Sayı: 536 | Hakan Güven
Aksiyon, misyonerlik tartışmaları ve ‘Hıristiyanlaşan Türkler’ meselesine son noktayı koyuyor. Nüfus kayıtlarına göre 1916 yılından günümüze kadar 88 yılda İslamiyetten Hıristiyanlığa geçen vatandaşlarımızın sayısı 2 bin civarında. Bunların neredeyse tamamına yakını zaten Ermeni, Süryani, Rum veya diğer etnik gruplardan olup asıl dinine dönenlerden oluşuyor. Yüz kadarı da evlilik yoluyla Hıristiyanlığa geçmiş.
Son birkaç yıldır ısrarla gündemde tutulan; ancak geçtiğimiz aylarda hararetli tartışmaların öznesi misyonerlik hâlâ sıcak bir konu. Gazete sayfalarını ve televizyon ekranlarını dolduran haberlere göre Anadolu’da binlerce kilise ev açılmış, on binlerce Türk genci Hıristiyan olmuş, sadece son üç yılda 8 milyon İncil dağıtılmıştı. Fakat, Aksiyon’da bütün detaylarıyla verdiğimiz haberler gerçeğin böyle olmadığını ortaya koymuştu. Kayıtlara göre Türkiye genelinde açılan kilise ev sayısı 81 iken, din değiştiren Türk sayısı da birkaç yüzü geçmiyordu. Din değiştirdiği iddia edilen Türkler ise köken itibariyle aslında Ermeni, Süryani ve Rum kökenli vatandaşlarımızdı. Basılıp dağıtıldığı iddia edilen İncil ise 8 milyon değil 166 bindi.
Belli çevrelerin siyasî argümanları ya da kendi hesapları yüzünden çarpıttığı “Hıristiyan olmuş Türkler” meselesinde son sözü aslında nüfus kayıtları söylüyor. Çünkü Türkiye gibi imparator bakıyesi bir devlette kimin hangi milliyetten geldiği, ancak birkaç kuşağı kapsayan nüfus verilerinin takip edilmesiyle ortaya konabiliyor. Bugün herhangi bir Türk-Müslüman ismi taşıyan kişilerin anne babaları ya da dedeleri nineleri başka bir milletten olabiliyor. Geçtiğimiz haftalarda gazetelere yansıyan bir haber bu konuya iyi bir örnek.
22 Şubat 2005 tarihli Hürriyet gazetesinde, Evanjelik Hıristiyanların kalesi olarak bilinen Liberty Üniversitesi’ne ilahiyat dekanı seçilen Ergun Caner’in, Müslümanlığı yaymak için ABD’ye göç eden bir imamın oğlu olduğuna dair bir habere yer verilmişti. Habere göre Ergun Caner, 16 yaşında iken Hıristiyan olmuş, ailesi onu reddetmiş, ancak kardeşi Emir Fethi de Hıristiyanlığa geçmişti. 2002’de yazdığı İslamiyet aleyhtarı kitapla meşhur olan Ergun Caner’in gelecekte ABD’de önemli bir din adamı olacağı öngörüsüne de yer veriliyordu.
Fakat, söz konusu haberde yer almayan ilginç ayrıntılar misyonerlik tartışmasına çok farklı bir açılım getiriyor. Çünkü Ergun Caner’in annesi İnez Manica esmi kayıtlarda Müslüman gözükse de gerçekte İsveç asıllı. Ve kendisi hâlâ Hıristiyan. Mehmet-İnez çifti 1981 yılında boşanır. Oğulları Ergun Caner, 1982’de resmi başvuruyla dinini değiştirir. Nüfus kayıtlarına göre Caner ailesinde Hıristiyanların sayısı İnez Manica ile sınırlı değil. Ergun Caner’in amcası Emrullah Fethi Caner, önce Evdoksiya isimli bir İstanbullu Rum’la evlenir. Müteakip yıllarda ikinci evliliğini de Hamburg doğumlu Carlotta Wilrelmine ile yapar. Bir bakıma Ergun Caner, annesinin dinine geçiyor.
Din değiştirmeden ziyade aslına dönüş
Söz konusu haberden hareketle nüfus verileri üzerinde yaptığımız detaylı bir çalışmada ilginç sonuçlara ulaştık. 1916 yılından bu yana tutulan nüfus kayıtlarına göre İslamiyet’ten Hıristiyanlığa geçen vatandaşlarımızın toplam sayısı 2 bin civarında. Fakat, bu rakamların en ilginç noktalarından biri şu: Söz konusu rakamın yüzde 80’inden fazlasını köken itibariyle Ermeni, Süryani ve Rum kökenli vatandaşlarımız oluşturuyor. Eş durumundan din değiştirenler 100 civarında… “Diğer sebepler” olarak adlandırılan nedenlerle din değiştiren Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının toplamı ise 300 kadar… Müslüman iken Musevilik, Yezidilik gibi diğer dinlere geçenlerin sayısı da yine 300’e yakın. Bir başka ifadeyle hadise din değiştirmeden ziyade “aslına dönüş”. Yani, bir tür aslî kimliğini açığa vurma ve ortaya çıkarma …
Hıristiyanlığa geçenler üzerine yapılan çalışmaya göre, en çok din değiştirme İstanbul’da gerçekleşirken, onu Diyarbakır, Adıyaman, Batman, Sivas, Tunceli ve Malatya takip ediyor. Nüfus kayıtlarına göre, 1916’dan günümüze kadar İslam dininden Hıristiyanlığa geçenlerin en fazla olduğu ilçe ise Fatih. 150 civarında insanın dinini değiştirdiği Fatih’i, Şişli ve Eminönü izliyor. Din değiştirme hadisesi en az Eyüp’te yaşanmış.
Nüfus hareketleri üzerinde yapılan incelemelere göre, Türkiye tarihinde din değiştirme olayları sıklıkla yaşanmış. Yoğunluk ise özellikle Ermeni kökenli vatandaşlarımız üzerinde gözleniyor. 1971’de yaşanan ve yaklaşık 30 kişinin Müslümanlıktan Hıristiyanlığa geçişi ise buna güzel bir örnek. Tunceli merkeze bağlı Doluküp Köyü nüfusuna kayıtlı, 1947 doğumlu Sefer Akyüz aslında Ermeni kökenli bir aileye mensup. Yıllarca yaşadığı bölgede Müslüman olarak biliniyor. Babası Çetin, annesi Hatun Akyüz de aslen Ermeni olup ailenin bir kuşak öncesinde evin reisinin adı Agop, eşinin ise Marta. Aile tarafından İstanbul Asliye Hukuk Mahkemeleri’nde açılan davayla aynı aileden 34 kişi birkaç yıl arayla İslamiyetten Hıristiyanlığa döndü.
Yine Kumkapı Ermeni Patrikliği’nin 1995 yılında düzenlediği ihtida belgesine göre, dini İslam iken Hıristiyanlık olarak değiştiren Hacı Sarıkaya’nın 14 yakını daha sonra topluca Hıristiyanlığa geçti. Yozgat Boğazlıyan nüfusuna kayıtlı, Ermeni asıllı Hacı Sarıkaya’nın anneannesi Serkis-Maryam çiftinden olma Gülüzar Uluk; dedesi de Haçatur-Nuris çiftinden olma Miran Uluk Ermeni ve Hıristiyandı. Ayrıca, Kumkapı Patrikliği’nin hazırladığı ihtida belgesine göre Batman Sason nüfusuna kayıtlı Ermeni asıllı Gülcan Zengil de 8 akrabasıyla birlikte Hıristiyanlığa geçti.
İki farklı TC kimlik numarası ve iki farklı din
Bütün Türkiye geneline yayılan bir araştırmanın sonuçlarına göre, yıllarca Müslüman gözüken, Türk ve Müslüman isimleri taşıyan yüzlerce Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı, son yıllarda eski dinlerine ve isimlerine geri dönüyor. Nüfus kayıtları bu konuda ilginç örneklerle dolu. İki farklı kimlik numarası olan, ikinci TC kimlik numarasıyla Ermeni asıllı olduğu anlaşılan Fidan Demir de bunlardan biri. 1966 yılında Hıristiyanlığa geçen ve 1967’de Ermeni-Hıristiyan Antıranik Çakıcı ile evlenen Fidan Demir, köken itibariyle Ermeni. Kızlık soyadı olan Demir’le İstanbul Eminönü Saraçishak’taki kütüğünde tek başına kayıtlı olan ve başka aile kaydı bulunmayan Fidan Demir’le ilgili bir başka kayıt ise Kütahya’nın Tavşanlı ilçesine bağlı Gürağaç Köyü’nde.
Gerçek adı Fidan, babası Manuk-Meryem çiftinden olma ve Müslüman bilinen Ermeni asıllı Arif Demir, annesi ise Elyaz-Kipsima çiftinden olma Ermeni asıllı Zekiye Demir. Kısacası iki farklı TC kimlik numarası ile kütüğünü değiştiren; 1996’da Hıristiyan olarak Seta ismini alan; Antıranik Çakıcı ile evlenen ve bu evlilikten doğan çocuklarına Talin ve Ara ismini vererek onları Hıristiyan olarak kaydettiren Fidan-Seta Demir aslen Ermeni. Yani yaptığı din değiştirmek değil, asli dinine dönmek.
Yine Fidan Demir’in Kütahya’daki kayıtlarına göre, Mazgirt 1929 doğumlu kardeşi Ayşe Demir, 1990 yılında Eminönü Ermeni Patrikliği’nin düzenlediği ihtida belgesiyle Hıristiyanlığa geçmiş. Ailenin diğer ferdi 1942 Tavşanlı doğumlu Emine Demir, 1962 yılında İstanbul Asliye Hukuk Mahkemesinin kararı ile Hıristiyanlığa geçmiş.
67 yıl sonra din değiştirdi
Din değiştirmelere en ilginç örneklerden biri de İstanbul Bakırköy nüfusuna kayıtlı Çetin Bozkaya. 1990’da Bakırköy Latin Katolik Kilisesi’nin düzenlediği belgeyle Hıristiyanlığa geçen Çetin Bozkaya 67 yıl sonra Hıristiyan oldu. Annesi Meryem, Girekoriç-Mereras İren çiftinin çocuğu olmasına rağmen kayıtlara Müslüman olarak geçer. Çetin Bozkaya’nın babası Ziya Bozkaya ise 1899 Budapeşte doğumludur ve Zambozi Gula-Marya-Vozdiç çiftinin çocuğu. Aslen Türk-Müslüman olmamasına rağmen yıllarca kayıtlarda Müslüman olarak kalmış ve 1990 yılında, doğumundan 67 yıl sonra dinini değiştirmiştir. Çetin Bozkaya, Ermeni Hıristiyan Şake Bozkaya ile evli. Bu evlilikten olan Gyula Arpad Bozkaya da 1990’da 29 yaşında iken Bakırköy Latin Katolik Kilisesi’nin düzenlediği bir belgeyle Hıristiyanlığa geçmiş.
Misyonerlik haberlerinde en çok tartışılan konulardan biri de misyonerlerin ana hedefinin Kürtler ve Aleviler olduğu yönündeydi. Fakat, nüfus kayıtlarında bu konuda da ilginç örnekler var. Kürt kimliğinin öne çıktığı Adıyaman Kahta nüfusuna kayıtlı 1976 doğumlu Remziye Dilekli’nin ailesi aslen Ermeni; fakat son üç kuşak Müslüman-Türk olarak görünüyor. Remziye’nin babası Hamit, Nuri-Huri çiftinin oğlu. Annesi Rahime, Mustafa-Hatun çiftinin kızı. Kayıtlara göre Dilekli’nin baba tarafından dedesi Nuri Dilekli, Karabet-Hatun çiftinin oğlu. Ermeni asıllı aile buraya kadar Müslüman gözüküyor. Bundan ötesinde ise 1884 Kahta doğumlu Karabet Hıristiyan ve Ermeni.
Remziye Dilekli’nin annesi Ermeni asıllı Rahime Bakırcı, Mamo-Reyhan çiftinin kızı Hatun Bakırcı, Karabit-Yehsi’den olma Mustafa Bakırcı çiftinin çocuğu. Yani Kürt kökenli olarak bilinen, Kahta’nın Kocahisar Köyü’nde ikamet eden Dilekli ailesinin ilk kuşak büyükleri Hıristiyan-Ermeni iken aile son üç kuşaktır Müslüman-Türk gözüküyor. Remziye Dilekli’nin eşi 1974 Kahta doğumlu Yusuf Yılmaz ise 1997 yılında kayıt düzeltmeyle dinini Hıristiyan olarak değiştirmiş. Kayınvalidesi 1946 Gerger doğumlu Dursune Yılmaz ise 1997 yılında idari düzeltme ile dinini Hıristiyan yapıyor. Ailenin diğer fertleri de 21 Kasım 2003 tarihinde İzmir Katolik Kilisesi’nden aldıkları belgeyle dinlerini Hıristiyan-Katolik olarak değiştiriyor.
Alevi aile olarak tanınıyorlar; ama…
Etrafta Alevi olarak bilinen bazı kişilerin daha sonra Hıristiyanlığa geçtiği de sıklıkla tartışılan konulardan bir diğeri… Hatta konu milli güvenlik meselesi olarak bile ele alındı. Nüfus verilerine göre, çevresinde Alevi-Kürt olarak bilinen çok sayıda vatandaşımız köken itibariyle başka milletlerden. Tunceli Mazgirt Aydınlık Köyü nüfusuna kayıtlı Ermeni asıllı Çelik ailesi de bunlardan biri. Ailede herkes Müslüman gözükmekle birlikte 1944 doğumlu Aziz Çelik, 1972 yılında dinini Hıristiyan olarak değiştirerek Sarkis adını aldı. Sarkis Çelik, Muşığ-Mayrani çiftinin 1949 Arapgir doğumlu Ermeni-Hıristiyan kızı Bülbül Yılıncıoğlu ile evli. Ailenin 1972 doğumlu oğlu Sevan Çelik ile 1977 doğumlu Savaş Çelik, Gregoryan Hıristiyan.
Çevresinde Alevi olarak tanınan bu ailede, Aleviler arasında sıklıkla tercih edilen Ali Ekber, Hüseyin gibi isimler bulunmakta. Yine Tunceli Mazgirt-Aydınlık Köyü nüfusuna kayıtlı Canik ailesi, çevresinde Alevi olarak biliniyor. Fakat Canik ailesi de köken itibariyle Ermeni. Şükrü-İmoş çiftinin 1938 doğumlu çocuğu Yıldız Canik, Türkiye Ermeni Patrikliği’nin 15 Ocak 2004 tarihli belgesine göre Hıristiyanlığa geçiyor. Kayıtlara göre Yıldız Canik’in dedesi Kiyrok, ninesi Meryem. Kardeşi Perihan Canik, 1980’de adını Peruz, dinini Hıristiyan olarak değiştirdi. Kütüğünü İstanbul-Beşiktaş’a taşıyan Yıldız-Cemal çiftinin 1962 İstanbul doğumlu oğlu Mahmut da 1992 tarihli bir düzeltme kararıyla dinini Hıristiyan olarak değiştiriyor.
Öte yandan Ermeni kökenli Türk vatandaşlarıyla ilgili nüfus kayıtlarında ilginç veriler var. 1963 yılında ailece Hıristiyanlığa geçen Ermeni asıllı Garabet-Rıza Yağcı ve ailesinin Tunceli-Mazgirt, Karaman-Merkez ve İstanbul-Eminönü olmak üzere üç farklı yerde kaydı bulunmakta. Bu kayıtlardan Tunceli ve Karaman’da bulunanlarda aile Türk-Müslüman gözüküyor. İstanbul-Eminönü’ndeki kayıtta ise Rıza ismi Garabet, Edeviye ismi Anna, Hatun ismi Aznif olarak değiştirilirken tüm ailenin din hanesinde Hıristiyan ibaresi yer alıyor.
Yahudiliğe dönen Türkler
Sayıları az da olsa Müslümanlıktan Yahudiliğe dönenler de var. 1956 İstanbul doğumlu Leyla Suyabatmaz, 40 yaşında dinini değiştirerek Yahudi oldu. Leyla Suyabatmaz’ın babası Yako Nahmiyas Yamaner, Bursa Osmangazi nüfusuna kayıtlı bir Musevi. Annesi Ester Yamaner. Kardeşleri Jozef, Vida Yamaner de Musevi. Daha önce Müslüman olan, daha sonra Yahudiliğe geçen Türk vatandaşlarından biri de 1981 İstanbul doğumlu Merve Özkaran. 27 Nisan 2004 tarihinde İstanbul Hahambaşılığı’nın düzenlediği ihtida belgesi ile annesi Ester Özkaran’ın dinine geçen Merve Özkaran’ın kardeşi Berke Özkaran da daha sonra Yahudiliğe geçiyor.
Bu kadar isim, tarih ve yer bilgisinden sonra kafa karışıklığı yaşamak mümkün. Gerçekte nüfus hareketleri izlenerek çok daha ilginç sonuçlara da ulaşılabilir. Ama özü itibariyle gerçek olan şu: Din değiştirdiği söylenen Türkler köken itibariyle Süryani, Ermeni veya Rum vatandaşlarımız. Dönemin siyasî konjonktürü gereği kendini gizleme ihtiyacından ya da başka nedenlerle ismini ve dinini farklı gösteren kişiler bugün eski dinlerine, eski isimlerine dönüyor.
SÖZ NÜFUS KAYITLARININ
Meryem Serkisyan
Elazığ-Keban nüfusuna kayıtlı Ohannes-Ano çiftinin çocuğu. 1995’te Hıristiyan olup Türkan Akcan olan adını Meryem Serkisyan olarak değiştirdi.
Turan Turuncu
İstanbul Süryani Kadim Patrikliği’nin düzenlemiş olduğu ihtida belgesine göre 1991 yılında İslamiyetten Süryaniliğe geçti. Davut-Lamia çiftinin oğlu.
Emrah Başaran
2003’te Los Angeles Başkonsolosluğu’nun düzenlediği belgeyle ABD uyruklu eşinin dinine geçti.
Hülya Manan
1993 yılında Ermeni-Hıristiyan Karnik Serkis Nanan’la evlendikten sonra Ermeni Patrikliğinin düzenlediği belgeyle Hıristiyanlığa geçti.
Tezcan Levi
Musevi Mordehay Levi ile evlendikten sonra din değiştirdi.
Leyla Up
Üst düzey Mason Mehmet Vedat Urul’un eşi. 1992 yılında 63 yaşında iken İslamiyetten Hıristiyanlığa geçti.
Emrah Vulaş
Mason Kulüp üyesi Suat Cavit Vulaş’ın yeğeni olup 2000 yılında Hıristiyanlığa geçti.
Emine Tülay Kuzucan
Eniştesi İstanbul Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Büyük Locası Derneği Başak Locası üyesi. 1998 yılında Hıristiyan oldu.
Yılmaz Nakkaş
Mason Locası Derneği Erenler Locası üyesi Bedri Yalın’ın kuzeni. 1965’te Hıristiyan oldu.
Leyla Melek Akbay
Kocası Dışişleri Bakanlığı’nda üst düzey görevlerde bulundu. Kayınbiraderi Ankara Hukuk Fakültesi Dekanlığı yaptı. Fikret Hakan’ın yakın akrabası. 2000 yılında Latin Katolik Kilisesinin düzenlediği ihtida belgesiyle Hıristiyan oldu.
Mine Yıldırım
Emekli orgeneral Münür Kemal Yavuz’un gelininin kardeşi. 1997 yılında Hıristiyanlığa geçen Salih-Yaşar çiftinin kızı. Mine Yıldırım halen misyonerlik faaliyetlerinde bulunuyor.
Suna Alıcı
9 Eylül Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Emin Alıcı’nın kuzeninin gelini. 1988 yılında Hıristiyan oldu.
Sevim Tekinalp
Türk milliyetçiliğinin teorisyenlerinden, asıl adı Moiz Kohen olan Yahudi Munis Tekinalp’in torunu. 1987 yılında Museviliğe geçti.
Mustafa Ateş
Ermeni asıllı. Dersim isyanının elebaşlarından. 1938 yılında Paht Köprüsü’nü yakarak isyanı başlattı. 1993 yılında 84 yaşında iken Hıristiyanlığa geçen Tunceli-Merkez nüfusuna kayıtlı muhtedi İlyas-Muhtedi Suna’dan olma. 1906 doğumlu.
Sadık Bakırcıoğlu
PKK mensubu olup örgüte kuryelik yapan, birçok kez tutuklanıp hapis yatan, 1978 yılında Gerger müftülüğünün hazırladığı belgeyle Müslüman; 1996’da da Kumkapı Ermeni Patrikliği’nin ihtida belgesiyle Hıristiyan olan Ermenistan uyruklu Narine Jarahyan ile evlendi. Adıyaman-Gerger doğumlu.
Nejla Genç
1969 Nazimiye-Ramazan kütüğüne kayıtlı. 05 Ağustos 2003’te Kumkapı Ermeni Patrikliği’nce düzenlenen ihtida belgesiyle Hıristiyan oldu. Aynı gün oğlu Hüseyin, kızı Seranur da Hıristiyan oldu. Kamer Genç’in akrabası.
Gürcan Alptekin
Uyuşturucu kaçakçısı Ermeni asıllı Behçet Çantürk’ün akrabası. 2003’te ihtida belgesi alarak Hıristiyan oldu.
Naciye Sırmaçekici
İstanbul-Fatih-Arabacı Beyazıt kütüğüne kayıtlı. 1880 İstanbul doğumlu. 16 Ocak 1937’de öldü. Ölümünden 62 yıl sonra 1999 yılında yakınları kayıt düzeltme ile din hanesini Hıristiyan olarak değiştirdi. Torunu Fatoş Banu Sırmaçekici Ankara Kurtuluş Kilisesi’nin 2003 yılında verdiği ihtida belgesiyle Hıristiyan oldu. Bir diğer torunu 1977 doğumlu Burak Zafer Sırmaçekici de Ankara Bağımsız Protestan Türk Cemaatinin 1999 yılında düzenlediği ihtida belgesiyle Hıristiyan oldu.
Melisa Çakır
19 Şubat 2004 doğumlu. Ailesi 27 Mayıs 2004’te Beyoğlu Kaymakamlığı’na verdiği dilekçe ile nüfus hanesindeki Müslüman ibaresini Hıristiyan olarak değiştirdi. Annesi Suzan babası Serkiz Çakır Hıristiyan Ermeni.
Meral Tahincioğlu
Süryani Cemaati Lideri Yakup Tahincioğlu’nun kızı. 1993 yılında nüfusundaki Müslüman ibaresini Hıristiyan olarak değiştirdi.
Özgür Gültekin
1975 doğumlu. İstanbul’da bulunan dede-babalardan Ali Hikmet Gültekin’in yeğeni. 2002’de Hıristiyan oldu.
Yorumlar kapatıldı.