İran İslam Cumhuriyeti devlet başkanı Muhammed Hatemi 8 Eylül’de 2 günlük bir ziyaretle Ermenistan’a gelecek. Bu 2001 yılı Aralığında Ermenistan Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan’ın İran’a yaptığı ziyaretin de karşılığı olmakta. Başkan hatemi 5 Ağustos’ta Azerbaycan’ı ziyaret etmişti, Eylül sonunda ise Türkiye’yi ziyaret edecek.
İran İslam Cumhuriyeti (İİC) Devlet Başkanı’nın Azerbaycan’a yaptığı ziyaret, Ermenistan için sadece Bakü’de Karabağ Sorunu’nun tartışılması açısından değil, aynı zamanda İran’ın “Ermeni yanlısı” siyasetinden ötürü Azerbaycan yönetiminin memnuniyetsizliği anlamında da dikkat çekiciydi. Büyük bir olasılıkla anılan sorun Muhammed Hatemi’nin Türk liderlerle buluşması esnasında da tartışma konusu olacak, Ermenistan’a yönelik İran’ın izlediği siyasete Türk idarecilerin müdahale etmesi de olasılıklar dahilinde. Dolayısıyla Ermenistan için de İİC devlet başkanının önümüzdeki Türkiye ziyareti de daha az önem taşımıyor.
Bugüne kadar İran’dan Ermenistan’a, devlet başkanı düzeyinde hiç ziyaret gerçekleşmemişti. Yapılan en üst düzey ziyaret 1996 yılında İİC Devlet başkanı I. yardımcısı Habibi’nin ziyareti olmuştu. Burada vurgulamak gerekir ki başkan Hatemi’nin Ermenistan ziyareti çoktandır beklenmekteydi. Zannediyorum bu Ermeni-İran ilişkilerinin gelişmesine ve iki dost ülkenin yakınlaşmasına faydalı olacaktır.
Bu durum İİC devlet başkanının Ermenistan ziyaretinin öneminin altını çizmektedir. Ziyaret Erivan’da “İki ülke ilişkilerini koordine eden Hükümelere arası Komisyonun” ortak periyodik oturumunun öngörülmesi açısından da önemli. Komisyon’da Ermeni heyetine Devlet başkanlığı Çalışma grubu Başkanı Ardaşes Tumanyan, İran tarafına ise Finanslar ve Ekonomi bakanı Safrad Hoseyni başkanlık edeceklerdir. Başkan Hatemi’nin ziyareti esnasında, büyük bir olasılıkla Robert Koçaryan’ın İran ziyaretinden sonra varılan ön anlaşmalardan doğan programların uygulanma çalışmaları da değerlendirilecektir.
Ziyaret programına ilişkin olaraksa, Muhammed Hatemi Robert Koçaryan’la yapacağı görüşme ve müzakerelerde İran heyetine başkanlık etmek dışında, Ermenistan Parlamentosu’nda bir konuşma yapacak, Erivan Devlet Üniversitesi’ni ziyaret edecek ve üst düzey görevliler için Ermenistan Devlet protokolunca öngörülen etkinliklere katılacak.
İİC’nin bölgedeki etki ve siyasi gücü dikkate alındığında Başkan Muhammed Hatemi’nin ziyaretinin önemini sadece Ermenistan’la sınırlamamak gerekir. Onun Ermenistan ziyareti Azerbaycan ve Gürcistan gibi Kafkas ülkelerini olduğu gibi, Kafkaslarda askeri ve stratejik varlığa sahip Rusya, stratejik çıkarlar güden Türkiye açısından da önemli. Bölgede Rusya’yla etki mücadelesi içinde olan ABD’nin de İİC devlet başkanı Hateminin Ermenistan ziyaretiyle ilgilenmemesi düşünülemez.
Yukardaki ülkelerle ilişkiler, bölgede Ermenistan’ın uluslararası statüsüne etkide bulunduğu şüphesizdir. Bu durum, Ermenistan’ın İİC devlet başkanı Muhammed Hatemi’yi konuk ederek, İran’la ilişkilerini geliştirme olanağı yanısıra, ziyarete ilişkin olarak bu ülkelerin dikkatini çekerek, kendi uluslararası konumunu iyileştirmeye yönelik geniş olanaklar elde etmesi yönünde de tahminlerde bulunmamıza zemin hazırlıyor.
Hakob Çakıryan
Yorumlar kapatıldı.