedi!

Oysa, Lowry”yi araştırıp okuyan, Hanefi Bostan”ı da okumalıydı! Bu, en azından meslek ahlakının gereğiydi!

Tabii milli ahlak taşımayan insanlarda meslek ahlakı aramak boşuna!

Can Dündar, sadece Lowry”nin görüşlerini esas alarak Milliyet gibi bir gezetede, Trabzonlulara Rum kimliği biçmeye kalkışmıştır!

Üstelik Hanefi Bostan da Trabzon Tahrir Defterleri, Trabzon

Şer”iyye Sicilleri ve öbür arşiv malzemelerini esas almıştı ve bütün kayıtları incelemişti:

* “Fetihten sonra Trabzon şehrinin nüfusu ile ilgili bilgi veren ilk arşiv malzemesi 1486 tarihli Mufassal Timar Defteri”dir. 1520 tarihli İcmal Defteri, ve 1515 ilâ 1532 tarihleri arasındaki kayıtları ihtiva eden Timar Sicil Defteri, 1554 tarihli Mufassal Tahrir Defteri ve 1583 tarihli Mufassal Tahrir Defteri incelendiğinde; 1486”da şehirdeki tahmini Müslüman nüfusu 2.025 kişi iken 1583”te 6.100 kişiye yükselmiştir. 97 yıllık sürede Müslüman nüfusu yaklaşık yüzde 200 oranında artmıştır. Zikredilen tarihler arasında Hıristiyanların tahmini nüfusu ise 5.550 kişiden 4.901 kişiye düşmüştür. Bu dönemde Hıristiyan nüfusu yaklaşık yüzde 13 oranında azalmıştır.

Yaklaşık bir yüzyıllık dönemde şehirdeki Müslüman nüfusu yüzde 200 artarken Hıristiyan nüfusu neden yüzde 13 oranında azalmıştır?

* Şehirdeki Hıristiyan nüfusun ihtidası mı söz konusudur?

(1486-1583 tarihleri arasında geçen yaklaşık bir yüzyıllık zaman diliminde şehrin Hıristiyan ve Müslümanlardan oluşan toplam tahmini nüfusu 7.575 kişiden 11.000 kişiye yükselerek yaklaşık yüzde 45 oranında artmıştır.)

Soruya cevap verebilmek için, fetihten önce Trabzon şehrinin nüfusunun ne kadar olduğunun tespiti gerekmektedir.

* Trabzon”u 1436-1438 yılları arasında ziyaret eden İspanyol Seyyah Pero Tafur, şehrin nüfusunun yaklaşık 4.000 kişi olduğunu yazmaktadır.

Arşiv malzemesinin verilerine göre, fetihten yirmi beş yıl sonra şehirdeki Hıristiyan nüfus 5.550 kişiden ibaretti. Hıristiyan nüfusun bir bölümünün fetih sırasında İstanbul ve başka yerlere sürgün edildiği göz önüne alınırsa fetihten önce şehir nüfusunun 6.000 kişiye yakın olduğu yanlış bir tahmin olmaz.

* 2.Mehmed Han, Trabzon”un fethi akabinde İmparator David”i ailesini, akrabalarını ve ileri gelen yöneticileri ile zenginleri çoluk çocukları ile birlikte İstanbul”a sürdü. Bunların dışında bir kısım halkı İstanbul”a sürdüğü ve bir kısım genci kendi hizmetini görmek üzere saraya aldığı ve bir kısmını da Yeniçerilere dahil ettiği dönemin müverrihlerinin verdiği bilgilerden anlaşılmaktadır.

* Trabzon şehrinden sürülen gayr-i müslimlere karşılık bir kısım Müslüman Türk de Trabzon”a sürülerek Hıristiyanlardan boşaltılan yerlere yerleştirilmiştir. Trabzon şehrinden sürülen Hıristiyanlar ve buraya yerleştirilen Müslüman Türklerin sayısı hakkında dönemin müverrihleri kesin bir sayı vermemektedir.

* Sürgün edilenlerin aileleriyle birlikte nüfusları yaklaşık olarak 400-500 dolayında idi. Bunların dışında bazı müverrihlere göre 800 veya 1500 genci Fatih”in İstanbul”a gönderdiği ve bunlardan başka bir çok kişiyi farklı yerlere sürdüğü düşünülürse, Trabzon şehrinden başka yerlere sürülen Hıristiyanların sayısı 2.000 ilâ 2.500 kişiye ulaşmaktadır. Bu da fetihten önceki şehirdeki nüfusun üçte birini oluşturuyordu.

Fetihten sonra Trabzon şehrinde Hıristiyan nüfusla ilgili ikinci bir sürgün hadisesi 1515-1553 yılları arasında olmuştur. Bu ikinci sürgün hadisesi sırasında Hıristiyan nüfus Bendereğli (Karadeniz Ereğlisi), İstanbul, Niğbolu ve Tokat”a sürülmüştür.

* 1515-1516 tarihli Tahrir verilerine göre ve Bender Ereğli”de 6 hâne “Trabzonî” diye anılan bir Hıristiyan nüfus bulunmaktaydı.

1528-1529 tarihli ve 370 numaralı Tapu Tahrir Defteri”nde Niğbolu sancağına tabi Lofça kazasının mahalleleri arasında “mahalle-i Trabzonluyan” adında bir mahalle bulunmaktadır.

1540 tarihli İstanbul Tahrir Defteri”nde yer alan bilgilere göre Trabzon”dan İstanbul”a 18 hanesi Ermeni olmak üzere toplam 297 hane Hıristiyan sürülmüştür.

Evliya Çelebi, Kanunî Sultan Süleyman”ın emri ile tesis edilen Yeniköy kasabasının 3.000 kadar evden (hâneden) oluştuğunu ve burada yaşayan halkın tamamının “Trabzonlu” olduğunu belirtmektedir.Yine Evliya Çelebi, Arnavutköy”de 1.000 kadar Rum ve Yahudi evi bulunduğunu ve “Rum Hıristiyanların çoğunun Lâz olduğunu” kaydederken, Robert Mantran bunların “Trabzon kökenli Rumlar” olduklarını ifade etmektedir.

Evliya Çelebi”nin verdiği bilgiler ve Mantran”ın değerlendirmeleri göz önüne alınırsa 16.asırda İstanbul”un Yeniköy ve Arnavutköy kasabalarında Trabzon sancağından sürülen yaklaşık 3.500 hane Hıristiyanın yaşadığı anlaşılmaktadır. Bunların çoğunun Trabzon sancağının kaza ve nahiyelerinden ve bir kısmının da Trabzon şehrinden sürüldükleri düşünülmektedir.

* 1515-1553 yılları arasında gerçekleşen dışa yönelik ikinci iskân hareketinde 3.000-4.000 Hıristiyan, Trabzon şehrinden başta İstanbul olmak üzere başka sancaklara yerleştirilmiştir. Nitekim 1518 tarihli bir kayıtta Trabzon şehrindeki Hıristiyan nüfus yaklaşık 6.850 kişi iken, 1520-1532 tarihleri arasındaki kayıtları içeren defterlerde 6.000 düşmüş, 1554 tarihli Tahrir Defteri”nin verdiği bilgilere göre de 3.500”lere inmiştir. 1518-1554 tarihleri arasındaki arşiv malzemesinin içinde Trabzon şehrindeki Hıristiyan nüfusun 2 hane dışında ihtida ettiğine dair bir kayıt olmadığına göre eldeki bu bilgileri başka türlü yorumlamak da mümkün değildir.

* İçe yönelik iskân gelince; 1486 tarihli Mufassal Timar Defteri”nde yer alan bilgilere göre, Trabzon şehrine ilk iskân edilen Müslüman Türklerin büyük bir çoğunluğu sürgün yoluyla geriye kalanı da kendi istekleriyle yerleşmişlerdir. Sürgün yoluyla iskân emrini 2.Mehmed Han vermiştir.

Sürgün yoluyla Trabzon şehrine yerleştirilen Müslüman Türkler 202 hane olup bunlar Niksar, Sonisa, Kalanik, Lâdik, Amasya, Bafra, Osmancık, İskilip, Çorumlu, Gümüş, Merzifon, Tokat, Samsun şehri, Samsun nahiyesi, Turhal, Zile, Göl-Canik, Satışmış-Canik, Kağala ve Gedegare gibi Orta Anadolu şehir ve kasabalarındandı.

* Trabzon şehrine kendi istekleriyle yerleşen Müslüman Türkler 56 hâne olup bunların nereli olduklarına dar kayıtlarda bir bilgi bulunmamaktadır. Trabzon kalesinde görev yapan toplam 118 nefer Müslüman kale muhafızı da başka sancaklardan getirtilip görevlendirilmiştir.

* Bu bilgiler ışığında fetihten sonra Trabzon şehrinde takip edilen iskân politikası sonucunda yaklaşık 2.000 kişiden oluşan bir Müslüman Türk grubu şehre yerleştirilmiştir.

Müverrih Osman”ın verdiği bilgiye göre 1514 yılında

Safevîlerin üzerine sefere çıkan Sultan Selim”e kılavuzluk eden Ferruhşad Bey”den başka 12 Akkoyunlu beyi bulunmaktaydı. Bu 13 beyle birlikte sayısının ne kadar olduğu bilinmeyen Akkoyunlu ahalisi, 1501”de Tebriz”in Şah İsmail tarafından işgali üzerine bu şahsın zulmünden kaçarak Trabzon sancağına iltica etmişlerdir.

* 1486-1520 yılları arasında Müslüman Türk nüfusunun çoğalması gerekirken yaklaşık 2.000”den 1.700 kişiye düşmüştür. Bu dönemde Müslüman nüfusun azalmasında, bilhassa Safevî ve Kölemenlerle savaş hali bulunması dolayısıyla ahali naklinin durması, buna mukabil Trabzon dışına hane nakli gibi sebepler rol oynamış olmalıdır.

* Trabzon şehrine Müslüman Türk nüfusunun yerleştirilmesi ile ilgili üçüncü iskân hareketi 1554 tarihli tahrir kayıtlarında yer almaktadır. Bu deftere göre şehre yeni yerleştirilen Müslümanlar 297 hane ve 51 mücerredden ibarettir. Şehre yeni yerleştirilenler arasında 4 hâne yeni Müslümana rastlanmaktadır. Bu yeni Müslüman olanlar, dışarıdan şehre yeni yerleşen gayr-i müslimler içinde zikredilmektedir.

1554-1564 tarihli kayıtlarda Trabzon şehrine yaklaşık 1550 Müslümanın yerleştirildiği anlaşılmaktadır.

* Şehre dördüncü kez Müslüman-Türk nüfusunun yerleştirilmesi ile ilgili bilgilere 1583 tarihli tahrir kayıtlarında da rastlanmaktadır.

1554”te 574 hâne ve 142 mücerredden meydana gelen şehirde Müslüman nüfusu 1583”te 1.134 hâneye çıkmıştır. 1583 tarihli defterde bulunan bir kayıtta Torul”a bağlı Akdağ Yaylası”nda yaylacılık yapanların Trabzon şehrinde “sâkin olan Yörükân taifesinin konageldikleri yurtları” olduğu vurgulanmaktadır.

Dördüncü iskân hareketi sonucunda yaklaşık 850 kişiden oluşan bir Müslüman-Türk nüfusu Trabzon şehrine yerleştirilmiştir.

* 1518 tarihli bir kayıtta Trabzon şehrindeki Hıristiyan nüfusla

ilgili bilgi verilirken bu nüfusun bir kısmının dışardan gelip şehre yerleştiği belirtilmektedir. Ancak bunların sayısı konusunda bilgi verilmemektedir.

* 1554 tarihli tahrirde yen alan kayıtlara göre 112 hâne ve 66 mücerredden oluşan yaklaşık 650 kişilik bir Hıristiyan nüfus şehre yerleştirilmiştir. Şehre yeni iskân edilen Hıristiyan nüfustan bir hâne ve bir mücerredi Karamanlı, bir hanesi de Canikli olduğu belirtilirken geriye kalan büyük çoğunluğunun hangi sancaktan getirilip Trabzon şehrine yerleştirildiği belirtilmemektedir. (Hıristiyan Karamanlılar ve Caniklilerin etnik olarak Türk olduğu kesindir.)

* 1583 tarihli kayıtlara göre de şehre 30 hâne, yaklaşık 150 kişilik bir Hıristiyan nüfus yerleştirilmiştir. Bu son Hıristiyan grubun nereden getirilip şehre yerleştirildiği konusunda bilgi verilmemektedir.

Toplam 15 dönme vardı

* 1486-1583 yılları arasında yaklaşık bir yüzyıllık dönemde şehirde 8”i erkek ve 2”si kadın olmak üzere toplam 10 kişinin ihtida ederek Müslüman olduğu anlaşılmaktadır. 1486 tarihli kayıtlarda 1 kişi, 1554 tarihli kayıtlarda 4 kişi, 1556-1566 tarihleri arasında 3”ü erkek ve 2”si kadın olmak üzere toplam 5 kişi ihtida ederek Müslüman olmuştur. Görüldüğü üzere ihtida olayının Müslüman nüfusun yükselişine ve Hıristiyan nüfusun düşüşüne pek etkisi olmamıştır.

* 15 ve 16.yüzyıllarda Trabzon şehrinde yaşayan Müslüman nüfusun Türk kökenli olduğu açık bir biçimde ortaya çıkmaktadır.”

YARIN: Postmodern Pontusçuluk!