Viyana’da tarihi buluşma
Türk ve Ermeni tarihçiler ilk kez soykırımı tartışmak üzere masaya oturacak. Tarihçiler, ‘1915’ ile ilgili bilgi ve belge sunacak, birikimlerini masaya dökecek. Viyana Türk-Ermeni Platformu’nun çağrısına hem Ermenistan hem de Türkiye olumlu yanıt verdi. Tarafların sunduğu belgeler, Viyana platformunda toplanacak ve kitap haline getirilecek.
Türk-Ermeni ilişkilerinin düzelmesinin yolu, “Kimin kimi katlettiği; her iki taraftan ne kadar insanın öldüğü” sorusuna, doğru cevabın verilmesinden geçiyor. Nerdeyse bin yıl hiçbir sorun olmaksızın yaşayan, yaklaşık 80 yıldır komşuluk ilişkilerini sürdüren iki ulustan özellikle Ermenistan’ın geleceği, bu tarihi soykırım tartışmasının sona ermesine dayanıyor. Çünkü, Ermenistan, kronikleşmiş ekonomik kriz ve göçler yoluyla hızla azalan nüfus sorunuyla baş etmeye çalışıyor. ‘Ermeni Soykırımı’ iddiaları sürdükçe de, ekonomik sorunlarının giderilmesinde en fazla katkı sağlayacak ülkelerin başında gelen Türkiye Cumhuriyeti’nin desteğinden de mahrum kalıyor. Türkiye, Ermenistan ile ekonomik, diplomatik ve sosyal ilişkilerin geliştirilmesi için adım atmakta ağır davranıyor.
Öte yandan Türkiye de, özellikle Ermenistan dışında yaşayan ve Ermeni Diasporası olarak adlandırılan Ermenilerin lobi faaliyetleri sonucu, uluslararası arenada sıkıntılı dönemler yaşadı, yaşıyor. Bazı ülkeler ve Avrupa Parlamentosu, Ermenilere yönelik soykırım iddialarını kabul ederken, bazı ülkeler de her 24 Nisan’da ‘Soykırımı Anma’ bildirisi yayımlıyor. Türkiye, tartışmanın her alevlenişinde, uluslararası kamuoyunun gözünde ‘soykırım uygulayan ülke’ pozisyonuna oturuyor.
Viyana’dan ”Sorunu çözelim” çağrısı
Her iki ülkenin de aleyhine işleyen sürecin sona erdirilmesi adına Viyana Ermeni-Türk Platformu’nun yaptığı çağrı ise bir umut olarak görülüyor. Türkler ve Ermeniler, ilk kez resmen karşılıklı, soykırım iddialarını tartışmak üzere üçüncü bir ülkede masaya oturmaya hazırlanıyor. Avusturya’nın başkenti Viyana’da yapılacak toplantıda, Türk ve Ermeni tarihçiler, ‘1915’ ile ilgili bilgi ve belge sunacak, tarihi birikimlerini masaya dökecek. Toplantıda, Türk tarafını Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu ve Türk Tarih Kurumu Ermeni Masası Başkanı Prof. Dr. Hikmet Özdemir temsil edecek. Ermeni tarafında ise Ermeni Soykırımı Enstitüsü Başkanı Lavrenti Parseğyaen ve Bilimler Milli Akademisi Tarih Enstitüsü Başkanı Aşot Melkonyan yer alacak. Türkiye ve Ermenistan tarihçilerini, soykırım iddialarını tartışmak üzere üçüncü bir ülkede ilk kez masaya oturtacak toplantı, 2004 yılı sonbaharında olacak ve ‘Arşiv Kaynaklarında 1915 Yılı’ başlığını taşıyacak. Her iki ülkenin tezleri arasındaki derin farklılıklar böylelikle ilk defa karşılıklı tartışma disiplini içinde masaya yatırılacak.
Tezler taban tabana zıt ama umut var
Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi tezi, 1914-1915 tarihleri arasında yaklaşık 20 bin Türk’ün Ermeniler tarafından ‘katledildiği’ iddiasına dayanıyor. Türkiye, Ermenilerin ölümünü ise uygulanan yer değiştirme (Tehcir) politikasının istenmeyen sonucu olarak görüyor. Resmi tezler, yaklaşık 10 bin kişinin tehcir politikası sonucu hayatını kaybettiğini, hemen hemen tüm ölümlerin eşkıya saldırıları sonucu gerçekleştiğini savunuyor; soykırım iddialarını tamamen reddediyor. Yani, mağdur ettiğini değil mağdur olduğunu öne sürüyor. Ermeniler ise “Tehcir ve soykırım neticesinde bir buçuk milyon Ermeni’nin öldüğünü, şans eseri kurtulanların, Ermeni Diasporası’nı oluşturmak üzere dünyanın çeşitli ülkelerine dağıldıklarını” savunuyor. Ermeni Soykırımı’nın 1915-1922 arasında sistemli bir şekilde uygulandığını iddia eden Ermeni tezi, resmi Türk tarihçiliğini olayları çarpıtmak ve reddetmekle suçluyor. Diaspora, bazı Ermenilerin İstanbul’da çete mensubu oldukları iddiasıyla 24 Nisan 1915 tarihinde tutuklanmalarını da milat olarak kabul ediyor. Her 24 Nisan’da dünyanın çeşitli ülkelerinde ve Ermenistan’da anma etkinlikleri düzenleniyor. Taban tabana zıt iki ayrı tezden beslenen sorunun, tarihçiler tarafından masaya yatırılması, özellikle dışişleri yetkilileri tarafından önemli bir şans olarak değerlendiriliyor.
Çağrı VAT’tan
Türk ve Ermeni Tarihçilerini bir araya getirecek buluşma Viyana Ermeni-Türk Platformu (VAT) girişimiyle planlandı. VAT, “Türkiye ile Ermenistan arasında ciddi, bilimsel yöntem ve düzenlemelere dayanan etkin bir diyalog kurulması” hedefiyle, toplantı için Ermenistan Bilimler Akademisi ve Türk Tarih Kurumu’na resmi çağrı yaptı. Çağrıya, hem Türk Tarih Kurumu hem de Ermeni Soykırımı Enstitüsü ve Bilimler Milli Akademisi Tarih Enstitüsü olumlu yanıt verdi. Toplantı öncesinde ise, yaklaşık 10 aylık bir hazırlık süreci belirlendi. Türk Tarih Kurumu ve Ermeni Bilimler Akademisi tarafından karşılıklı soykırıma ilişkin sunulacak tüm belgeler önce VAT’ta toplanacak. Ardından, taraflara, belgelere ilişkin çevirilerin tamamlanması için altı aylık bir süre daha verilecek. Viyana Üniversitesi’nde gerçekleştirilecek toplantının yönetimini VAT Başkanı Prof. Wolfdieter Bilh yapacak. Alman ve Avusturyalı iki gözlemcinin yer alacağı toplantıda, Türkiye’nin ortaya koyacağı konuları Mag Feigh, Ermenistan’ın tezlerine ilişkin konuları ise Dr. Artem Ohancanyan izleyecek. Toplantıda, her iki taraf da ana dillerinde konuşacak. Konuşmalar, Ermenice ve Türkçe bilen Alman ve Avusturyalı tarihçiler tarafından her iki ülkenin diline çevrilecek. Toplantı sonunda, VAT, bilgi, belge ve sunumları bir kitap halinde yayımlanacak.
Halaçoğlu: Bu bir başlangıç
Türk Tarih Kurumu Başkanı (TTK) Prof. Halaçoğlu, toplantıya ilişkin TEMPO’ya yaptığı açıklamada, “Çağrıya, olumlu yanıt verdik. Viyana’dan yapılan çağrıyı Dışişleri Bakanlığı’na ilettiğimizde ‘Ermeniler de katılacaksa çok olumlu bir adım’ açıklamasını yaptılar. Bu, önemli bir başlangıç. Toplantı, bir araya gelme, bütün kozları ortaya koyma dönemi olarak görülebilir. 1915 tartışılacak. İlk kez bir araya geleceğiz” diye konuştu. Soykırım konularının parlamentoların işi olmadığını da vurgulayan Halaçoğlu, tarihi belgelerin ortaya konulmadan, siyaset yapılamayacağına inanıyor. Halaçoğlu, tarafların birlikte hazırladıkları projelerle, daha objektif sonuçların alınacağını belirterek, “Biz şu an her türlü tartışmaya hazırız. Yaklaşık bütün dünya arşivlerini, ABD, Rusya, Almanya, İsviçre, İngiltere, Fransa neredeyse konuyla ilişkili bütün ülke arşivlerini taradık. 50 bine yakın belgenin fotokopisini aldık. Ocak ayı sonunda bir kitap çıkartacağız. Kitap, ‘Ermeniler: Bir Göçün Hikayesi’ adını taşıyor” dedi. Soykırım tartışmasının Diaspora’da yaşayan Ermenilerin baskıları sonucu olduğunu savunan TTK Başkanı, “Viyana’da yapılan tartışma sonrası, dünya kamuoyuna sunulacak ortak bir çalışma, iki ülke ilişkilerine katkı sağlamasının yanı sıra, doğru olmayan iddiaları da çürütecektir ki, bu durum bizden çok Ermenilerin yararınadır. Sorun çözülürse, her şeyi unutur ve yeniden eski, güzel ilişkileri kurarız” dedi.
Yorumlar kapatıldı.