Türk-Ermeni ilişkilerinde bir ilk olarak nitelenen toplantıda Türk tarafını temsil edecek iki tarihçiden biri Dr. İnanç Atılgan VATAN’A konuştu. Viyana Türk-Ermeni Platformu’nun (VAT) kurucu üyeleri arasında yer alan Dr. Atılgan, Viyana’da gerçekleşecek tarihi buluşmanın Türkiye adına büyük bir şans olduğunu söylüyor
* Organizasyonu kim finanse ediyor?
Bu toplantıyı organize eden kuruluş Viyana Türk- Ermeni Platformu (VAT). Geçen yıl Ermeni tarihçi Artem Ohandjanian, Viyana Üniversitesi Tarih Profesörü Wolf Dieter Bihl ve Kerstin Tomenendal ile birlikte kurduğumuz platform 2004’ün sonunda bu büyük buluşmayı organize edecek. Finansörlerimiz Avusturya’da faaliyet gösteren bazı kurumlar. Ama şu anda isim vermek istemiyorum.
* Toplantının Türkiye’ye kazancı ne olacak?
Türkiye’ye katkısının çok büyük olacağı kuşkusuzdur. Türkiye, her şeyden önce, sözde Ermeni soykırımı iddialarına karşı bilimsel alanda kendini savunma imkanı bulacaktır. Ayrıca Ermeni tarih tezcilerinin ellerindeki belgeler yeterince bilinmediğinden, bu buluşmada onların kaynakları da gözler önüne çıkacaktır. Toplantıda ilk kez 2 tarafın elindeki belgeler değiş tokuş edilecek.
Oturum kapalı yapılacak
* Tartışmanın kuralları var mı?
Evet. Hem Türk Tarih Kurumu’na hem de Ermenistan Bilimler Akademisi yazdığımız mektupta, buluşmanın gerçekleşebilmesi için bazı kuralların yerine getirilmesi gerektirdiğini söyledik. İki taraf da bu şartları kabul etti. Toplantıda “soykırım” kavramı kullanılmayacak, 2 taraf ellerindeki belgelerin belirli bir tarihe kadar olanlarını VAT’a yollayacak, ellerindeki belgeleri birbiriyle takas edecek, önceden kullanılacağı bilidirilmeyen belgeler geçerli kabul edilmeyecek, toplantı kapalı oturum olarak gerçekleştirilecek ve sunulan belgeler daha sonra Viyana Üniversitesi tarafından kitap haline getirilecek.
* Toplantıya Türkiye adına kimler katılacak?
2004’ün sonlarında gerçekleşecek bu toplantıya
Türkiye adına Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Yusuf Halacoğlu ve onun belirleyeceği bir kişi katılacak. Çünkü Halacoğlu, Avrupa’da kabul görmüş yegane bilimadamlarımızdan biri. Halacoğlu’nun soykırım iddialarına karşı tezlerinin olması, bu toplantıya katılmasına bir engel değil. Ortada bir kavram karmaşası var. Farklı tezleri savunan Türk ve Ermeni bilimadamları biraraya gelip bunu tartışacaklar. Bizim amacımız, 1949 yılında BM tarafından kullanılmaya başlayan ‘Ermeni soykırımı’ ifadesinin ortadan kalkmasıdır.
Her iki tarafın da problemi
* Toplantı başlığında ‘soykırım’ ifadesinin kullanılmayacağını söylediniz. Peki başlık ne olacak?
Toplantımız “Arşiv belgelerine göre 1915 senesi-Türk-Ermeni meselesi” adı altında gerçekleştirilecek. Bakın burada ‘Ermeni meselesi’ denilmiyor, ‘Türk- Ermeni meselesi’ ifadesi kullanılıyor. Yani konu tek yönlü bir şikayetten çıkıp her iki tarafın problemi olarak ifade ediliyor.
* Bir tarihçi olarak, Ermeni soykırımı iddialan hakkında sizin görüşünüz nedir?
1915’teki savaş esnasında Osmanlı verilmesi çok zor olan bir karar aldı. Osmanlı yönetimi buna mecburdu. “Ermeni techiri” gerçekleştirildi. Her iki taraftan da çok kişi öldü. O yıllarda insanlar samanı at dışkısından ayırıp yemek zorunda kalıyorlardı. Tabii bu Türkler için de geçerliydi. Yani bu olaylarda Türk ya da Ermeniler değil, “insan” vardı. Asıl tartışılması gereken bu.
* Bu toplantıdan ne sonuç bekliyorsunuz?
Toplantı sonunda Türk ve Ermeni taraflarının
ortak bir açıklama yapmasını istiyoruz. VAT Başkanı Artem Ohandjanian ile görüşlerimiz birbirine zıt. Ama onunla oturup konuşabiliyoruz. Önemli olan bu. Olaya insani acıdan bakmalıyız ve bu konuda karşılıklı fikir alışverişinde bulunabilmeliyiz.
Türk tarafı belgeleri çürütürse ben bunu kabul etmeye hazırım
Toplantıya Ermenistan adına 1915 dönemi üzerine kitabı da bulunan tarihçi Artem Ohandjanian katılıyor. 45 yıldır Viyana’da yaşayan Ohandjanian, Bakü doğumlu. Bakü’deki siyasi rejimden uzaklaşmak isteyen babasının aldığı göç kararıyla, iki yaşındayken Tahran’a taşınmış. Ohandjanian ile Viyana’da konuştuk.
* Toplantıda neler konuşulacak?
Toplantıda konuşulacak konu 1915’te Türkiye’de olan bazı olaylar. Bu önemli konuyu 2 Türk 2 de Ermeni tarihçi tartışacak. Bu tarihçilerin buluşmasına başkanlık edecek olan kişi de Viyana Üniversitesi’nden Ermeni konularında uzman olan bir başka tarihçi. Prof. Wolf Dieter Bihl. Ben ve Türk tarihçi inanç Atılgan da konuşacağız.
* Türkiye’den ve Ermenistan’dan tarihçiler kim?
Erivan’dan Jenosidi Müzesi Direktörü Prof. Dr. Lavrenti Barseghian ve Ermenistan Ulusal Akademisi Tarih Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Ashot Melkonian gelecek. Türkiye’den ise Türk Tarih Kurumu Başkam Prof. Dr. Yusuf Halacoğlu ve Prof. Dr. Hikmet Özdemir.
Bugüne kadar tartışılmadı
* Bugüne kadar Türk ve Ermeni tarihçiler aynı masa etrafında bu konuyu tartıştı mı?
Bu şekliyle hayır. Türk ve Ermeni politikacılar, tarihçiler karışık olarak bir araya geldiler. Ancak bu araya gelmeler her seferinde aşırı polemik ve karşılıklı suçlamalarla geçti. Bu yüzden toplantıların hiçbir faydası olmadı. Ama bu seferki toplantıda sadece tarihçiler var ve çok ciddi tarihçiler bu kişiler.
* Bahsettiğiniz şu ana kadarki toplantılar nerelerde ve ne zaman oldu?
İki yıl önce Paris’te, geçen yıl da Almanya’da yapıldı. Ama söylediğim gibi bunlar genellikle karşılıklı suçlamalarla ve polemikle geçti bu toplantılar. İlk kez Türk tezleri Ermenistan’a yollanacak, Ermeni tezleri de Türkiye’ye. Tarihçiler bu tezleri inceleyip, hazırlanacaklar ve ondan sonra Viyana’da tekrar bir araya gelecekler. Sadece eldeki tarihi belgeler üzerinde konuşulacak.
* Siz hangi belgelerle geleceksiniz?
Alman ve Avusturya- Macaristan İmparatorluğu’nun devlet arşivi belgeleriyle.
* Bilgi kaynakları nereden bu belgelerin?
1915’te Osmanlı döneminde Türkiye’de görevli
olarak bulunmuş devlet görevlileri, mesela konsosloslar, askeri ateşeler, bankerler…
Bu önemli bir adım
* Viyana’daki bu toplantı ne zaman olacak?
– 2004 yılı sonunda. Çünkü hazırlık için 2004 sonuna kadar zamana ihtiyaç var. Şöyle olacak: Önce Türk ve Ermeni tarihçiler ellerindeki belgeleri Viyana’ya yollayacaklar. Sonra Viyana’dan Ermeni belgeleri Türkiye’ye, Türk belgeleri de Ermenistan’a gönderilecek. Bu aşamadan sonra Türk tarihçiler Ermeni belgelerini, Ermeni tarihçiler de Türk belgelerini inceleyip, hazırlanıp Viyana’da öyle bir araya gelecekler.
* Toplantıdan ne gibi beklentileriniz var?
Bence bu toplantının en büyük amacı iki ülkeyi
birbirine yaklaştırmak olmalı. Bu iki ülke birbiriyle komşu, halkları birbirine yakın, paylaşmış oldukları çok şey var. Tabii ki bu iki ülkeyi birbirine yaklaştırmak bu toplantının yapabileceği bir şey değil ama bu toplantıda karşılıklı suçlama olmadan, sakin ve uzman tarihçi gözüyle olaylara bakabilmek çok önemli. Bu da önemli bir adım.
* Taraflar tezlerinde iddialı kalırsa, mesela siz soykırım kavramında ısrar ederseniz, bu toplantıdan bir şey çıkabilir mi?
Toplantıda bazı belgeler tartışılacak. Ben kendi adıma şunu söylüyorum; eğer Türk tarafı bendeki belgeleri çürütecek kanıtlar ortaya koyarsa, ben bunu kabul etmeye hazırım. Toplantının amacı bence uzlaşı ve yanıldığın noktada bunu kabul etmek olmalı.
Yorumlar kapatıldı.