Murat BARDAKÇI
Fener Rum Patriği Bartholomeos’un Kutsal Sinod Meclisi’ne Türk vatandaşı olmayan yabancı uyruklu altı metropolit ataması üzerine başlayan tartışmada, atamaların ‘‘Lozan Anlaşması’na aykırı olduğu’’ iddia ediliyor. Ancak önemli bir noktada hata yapıyoruz: Lozan’da Fener Rum Patrikhanesi ile ilgili olarak değil madde, tek cümle bile yoktur.
FENER Rum Patriği Bartholomeos’un Kutsal Sinod Meclisi’ne Türk vatandaşı olmayan yabancı uyruklu altı metropolit ataması, ortalığı karıştırdı. Şimdi, atamaların ‘‘Lozan Anlaşması’na ters düştüğü’’ söyleniyor ve gelişme bazı çevrelerde ‘‘Lozan’ın delindiği’’ iddialarına kadar götürülüyor.
Ancak konuyu tartışırken, çok önemli bir noktayı göz ardı ediyoruz: Lozan Anlaşması’nda Fener Rum Patrikhanesi ile ilgili olarak değil bir madde, tek bir cümle bile yoktur. Patrikhane bahsi, anlaşmanın imzalanmasından önce, aylar süren görüşmelerin ve pazarlıkların tutanaklarında kalmıştır. Görüşmeler sırasında Yunan tarafı Patrikhane’nin resmi bir statüye sahip olması için olabildiğince ısrar etmiş, Türk delegasyonunun Başkanı İsmet Paşa ise bu taleplere şiddetle karşı çıkmıştır.
Ouchy Şatosu’nda 1923’ün 6 Ocak sabahı yapılan oturumda, Yunan heyetinin Başkanı Elefteros Venizelos’un ‘‘Patrikhane konusunda bir alt komisyon kurulması ve Fener’in statüsünü bu komisyonun tayin etmesi’’ yolundaki talebine İsmet Paşa’nın yanı sıra İngiliz delegesi Sir Horace Rumbold da karşı çıkmış ve Venizelos’un talebi ‘‘görüşmelerin gereksiz yere uzayacağı’’ gerekçesiyle reddedilmiştir. Dolayısıyla, Patrikhane konusu Lozan’ın metninde de yer almamış, Patrikhane anlaşmanın azınlık haklarıyla ilgili genel maddeleri çerçevesinde değerlendirilmiş ve Fener varlığını taraflar arasında varılan bir ‘‘centilmenlik anlaşmasının eseri’’ olarak devam ettirmiştir.
Bartholomeos’un yaptığı son atamaların Lozan Anlaşması’na ters düşüp düşmediği konusunda fikir ileri sürenlerin öncelikle Lozan’ın metnine bir göz atmaları daha faydalıdır.
Yorumlar kapatıldı.