´²ò ܲزÎ

سÛñ ²Ãáé ê. ¾çÙdzÍնÇ Ùdzµ³նն»ñÇն »õ ëå³ë³íáñն»ñÇն

»ٳϳն ³é³çնáñ¹ն»ñÇն

ä»ï³Ï³ն »õ Çß˳ն³Ï³ն ϳéáõÛóն»ñÇն

ø³Õ³ù³Ï³ն »õ ѳë³ñ³Ï³Ï³ն ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõնն»ñÇն

´áÉáñ ½³ն·í³Í³ÛÇն Éñ³ïí³Ï³ն ÙÇçáóն»ñÇն Øï³íáñ³Ï³նáõÃÛ³նÁ

â·Çï»ë Çնãáõ Ù»½³նáõÙ ³Ûն ϳñÍÇùն ¿ ï³ñ³Íí³Í, áñ ϳñ»ÉÇ ¿ Ù³ÙáõÉÇ ¿ç»ñÇó ÷նáí»É »ñÏñÇ ն³Ë³·³ÑÇն, ËáñÑñ¹³ñ³նÇն, ³ÛÉ»õ³ÛÉ å³ßïáն³Ï³ն ³նÓ³նó, å³Ë³ñ³Ï»É ³½·Ç ³éáÕç, ³é³ç³¹Çٳϳն áõÅ»ñÇն, նí³ëï³óն»É Ùï³íáñ³Ï³նáõÃÛ³նÁ, ë³Ï³Ûն ãÇ Ï³ñ»ÉÇ ³ն·³Ù ßßáõÏáí Ëáë»É ³ÛնåÇëÇ ÷³Ï ѳٳϳñ·Ç Ù³ëÇն, ÇնãåÇëÇն ¿ հ³Û ²é³ù»É³Ï³ն »Ï»Õ»óÇն »õ նñ³ նáñÁնïÇñ ջϳí³ñÁ:

¸³ñ»ñ ß³ñáõն³Ï Ù»ñ ²½·³ÛÇն ºÏ»Õ»óÇն ѳն¹Çë³ó»É ¿ å»ï³Ï³նáõÃÛáõն, ³½·³ÛÇն ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛáõն »õ Ùï³Í»É³Ï»ñå Ó»õ³íáñáÕ ÙÇ³Ï Ï³éáõÛóÁ, ·ÇïáõÃÛ³ն »õ Ùß³ÏáõÛÃÇ ³é³çÁնóóÇ ½³ñ·³óÙ³ն ¹³ñµնáóÁ: ò³íáù, í»ñçÇնÇë ûñáù ³Ûն ѳÛïնí»É ¿ ËáñÁ ×·ն³Å³ÙÇ Ù»ç, áñÇ å³ï׳éÁ Áëï سÛñ ²ÃáéÇ §¹Çí³նǦ ѳÛï³ñ³ñáõÃÛ³ն, í»ñçÇն ï³ñÇն»ñÇն ã³÷³½³նó ³ÏïÇí³ó³Í Ïñáն³Ï³ն ï³ñµ»ñ ³Õ³ն¹ն»ñÇ ·áñÍáõն»áõÃÛáõնն ¿: ê³Ï³Ûն µáõն å³ï׳éÁ å»ïù ¿ ÷նïñ»É áã û »Ï»Õ»óáõ, ³ÛÉ նñ³ ջϳí³ñÇ ³նÓÇ »õ Çñ ÇëÏ ÏáÕÙÇó ³×»óñ³Í ë»ñն¹Ç Ù»ç:

̳Ûñ³Ñ»Õ ÙÇç³Ï áõն³ÏáõÃÛáõնն»ñÇ ï»ñ ³նÓÁ ã¿ñ ϳñáÕ µ³½Ù»É հ³Ûñ³å»ï³Ï³ն ¶³ÑÇն, »Ã» ÑáÏï»Ùµ»ñÇ 27-Çն ã·É˳ïí»ñ Ñ³Û ³½·³ÛÇն ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛ³ն ÷³ñáëÁ: » Çնã ³նѳÛï Ñáí³ն³íáñն»ñÇ »õ ·³ÕïնÇ Í³é³ÛáõÃÛáõնն»ñÇ ÙÇç³ÙïáõÃÛ³Ùµ Áնïñí»ó í»ñçÇնë` ³Ûնù³ն ¿É å³ñ½ ã¿: ´³Ûó áñ ³Û¹ áõÅ»ñÁ Çñ»նó ·áñÍáõն»áõÃÛ³Ùµ å³é³Ïï»óÇն »õ Ù³ëն³ï»óÇն Ù»ñ »Ï»Õ»óÇն, ÷³ëï ¿:

سÛñ ²ÃáéáõÙ ³ÛÅÙ áñ¹»·ñí³Í ù³Õ³ù³Ï³նáõÃÛáõնÁ ãÇ µËáõÙ á°ã Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç, á°ã Ñá·»õáñ³Ï³նáõÃÛ³ն »õ á°ã ¿É Ùï³íáñ³Ï³նáõÃÛ³ն ߳ѻñÇó: ²Ûն ѳϳ¹ñíáõÙ ¿ 1700-³ÙÛ³ հ³Û ²é³ù»É³Ï³ն »Ï»Õ»óáõ Áն¹áõն³Í ϳնáնն»ñÇն, նñ³ Çնùն³í³ñáõÃÛ³նÁ, ³½·³ÛÇն å³ïϳն»ÉÇáõÃÛ³նÁ »õ í»ñç³å»ë ëå³éնáõÙ ¿ նñ³ êñµáõÃÛ³նÁ: ²Ûëûñ »Ï»Õ»óÇն ³é³çնáñ¹íáõÙ ¿ áã û Çñ §Ñ³í³ïá ѳն·³ն³Ïáí¦, ³½·³ÛÇն ÅáÕáíñ¹³Ï³ն ëϽµáõնùն»ñáí, Çնãå»ë áñ ³í³ն¹í»É ¿ Ù»½ ¹³ñ»ñ ß³ñáõն³Ï, ³ÛÉ áÙն Ù³ñÇն»ն»ñÇ, ϳëϳͻÉÇ ³նóÛ³ÉÇ ï»ñ ѳëï³å³ñ³նáó í»ñëïáõ·Çã ØáõóֆÛ³նն»ñÇ »õ §³Ëå»ñáõÃÛ³ն¦ ÏáÕÙÇó:

§æ³ñ¹»Ù ÷ßñ»Ù¦, §Ï³ßÇն»ñ¹ Ïù»ñ»Ù¦, §Ï³ñ·³Éáõó ϳն»Ù¦. ³Ñ³ µ³ñá۳ϳն ³Ûն ã³÷³նÇßն»ñÁ, áñáնóáí ³é³çնáñ¹íáõÙ ¿ նáñÁնͳն: 1700-³ÙÛ³ Ù»ñ »Ï»Õ»óÇն ¹³ñÓ»É ¿ ÎïñÇ× Ü»ñëÇëÛ³նÇ »õ ն»ñëÇëÛ³նն»ñÇ Ñ³Ûñ³Ï³ն ë»÷³Ï³նáõÃÛáõնն áõ Áնï³ն»Ï³ն µáëï³ն-µÇ½ն»ëÁ:

سÛñ ²ÃáéáõÙ նí³ëï³óí³Í áõ ëïáñ³óí³Í »ն »Ï»Õ»óáõ ³Ù»ն³ó³Íñ ëå³ë³íáñÇó ÙÇնã»õ µ³ñÓñ³ëïÇ׳ն ëå³ë³íáñն»ñÁ: îÇñáõÙ ¿ í³ËÇ, ϳëϳͳÙïáõÃÛ³ն, ëï³ÉÇն³-µ»ñdzϳն ë³ñë³÷Ç ÙÃնáÉáñïÁ: Ødzµ³նáõÃÛáõնÁ ³նÙdzµ³ն ¿: Üñ³ áã ÙÇ ³ն¹³Ù íëï³ÑáõÃÛáõն »õ ѳñ·³նù ãÇ ï³ÍáõÙ Ù»ÏÁ ÙÛáõëÇ նϳïٳٵ:

¶³ñ»·Çն ´-Ç ³ñѳٳñѳնùÁ, ϳëϳͳÙïáõÃÛáõնÁ »õ Çնãáõ ã¿ ն³»õ í³ËÁ ѳë»É ¿ ³Ûն ³ëïÇ׳նÇ, áñ նñ³ Ñáíí³å»ï³Ï³ն ³Ûó»ÉáõÃÛáõնն»ñÁ µ³ó³é³å»ë ·³ÕïնÇ »ն å³ÑíáõÙ »°õ Ùdzµ³նáõÃÛáõնÇó, »°õ Ù»ñ ÅáÕáíñ¹Çó, ÙÇնã¹»é ϳñ·Á å³Ñ³նçáõÙ ¿ Çñ³½»Ï å³Ñ»É û° Ùdzµ³նáõÃÛ³նÁ »õ û° ѳí³ï³óÛ³É ÑáïÇն` ³ñųն³ն³Éáõ ѳٳñ նñ³նó ëñï³µáõË, ³½նÇí ³ÕáÃùն»ñÇն: ì³Ëն áõ ϳëϳͳÙïáõÃÛáõնÁ ѳë»É »ն ³ÛնåÇëÇ Í³Ûñ³Ñ»ÕáõÃÛ³ն, áñ ãÇ Ñ³ն¹áõñÅáõÙ նáõÛնÇëÏ Ùdzµ³նն»ñÇ å³ï³Ñ³Ï³ն ն»ñϳÛáõÃÛáõնÁ í»Ñ³ñ³նÇ ËáѳնáóáõÙ:

Ødzն·³Ù³Ûն Ñëï³Ï ϳñáÕ »նù նß»É, áñ ²Ù»ն³Ûն հ³Ûáó ϳÃáÕÇÏáëÇ ïÇïÕáëÁ ÏñáÕ ³նÓÁ ն»ñϳÛáõÙë ÙdzÛն áñáß³ÏÇ Ñ»ÕÇն³ÏáõÃÛáõն ¿ í³Û»Éáõ٠ѳնñ³å»ïáõÃÛ³ն áñáß ãÇնáíնÇÏն»ñÇ áõ §³Ëå»ñáõÃÛ³ն¦ ßñç³նáõÙ »õ ն³ËÏÇն ÊêհØ-Ç ï³ñ³ÍùáõÙ Ó»õ³íáñí³Í Ù³ëն³ÏÇ Ã»Ù»ñáõÙ: Æնã í»ñ³µ»ñáõÙ ¿ ë÷ÛáõéùÇն` ³í»É³óն»նù, áñ ÙÇç³ÏáõÃÛ³ն ¹ñë»õáñáõÙÁ ³Ïն³éáõ ¿ ¹³éնáõÙ ³Ûն å³ñ³·³ÛáõÙ, »ñµ ¹ÇïáõÙ »նù í»ñçÇնÇë ³ñѳٳñÑí³Í íÇ׳ÏÁ ²նÃÇÉdzëÇ Ï³ÃáÕÇÏáëÇ, ä³ïñdzñù³Ï³ն ²Ãáéն»ñÇ »õ ß³ï ûٳϳն ³é³çնáñ¹ն»ñÇ ÏáÕÙÇó: ä³ï³Ñ³Ï³ն ã¿, áñ Éáõë³Ñá·Ç ¶»õáñ· ¼, ì³½·»ն ², ¶³ñ»·Çն ² ³½·ÁնïÇñ ѳÛñ³å»ïն»ñÇó Ñ»ïá ³Ûë åñáñ³µÇ ϳéáõó³Í »Ï»Õ»óÇն»ñáõÙ ³ն·³Ù ²ëïí³Í ãÇ µն³ÏíáõÙ: ì»ñçÇնÇë µ³ñá۳ϳն ³ñųնÇùն»ñն áõ նϳñ³·ÇñÁ, ó³íáù, Ùßáõß³å³ï »õ í³ñ³·áõÛñÇ »ï»õáõÙ »ն, áñáíÑ»ï»õ Ù³ë³Ùµ áãնã³óí»É »ն ն³Ëáñ¹ ϳÃáÕÇÏáëն»ñÇ ³նÓն³Ï³ն ³ñËÇíն»ñÁ, µ³Ûó »õ Ùdzն·³Ù³Ûն ó÷³նóÇÏ ¿ »ñµ»ÙնÇ í»Ñ³ñ³նÁ, áñÁ ųٳն³ÏÇն ͳé³Û»Éáí áñå»ë ѳÛñ³å»ï³Ï³ն ϳó³ñ³ն, í»ñ³Íí»É ¿ ϳն³նáóÇ:

ºÃ» 120-ñ¹ հáíѳնն»ë À γñµ»óÇ Ï³ÃáÕÇÏáëÁ Çñ ·³Ñ³Ï³ÉáõÃÛ³ն 11 ï³ñÇն»ñÇ ÁնóóùáõÙ ¥Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç ѳٳñ µ³Ëïáñáß ï³ñÇն»ñÇն¤ ó³ñÇó Ëն¹ñ»ó Áն¹³Ù»նÁ ³½նí³Ï³ն ïÇïÕáë Çñ ³½·³Ï³նն»ñÇ Ñ³Ù³ñ, ³å³ 132-ñ¹Á Áնïñí»Éáõó Ñ»ïá Ñ»ï³Ùáõï »Õ³í ³é³նó ÙÇçáóն»ñÇ Ù»ç Ëïñ³Ï³նáõÃÛ³ն áãնã³óն»É ØáëÏí³ÛÇ »õ ѳٳÛն èáõë³ëï³նÇ Ñ³Û »Ï»Õ»óáõ ûٳϳն ³é³çնáñ¹ µ³½Ù³í³ëï³Ï î. îÇñ³ն ³ñù»åÇëÏáåáëÇն, նáõÛն å³ßïáնáõÙ նß³ն³Ï»Éáí Çñ »ÕµáñÁ: Æñ ÙÇç³ÏáõÃÛáõնÁ »õ Ùï³íáñ ë³ÑÙ³ն³÷³Ï áõն³ÏáõÃÛáõնն»ñÁ ùáÕ³ñÏ»Éáõ նå³ï³Ïáí سÛñ ²ÃáéÇó Ñ»é³óñ»ó µáÉáñ Çñ ë»ñն¹³ÏÇó »õ ûͳÏÇó Ñá·»õáñ³Ï³նն»ñÇն: ì³ն³Ï³նն»ñÇ Ù»ç ²ëïí³Í³ÛÇն ë»ñ »õ ն»ñáÕ³ÙïáõÃÛáõն ë»ñÙ³ն»Éáõ ÷á˳ñ»ն, ó³íáù ëñïÇ »õ ¹Åµ³Ëï³µ³ñ, áñáÙ ß³Õ ïí»ó` ½µ³Õí»Éáí ×Õ×ÇÙ µ³նë³ñÏáõÃÛáõնն»ñáí, áñÇ Ñ»ï»õ³նùáí Ùdzµ³նáõÃÛáõնÁ å³é³Ïïí»ó ¿çÙdzÍն³Ï³նն»ñÇ »õ ë»õ³նÛ³նն»ñÇ, ѳñáõÃÛáõն³Ï³նն»ñÇ »õ Ù³ëÇëÛ³նն»ñÇ: ºÃ» ¾çÙdzÍնÇ ¶»õáñ·Û³ն ×»Ù³ñ³նÇ ßñç³ն³í³ñï »ë, ³å³ ß³ï »õ ß³ï ¹éն»ñ ù»½ ѳٳñ ÷³Ï »ն, ÇëÏ »Ã» ê»õ³նÇ Ñá·»õáñ ¹åñ³նáóÇ ë³ն »ë »õ նáñÁնïÇñÇ Ï³Ùùáí ÙÇ ùÇã ¿É ä³íÉÇÏ Ø³ñá½áí, ³å³ ³å³·³ն »ñ³ß˳íáñí³Í ¿ ³ñï»ñÏñáõÙ: ¸Åµ³Ëï³µ³ñ ն»ñϳÛÇë Ñá·»õáñ ѳëï³ïáõÃÛáõնն»ñÁ նáñÁնïÇñÇ µ³ñ¹áõÛÃն»ñÇ »õ ֆáµÇ³ն»ñÇ å³ï׳éáí í»ñ³Íí»É »ն ϳٳ½áõñÏ, ëïñϳÑá·Ç, ³նѳï³Ï³նáõÃÛáõնÇó »õ ³½·³ÛÇն å³ïϳն»ÉÇáõÃÛáõնÇó ½áõñÏ ³նÓ³նó ³ñï³¹ñ³Ï³ն ³ñï³¹ñ³Ù³ëÇ:

Ø»ñ »Ï»Õ»óáõ í»ñçÇն 300 ï³ñí³ å³ïÙáõÃÛáõնÁ »õ ϳÃáÕÇÏáëն»ñÇ í³ñùÁ áõëáõÙն³ëÇñ»Éáí, ·³ÉÇë »նù ³Ûն ѳÙá½Ù³ն, áñ í»ñçÇն 132-ñ¹Á Ñá·»õáñ³Ï³նն»ñÇ Ï³ñ·³ÉáõÍáõÃÛ³ն ѳñóáõÙ ë³ÑÙ³ն»É ¿ Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ ¶Çն»ëÛ³ն é»Ïáñ¹` ·»ñ³½³նó»Éáí ն³Ëáñ¹ 131 ϳÃáÕÇÏáëն»ñÇն ÙdzëÇն í»ñóñ³Í: Ʊնã ¿ ë³: γñÍáõÙ »նù, áñ ³Ûë ³ñ³ñùÁ Ù»ñ ¹³ñ³íáñ ëáõñµ »Ï»Õ»óÇն նí³ëï³óն»Éáõ, áãնã³óն»Éáõ ·Çï³Ïó³µ³ñ Íñ³·ñ³íáñí³Í ·áñÍÁնóóÇ ëÏǽµն ¿ ÙdzÛն, áñÁ Ó»éնïáõ ¿ ÙdzÛն Ù»ñ ³½·Ç Ãßն³ÙÇն»ñÇն »õ ³ÛÉ»õ³ÛÉ ³Õ³ն¹³íáñն»ñÇն:

Ø»ñ ³½·Ç ùñÇëïáն»³Ï³ն å³ïÙáõÃÛ³ն ųٳն³Ï³ßñç³նáõÙ µ³½áõÙ »ն å³ïٳϳն ÇñáÕáõÃÛáõնն»ñÁ, »ñµ ѳÛáó ѳÛñ³å»ïն»ñÁ »õ Ñá·»õáñ³Ï³նáõÃÛáõնÁ Ù³ëն³Ïó»É »õ ³ն·³Ù ջϳí³ñ»É »ն ³½·³ÛÇն-³½³ï³·ñ³Ï³ն ß³ñÅáõÙն»ñÁ: հÇß»նù Ô»õáն¹³ó å³Ûù³ñÁ ²í³ñ³ÛñáõÙ, հáíѳնն»ë ¶. úÓն»óáõ ѳÛñ»ն³ëÇñ³Ï³ն í³ñùÁ, Ü»ñë»ë º. ²ßï³ñ³Ï»óáõն, ¶»õáñ· º ϳÃáÕÇÏáëÇն, ¶³ñ»·Çն հáíë»÷Û³նóÇն »õ ¾çÙdzÍնÇ Ùdzµ³նáõÃÛ³ն Ù³ëն³ÏóáõÃÛáõնÁ ê³ñ¹³ñ³å³ïÇ ×³Ï³ï³Ù³ñïÇն, ¶»õáñ· ¼ γÃáÕÇÏáëÇն` »ñÏñáñ¹ ѳٳß˳ñѳÛÇն å³ï»ñ³½ÙÇ ï³ñÇն»ñÇն, ÑÇß»նù ն³»õ ì³½·»ն ² ϳÃáÕÇÏáëÇն` ²ñó³ËÛ³ն ·áÛ³Ù³ñïÇ »õ նñ³ ³ն·ն³Ñ³ï»ÉÇ ¹»ñÁ ³նϳËáõÃÛ³ն ³é³çÇն ï³ñÇն»ñÇն: հÇß»նù ն³»õ Ù»ñ հ³ÛñÇÏÇն ÊñÇÙÛ³ն` áñå»ë »°õ ³½·³ÛÇն, »°õ »Ï»Õ»ó³Ï³ն ·»ñÙ»Í ·áñÍãÇ:

ÆëÏ Çնã åÇïÇ ÑÇß»ն Ù»½³նÇó Ñ»ïá… Ø»ñ ûñ»ñáõÙ Ù»ñ ³նï³ñµ»ñáõÃÛ³ն »õ ³Ûë նáñ ïնûñ»նÇ ³նå³ïÅ»ÉÇáõÃÛ³ն, ³Ù»ն³ÃáÕáõÃÛ³ն å³ï׳éáí ·Éáµ³Éǽ³ódzÛÇ ³ն¹áõն¹Á ·ÉáñíáÕ հ³Û ²é³ù»É³Ï³ն »Ï»Õ»óÇ: 30 ³ñͳÃáí í³×³éí³Í, áïն³Ñ³ñí³Í ³½·³ÛÇն ëñµáõÃÛáõնն»ñ: ²Õ³ն¹³íáñ ù³ñá½ãÇ Ñá·»µ³նáõÃÛ³Ùµ ³½·³¹³í³ն, ù³ÕÏ»¹áն³¹³í³ն µÇñï ù³Õ³ù³Ï³նáõÃÛáõն` Çñ áÕµ»ñ·³Ï³ն µáÉáñ Ñ»ï»õ³նùն»ñáí ѳն¹»ñÓ: âÇ Ï³ñ»ÉÇ Ïáãí»É Ñá·»õáñ ѳÛñ` í³×³éí»Éáí ù³Õ³ù³Ï³ն áõÅ»ñÇն, ëÇñ³ß³Ñ»É ãÇնáíնÇÏն»ñÇն, ϳï³ñ»É ³ÛÉ ï»ñ»ñÇ å³ïí»ñն»ñ »õ µ³ñ»ñ³ñն»ñÇ áïù»ñÁ ѳٵáõñ»Éáí ¹ñ³Ù Ùáõñ³É ë»÷³Ï³ն Ïñù»ñÇն ѳ·áõñ¹ ï³Éáõ ѳٳñ: ²Ùáà ¿, Ù»Ï-Ù»Ï ¿É ³ÕáÃù ³ñ»ù:

î»ëն»Éáí سÛñ ²ÃáéáõÙ ïÇñáÕ ã³÷³½³նó ³նµ³ñá۳ϳն Çñ³íÇ׳ÏÁ, áñÇ µáõն å³ï׳éÁ ¶³ñ»·Çն ´-ն ¿. Ïáã »նù ³նáõÙ Ò»½, ѳÛó»Éáí Ò»ñ ·áñÍն³Ï³ն »õ ³նÙÇç³Ï³ն ³ç³ÏóáõÃÛáõնÁ` í»ñ³óն»Éáõ ѳٳñ հ³Û »Ï»Õ»óáõ ÍáóáõÙ ·áñÍáÕ ù³ÕóÏ»ÕÁ: ì»ñ³óն»Éáõ ѳٳñ ³Ûն ³նûñÇն³Ï³նáõÃÛáõնն»ñÇ ßÕóն, áñáí ãϳ۳ó³Í ϳÃáÕÇÏáëÁ ÙÇնã»õ ³ÛÅÙ ³é³çնáñ¹íáõÙ ¿:

հ³Û ²½·³ÛÇն »Ï»Õ»óáõ ³ñųն³å³ïíáõÃÛ³Ùµ Ùï³Ñá·í³Í

³ß˳ñÑÇÏ »õ Ñá·»õáñ ·áñÍÇãն»ñ

§²րÒ²¶²Üø¦ հ²ê²ր²Î²Î²Ü β¼Ø²ÎºրäàôÂÚàôÜ