Erhan Başyurt
Türkiye’ye, Ermenistan sınır kapısını açması konusunda baskılar giderek artıyor. Ermeni diasporasının çalışmaları yanı sıra Avrupa Birliği ve ABD’den de benzer talepler geliyor.
Ermenistan’a sınır kapısının kapatılması üç sebepten kaynaklanıyor. Ermenilerin bağımsız Azerbaycan’ın topraklarının yüzde 20’sini işgal etmesi, Türkiye’nin sınırlarını tanımaması ve sözde Ermeni soykırımına destek vermesi.
Türkiye’nin Ermenistan kapısını açması bunların hangisini değiştirecek? Hiçbirisini değiştirmeyecek. Karabağ Ermenilerinin lideri Robert Koçaryan, Ermenistan Devlet Başkanı, Doğu Anadolu’yu almayı parti programının başında tutan Taşnak Partisi hükümet ortağı olarak devam ediyor. Soykırımı iddiaları da aynı şekilde diaspora Ermenilerinin baş gündem maddesi. Almanya ve Amerikan parlamentolarında onaylatmak için lobi yapıyorlar.
AB ve ABD’nin, Türkiye’ye baskı kurmasının farklı gerekçeleri var. AB, Kuzey Afrika’dan Orta Asya’ya doğru uzanan coğrafyada Avrupa Komşuluk Politikası’nın (ENP) başarıya ulaşması için, Türkiye’den sınırları açmasını istiyor. Yani, Türkiye’ye faydasından ziyade, AB politikalarının başarıya ulaşmasının peşindeler. Türkiye’yi, Ermenilere sınırlı ambargodan vazgeçirmeye çalışan AB, her nasılsa Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne ambargo uyguluyor. Üstelik, mağdur ve barış yanlısı taraf Kıbrıslı Türkler olmasına rağmen.
ABD ise Rusya’nın Kafkaslardaki etkisini kırmanın peşinde. Ermenistan, Belarus ile birlikte Rusya ile en sıcak ilişkilere sahip eski Sovyet cumhuriyetleri arasında yer alıyor. ABD, Gürcistan ve Azerbaycan gibi, Ermenistan’ın da daha fazla Batı’ya entegre olmasını arzuluyor. Böylece, Rusya’nın etki alanı sınırlandırılıp, Rus askeri varlığı da azaltılabilecek. Aslında güçlü Ermeni lobisi sebebiyle Ermenistan’ın “Kafkaslardaki İsrail” olması bekleniyordu. Ancak, Karabağ işgali ve Rusya şemsiyesi altına sığınmaları bu rolü oynamalarını geciktirdi.
Ermeni lobilerinin baskısı ile ABD, Türkiye’nin kapıları açmasını, kendisine bakan bu faydalar sebebiyle istiyor. Oysa, ülkelere ambargo uygulamasına en fazla başvuran ülkelerin başında ABD geliyor. Kuveyt’i işgal ettiği için Irak’a müdahale dahi edilmesini sağlamışlardı. Yine ABD’nin, Suriye’ye Lübnan’dan askerlerini çekmesi için yaptığı baskı da ortada. Azerbaycan’ı işgal ettiği ve bir milyona yakın Azeri’yi 10 yıldır mülteci kamplarında, imkansızlıklar içinde kıvrandıran Ermenilere bu ödüllendirme niye?
Türkiye’nin sınır kapısını kapatmasının Ermenistan üzerinde etkisi olmadığını; ancak kendisini uluslararası kamuoyunda yalnız bıraktığını iddia edenler de var. Ama, Ermenistan’ın ambargodan etkilenmediği iddiası gerçeği yansıtmıyor. Komşuları Türkiye ve Azerbaycan’la sorunlu, Karabağ klanı ve Rusya’nın himayesine kendisini bırakan Ermenistan’da, halkın yüzde 20’si ülkeyi terk etti. Ermenistan’da halk geçimini büyük oranda, yurtdışındaki Ermenilerin gönderdiği paralarla sağlıyor. Diasporanın lüksü yaydığı başkent Erivan dışındaki bölgelerde hayat şartları parlak değil.
AB ve ABD, Türkiye’ye Ermenistan sınır kapısını açması için baskı yapacaklarına, Ermenistan’a işgal ettiği topraklardan çekilmesi ve komşuları ile barışı tesis etmesi için baskı yapmalı. Ermenistan’ın, AB ve ABD ile iyi ilişkilere girmesini sağlayacak çözüm, Türkiye’nin sınırları açması değil, Gürcistan ve Ukrayna benzeri oluşacak demokratik ve barış yanlısı yönetim olabilir.
Türkiye, AB ve ABD baskısı ile Kıbrıs’ta barıştan yana tek taraflı adımlar atmanın sonuçlarını tecrübe etti. Rumlara hiçbir baskı yapılmadan, Türkiye’den daha fazla iyi niyetli adımlar atması isteniyor.
Ermenistan yönetimi barış yanlısı kalıcı adımlar atmadan, Türkiye sınırı açmamalı. Türkiye’nin bölge ülkeleriyle ilişkilerinin geleceği için de sergileyeceği dik duruş önem arz ediyor.
08.04.2005
Yorumlar kapatıldı.